Week 1: Europese Veiligheid en Nationalisme als Instrument tot
Natievorming
- Jurgen Osterhammel, Transformation (2015): de internationale
relaties die wij hedendaags kennen werden geboren in de
negentiende eeuw
o Dit werd mogelijk door de uitbarsting van de Eerste, Tweede
en Koude Oorlog, waar politieke patronen niet rondom
dynastieke belangen draaien, maar eerder diplomatie als
professionele activiteit
o Niet alleen historici zien dat zo, maar ook politici (o.a. Henry
Kissinger, met zijn proefschrift ‘A World Restored’, waarin hij
stelt dat de negentiende eeuw qua internationale
betrekkingen een periode van simpelheid is)
- Internationaal systeem: de regels die internationale betrekkingen
vormgeven en de praktijken waarmee deze betrekkingen vorm
worden gegeven (Schroeder, The Transformation of European
Politics 1763-1848)
o Het heeft echter geen vaste structuur, maar veranderd door
de negentiende eeuw heen
De fundamenten van het internationale systeem
- 1813: ground zero in Europa; het land is geruïneerd door
twintigjarige oorlogvoering
o Amsterdam vond zichzelf het wereldcentrum, o.a. te zien aan
de wereldkaart in Paleis van Dam; dit duurde echter tot de
uitvinding van het continentale stelsel door Napoleon,
waarmee Engelands handel beperkt moest worden
Engeland had hier geen last van, door handel met hun
eigen koloniën
Amsterdam werd hierin echter wel beperkt, door
Napoleons handelsbeperkingen, waarmee het
inwonersaantal daalde; het nieuwe internationale
systeem moest hierin de oplossing bieden
- Door de samenvoeging van Holland en België werd een groter
politieke macht gecreëerd tegenover Frankrijk, waarmee vrede
gegarandeerd moest worden. De Orde van 1815 stelden
fundamenten vast, onder andere:
o ‘Legitieme’ koninklijke macht (o.a. de invoering van monarchie
in de Nederlanden)
o Verdedigingswerken rond Frankrijk, middels de muur rond het
land
o ‘Redelijke’ herstelbetalingen: Frankrijk moest veel geld
betalen aan andere staten; deze herstelbetalingen werden
gezien als ‘redelijk’, waarmee een eventuele revolutie
voorkomen werd
o Koloniale uitruil, waarmee koloniën ‘terug’ werden gegeven
aan staten; het idee bestond nog steeds rond koloniale
hegemonie
- Diplomatieke fundamenten waren onder andere:
, o Slotakte Wenen (9 juni 1815): ‘founding act of an informal
community of states’ (Ghervas)
o Tweede Vrede van Parijs (november 1815): ‘persistent effort in
peacetime’, waarmee staten zich herhaaldelijk voor vrede
inzetten middels multilateraal overleg (De Graaf)
o Heilige Alliantie (26 september 1815), als spirituele invulling
aan de nieuwe orde in Europa; ook waren
bondgenootschappen als de Grootmachten voortdurend, met
bindende protocollen
o ‘Formalisering’ diplomatie, waarmee de professionalisering
van internationale betrekkingen in gang wordt gezet;
desondanks was dit een voornamelijk mannelijk beroep, met
weinig ruimte voor vrouwen (ondanks hun grote invloed in de
salons in voorgaande eeuwen)
o Ook werd er in het Congres van Wenen (1815) gediscussieerd
over slavenhandel, Joodse rechten, Rijn (waarmee handel
bevorderd werd) en piraterij, met waarden over machtsbalans,
collectieve veiligheid en gematigdheid
- Het systeem was echter sterk hiërarchisch: bovenaan stonden
grootmachten (Groot-Brittannië, Rusland, Oostenrijk en Pruissen),
gevolgd door de middenmachten (die overigens geen ‘echte’ macht
behielden; zij mochten wel naar de congressen komen)
(Nederlanden, Spanje, Portugal, Sardinië), eindigend met de kleine
machten (Hanzesteden en Italiaanse staatjes). Staten buiten Europa
werden gezien als onbeschaafd en werden buitengesloten, onder
andere het Ottomaanse Rijk
- Angsten binnen de Europa waren onder meer de angst voor oorlog,
revoluties, terreur (chaos, regicide, onteigening) en hegemonie
zoals Napoleon dit deed
o De echte chaos ontstond echter op 10 april 1815 met de
vulkaanuitbarsting in Indonesië. Dit resulteerde in een enorme
aswolken en ontketende de Romantiek (‘natuur als
overweldigende kracht’), met literatuur als Frankenstein en
Wuthering Heights
Uitdagers en tegenstanders
- In 1820 breken revoluties uit wegens onvrede onder de ‘normale’
bevolking, als eerst in Spanje Portugal, Napels en Griekenland, Duc
de Berry, de neef van de koning, wordt vermoord en de Cato Street
Conspiracy, het plan om alle ministers te vermoorden, ontstaat in
Engeland
o Zij streden voor een grondwet, burgerlijke vrijheden, politieke
posities, nationalisme en een internationaal systeem
- Dit leidde tot de samenkomst van grootmachten om achter de
revoluties een punt te zetten, onder meer in de Congressen van
Troppau (1820), Laibach (1821) en Verona (1822)
o Hiermee kreeg Metternich zijn zin: de revoluties waren een
doorwerking van de jakobijnen
, - Griekenland was echter een uitzondering van deze
onderdrukkingen; middels de Griekse revolutie wilde zij Europese
interventie
o President Mavrokordatos: dit is geen revoluties, maar eerder
een oorlog tegen de islamieten uit het Ottomaanse Rijk; hij
belooft Groot-Brittannië om onafhankelijk te blijven
o Op de Conferentie van Londen (1827) werd bepaald dat er een
zeevloot in te stellen, om de Ottomanen te blokkeren; dit
moest een vreedzaam initiatief blijven, maar dit werd niet
voltrokken
- Gevolgen van deze revoluties waren afstemmingen van afspraken,
gecontroleerde verandering, samenwerking middels competitie en
consequenties voor buitengesloten machten
De buitenwereld
- Sultan Ottomaanse Rijk over Congres van Aken (1819): geen
vertegenwoordiging van het Ottomaanse Rijk, waarmee Europese
grootmachten de affaires van buitengesloten staten te bepalen
o John Quincey Adams stelt daarbij dat “[we] not only [need
information] of their acts, but of their intentions – not only of
their final decisions, but of the propositions of each of their
members.”
- Derhalve ontstaat er kritiek op buitensluiting, angst voor inmenging,
tegenstand, onder meer middels de Monroe Doctrine (1823)
waarmee het Europees Congressysteem geen invloed op het westen
mocht hebben, andersom gelde dat Amerika zich niet mocht
inmengen met Europese diplomatie
- De buitenwereld protesteerde tegen piraterij (inclusief de
slavenhandel), onder andere door Vice-Admiraal William Sidney
Smith. Smith richtte een eigen ridderorde op, waarmee hij de
Europese machten middels een ‘kruistocht’ probeerde te
beïnvloedde om zich in de strijd tegen piraterij te mengen (ook wel:
‘crusade, cleanse and civilise’)
o Dit had weldegelijk zin: Groot-Brittannië en Nederland
bombardeerde Algiers, om hen zo te dwingen de christelijke
slavernij af te schaffen; Frankrijk veroverde Algiers in juni
1830 vervolgens om ‘internationale vrede’ binnen Europa te
verschaffen, wat het begin was van het 100-jarige Frans
imperialisme in Algiers
- Jules de Polignac wil ‘a different order of ideas’ buiten Europa
(oftewel: regels die in het continent worden opgesteld, tellen niet
buiten Europa); dit leidde tot meerdere Conferenties, onder meer
over Algiers, waarmee de verovering werd gerechtvaardigd en de
veroveringsdrift op de niet-Europese gebieden werd gericht
- Er ontstonden diverse revoluties in 1830, onder meer in België (met
de Belgische Opstand), Frankrijk (met de afzetting van de koning) en
Duitsland (met de kritiek rondom congressystemen); zodoende leek
de schim van de Franse Revolutie terug te zijn, wat het einde van
het congressysteem inhield
, Valse en echte eindes
- Eric Hobsbawm (Age of Revolution): “The revolutions of 1830
destroyed [the Congress System] utterly, for they affected not
merely small states but a great power itself, France.”
o Desondanks dat Hobsbawm stelt dat 1830 het einde
betekende van congressystemen, werd in Londen een congres
gehouden over de Belgische situatie
- Nieuwe impulsen voor inclusiviteit van revolutionairen waren onder
meer burgerlijke diplomaten, conferenties van professionals en een
directe link met imperialisme, door de verbonden status en macht;
John Darwin spreekt ook wel over een “supercharged Europa”
- Imperiale veranderingen waren onder meer territoriale controle,
waarmee nederzettingskoloniën gesticht werden en ook om
onruststokers weg te sturen, om zo Europese vrede te bewaren,
vrijhandel en uitbuiting en belasting (met de introductie van het
Cultuurstelsel in 1830)
o Zodoende is 1830 niet het ‘einde’ van internationale
betrekkingen, onder meer te zien aan de Krimoorlog (1853-
1856), waarmee de Europese vrede herhaaldelijk werd
bedreigd, de ‘Eastern Question’ (het uiteenvallen van het
Ottomaanse Rijk, waar een potentiële continentale oorlog
fataal zou kunnen zijn) binnen kaders van het systeem en het
Congres van Parijs (1856), waarbij het Ottomaanse Rijk een
grootmacht werd (om zo de ‘Eastern Question’ op te lossen),
oorlogsrecht op zee wordt afgestemd middels de
Donaucomissie
o Maartje Abbenhuis stelt dat sommige historici de
‘uiteenvalling’ van Congressen accepteren, omdat zij niet
kunnen inzien dat het Congressysteem flexibel is
o Ook waren er meerdere congressen, interventies en
organisaties
- Oorlogen als de Italiaanse en Duitse eenwordingsoorlogen waren
erg kortdurend; dit had echter te maken met de koloniale
consequenties, waarmee Duitsland enige koloniën wilde bevangen.
Een fatale Europese oorlog werd voorkomen middels de Afrika-
conferentie in Berlijn (1884-1885), waardoor grootmachten niet
hoefden te vechten om koloniën te bemachtigen
o Aangezien er in Afrika weinig plek overblijft, kan worden
gesteld dat het imperialisme begrenst raakt, waardoor
Europese grootmachten tegen elkaar vechten
Dit is ook wel een ‘Sociaal-Darwinistisch’ idee te
noemen, wat stelt dat imperialisme een laatste poging is
om ‘uitsterving’ te voorkomen
Ook werd nationalisme gezien als massafenomeen,
waarmee imperialisme aan grondslag stond en
propaganda snel kon worden verspreid; dit had ook te
maken met de verbetering van communicatietechnieken
en het omgaan met crises (onder meer te zien aan de
Natievorming
- Jurgen Osterhammel, Transformation (2015): de internationale
relaties die wij hedendaags kennen werden geboren in de
negentiende eeuw
o Dit werd mogelijk door de uitbarsting van de Eerste, Tweede
en Koude Oorlog, waar politieke patronen niet rondom
dynastieke belangen draaien, maar eerder diplomatie als
professionele activiteit
o Niet alleen historici zien dat zo, maar ook politici (o.a. Henry
Kissinger, met zijn proefschrift ‘A World Restored’, waarin hij
stelt dat de negentiende eeuw qua internationale
betrekkingen een periode van simpelheid is)
- Internationaal systeem: de regels die internationale betrekkingen
vormgeven en de praktijken waarmee deze betrekkingen vorm
worden gegeven (Schroeder, The Transformation of European
Politics 1763-1848)
o Het heeft echter geen vaste structuur, maar veranderd door
de negentiende eeuw heen
De fundamenten van het internationale systeem
- 1813: ground zero in Europa; het land is geruïneerd door
twintigjarige oorlogvoering
o Amsterdam vond zichzelf het wereldcentrum, o.a. te zien aan
de wereldkaart in Paleis van Dam; dit duurde echter tot de
uitvinding van het continentale stelsel door Napoleon,
waarmee Engelands handel beperkt moest worden
Engeland had hier geen last van, door handel met hun
eigen koloniën
Amsterdam werd hierin echter wel beperkt, door
Napoleons handelsbeperkingen, waarmee het
inwonersaantal daalde; het nieuwe internationale
systeem moest hierin de oplossing bieden
- Door de samenvoeging van Holland en België werd een groter
politieke macht gecreëerd tegenover Frankrijk, waarmee vrede
gegarandeerd moest worden. De Orde van 1815 stelden
fundamenten vast, onder andere:
o ‘Legitieme’ koninklijke macht (o.a. de invoering van monarchie
in de Nederlanden)
o Verdedigingswerken rond Frankrijk, middels de muur rond het
land
o ‘Redelijke’ herstelbetalingen: Frankrijk moest veel geld
betalen aan andere staten; deze herstelbetalingen werden
gezien als ‘redelijk’, waarmee een eventuele revolutie
voorkomen werd
o Koloniale uitruil, waarmee koloniën ‘terug’ werden gegeven
aan staten; het idee bestond nog steeds rond koloniale
hegemonie
- Diplomatieke fundamenten waren onder andere:
, o Slotakte Wenen (9 juni 1815): ‘founding act of an informal
community of states’ (Ghervas)
o Tweede Vrede van Parijs (november 1815): ‘persistent effort in
peacetime’, waarmee staten zich herhaaldelijk voor vrede
inzetten middels multilateraal overleg (De Graaf)
o Heilige Alliantie (26 september 1815), als spirituele invulling
aan de nieuwe orde in Europa; ook waren
bondgenootschappen als de Grootmachten voortdurend, met
bindende protocollen
o ‘Formalisering’ diplomatie, waarmee de professionalisering
van internationale betrekkingen in gang wordt gezet;
desondanks was dit een voornamelijk mannelijk beroep, met
weinig ruimte voor vrouwen (ondanks hun grote invloed in de
salons in voorgaande eeuwen)
o Ook werd er in het Congres van Wenen (1815) gediscussieerd
over slavenhandel, Joodse rechten, Rijn (waarmee handel
bevorderd werd) en piraterij, met waarden over machtsbalans,
collectieve veiligheid en gematigdheid
- Het systeem was echter sterk hiërarchisch: bovenaan stonden
grootmachten (Groot-Brittannië, Rusland, Oostenrijk en Pruissen),
gevolgd door de middenmachten (die overigens geen ‘echte’ macht
behielden; zij mochten wel naar de congressen komen)
(Nederlanden, Spanje, Portugal, Sardinië), eindigend met de kleine
machten (Hanzesteden en Italiaanse staatjes). Staten buiten Europa
werden gezien als onbeschaafd en werden buitengesloten, onder
andere het Ottomaanse Rijk
- Angsten binnen de Europa waren onder meer de angst voor oorlog,
revoluties, terreur (chaos, regicide, onteigening) en hegemonie
zoals Napoleon dit deed
o De echte chaos ontstond echter op 10 april 1815 met de
vulkaanuitbarsting in Indonesië. Dit resulteerde in een enorme
aswolken en ontketende de Romantiek (‘natuur als
overweldigende kracht’), met literatuur als Frankenstein en
Wuthering Heights
Uitdagers en tegenstanders
- In 1820 breken revoluties uit wegens onvrede onder de ‘normale’
bevolking, als eerst in Spanje Portugal, Napels en Griekenland, Duc
de Berry, de neef van de koning, wordt vermoord en de Cato Street
Conspiracy, het plan om alle ministers te vermoorden, ontstaat in
Engeland
o Zij streden voor een grondwet, burgerlijke vrijheden, politieke
posities, nationalisme en een internationaal systeem
- Dit leidde tot de samenkomst van grootmachten om achter de
revoluties een punt te zetten, onder meer in de Congressen van
Troppau (1820), Laibach (1821) en Verona (1822)
o Hiermee kreeg Metternich zijn zin: de revoluties waren een
doorwerking van de jakobijnen
, - Griekenland was echter een uitzondering van deze
onderdrukkingen; middels de Griekse revolutie wilde zij Europese
interventie
o President Mavrokordatos: dit is geen revoluties, maar eerder
een oorlog tegen de islamieten uit het Ottomaanse Rijk; hij
belooft Groot-Brittannië om onafhankelijk te blijven
o Op de Conferentie van Londen (1827) werd bepaald dat er een
zeevloot in te stellen, om de Ottomanen te blokkeren; dit
moest een vreedzaam initiatief blijven, maar dit werd niet
voltrokken
- Gevolgen van deze revoluties waren afstemmingen van afspraken,
gecontroleerde verandering, samenwerking middels competitie en
consequenties voor buitengesloten machten
De buitenwereld
- Sultan Ottomaanse Rijk over Congres van Aken (1819): geen
vertegenwoordiging van het Ottomaanse Rijk, waarmee Europese
grootmachten de affaires van buitengesloten staten te bepalen
o John Quincey Adams stelt daarbij dat “[we] not only [need
information] of their acts, but of their intentions – not only of
their final decisions, but of the propositions of each of their
members.”
- Derhalve ontstaat er kritiek op buitensluiting, angst voor inmenging,
tegenstand, onder meer middels de Monroe Doctrine (1823)
waarmee het Europees Congressysteem geen invloed op het westen
mocht hebben, andersom gelde dat Amerika zich niet mocht
inmengen met Europese diplomatie
- De buitenwereld protesteerde tegen piraterij (inclusief de
slavenhandel), onder andere door Vice-Admiraal William Sidney
Smith. Smith richtte een eigen ridderorde op, waarmee hij de
Europese machten middels een ‘kruistocht’ probeerde te
beïnvloedde om zich in de strijd tegen piraterij te mengen (ook wel:
‘crusade, cleanse and civilise’)
o Dit had weldegelijk zin: Groot-Brittannië en Nederland
bombardeerde Algiers, om hen zo te dwingen de christelijke
slavernij af te schaffen; Frankrijk veroverde Algiers in juni
1830 vervolgens om ‘internationale vrede’ binnen Europa te
verschaffen, wat het begin was van het 100-jarige Frans
imperialisme in Algiers
- Jules de Polignac wil ‘a different order of ideas’ buiten Europa
(oftewel: regels die in het continent worden opgesteld, tellen niet
buiten Europa); dit leidde tot meerdere Conferenties, onder meer
over Algiers, waarmee de verovering werd gerechtvaardigd en de
veroveringsdrift op de niet-Europese gebieden werd gericht
- Er ontstonden diverse revoluties in 1830, onder meer in België (met
de Belgische Opstand), Frankrijk (met de afzetting van de koning) en
Duitsland (met de kritiek rondom congressystemen); zodoende leek
de schim van de Franse Revolutie terug te zijn, wat het einde van
het congressysteem inhield
, Valse en echte eindes
- Eric Hobsbawm (Age of Revolution): “The revolutions of 1830
destroyed [the Congress System] utterly, for they affected not
merely small states but a great power itself, France.”
o Desondanks dat Hobsbawm stelt dat 1830 het einde
betekende van congressystemen, werd in Londen een congres
gehouden over de Belgische situatie
- Nieuwe impulsen voor inclusiviteit van revolutionairen waren onder
meer burgerlijke diplomaten, conferenties van professionals en een
directe link met imperialisme, door de verbonden status en macht;
John Darwin spreekt ook wel over een “supercharged Europa”
- Imperiale veranderingen waren onder meer territoriale controle,
waarmee nederzettingskoloniën gesticht werden en ook om
onruststokers weg te sturen, om zo Europese vrede te bewaren,
vrijhandel en uitbuiting en belasting (met de introductie van het
Cultuurstelsel in 1830)
o Zodoende is 1830 niet het ‘einde’ van internationale
betrekkingen, onder meer te zien aan de Krimoorlog (1853-
1856), waarmee de Europese vrede herhaaldelijk werd
bedreigd, de ‘Eastern Question’ (het uiteenvallen van het
Ottomaanse Rijk, waar een potentiële continentale oorlog
fataal zou kunnen zijn) binnen kaders van het systeem en het
Congres van Parijs (1856), waarbij het Ottomaanse Rijk een
grootmacht werd (om zo de ‘Eastern Question’ op te lossen),
oorlogsrecht op zee wordt afgestemd middels de
Donaucomissie
o Maartje Abbenhuis stelt dat sommige historici de
‘uiteenvalling’ van Congressen accepteren, omdat zij niet
kunnen inzien dat het Congressysteem flexibel is
o Ook waren er meerdere congressen, interventies en
organisaties
- Oorlogen als de Italiaanse en Duitse eenwordingsoorlogen waren
erg kortdurend; dit had echter te maken met de koloniale
consequenties, waarmee Duitsland enige koloniën wilde bevangen.
Een fatale Europese oorlog werd voorkomen middels de Afrika-
conferentie in Berlijn (1884-1885), waardoor grootmachten niet
hoefden te vechten om koloniën te bemachtigen
o Aangezien er in Afrika weinig plek overblijft, kan worden
gesteld dat het imperialisme begrenst raakt, waardoor
Europese grootmachten tegen elkaar vechten
Dit is ook wel een ‘Sociaal-Darwinistisch’ idee te
noemen, wat stelt dat imperialisme een laatste poging is
om ‘uitsterving’ te voorkomen
Ook werd nationalisme gezien als massafenomeen,
waarmee imperialisme aan grondslag stond en
propaganda snel kon worden verspreid; dit had ook te
maken met de verbetering van communicatietechnieken
en het omgaan met crises (onder meer te zien aan de
