Het endocrinologisch systeem > het hormoonstelsel.
Het hormoonstelsel bestaat uit hormoonproducerende (endocriene) klieren.
Endocriene klieren
Het hormoonstelsel bestaat uit endocriene klieren.
Deze endocriene klieren produceren een hormoon
dat ze uitscheiden naar het bloed. Via de bloedbaan
bereikt het hormoon alle cellen. Alleen cellen met een
receptor voor een bepaald hormoon zijn het doel
(doelorgaan) van dat hormoon. Wanneer een
hormoon zich bindt aan de receptor op de
celmembraan, geeft de boodschapperstof zijn
boodschap (een ‘werkinstructie’) door. Zo zet het
schildklierhormoon de cel aan tot een verhoogde
stofwisseling. Bijna alle cellen hebben een receptor
voor het schildklierhormoon.
Zie het plaatje hiernaast voor alle (endocriene) klieren
van het hormoonstelsel.
Hypothalamus-hypofyse-endocriene klieren
Regelsysteem
De hypothalamus en hypofyse sturen endocriene klieren aan. Ze vormen samen een soort estafette,
waarbij de endocriene klier als laatste zijn hormoon afscheidt. Dit regelsysteem wordt de hormonale
as genoemd. Deze begint bij de hypothalamus die verantwoordelijk is voor de homeostase. Daarna
komt de hypofyse. Deze bestaat uit een voor- en achterkwab. Als een waarde te hoog of te laag dreigt
te worden geeft de hypothalamus specifieke hormonen af aan de hypofyse, die dan de verschillende
doelorganen kan aansturen.
Hypothalamus
De hypothalamus zorgt voor afstemming tussen het zenuwstelsel en het hormoonstelsel. Het orgaan
geeft boodschapperstoffen naar de hypofyse (‘releasing’ hormonen) af. De hypofyse ligt vlak onder
de hypothalamus, onder aan de hersenen (‘hersenaanhangsel’). De hypofyse bestaat uit een
voorkwab en een achterkwab die stimulerende hormonen afgeven: boodschapperstoffen naar hun
doelorganen, zoals de schildklier, bijnier, eierstokken en zaadballen.
Doelorganen van de hypofysehormonen
Hypofysehormonen stimuleren onder andere endocriene klieren zoals de schildklier en bijnierschors
(adrenocortex), eierstokken en zaadballen om hun hormonen af te geven. Andere doelorganen van
hypofysehormonen zijn melkklieren in de borst, pigmentcellen in de huid en kraakbeencellen in de
groeischijf.
Biologische cyclus
Er is geen constante afgifte van hormonen. De afgifte verloopt volgens een biologische cyclus. Zo
volgt cortisol uit de bijnier de biologische klok. Vrouwelijke geslachtshormonen volgen een 28-daagse
cyclus.
, Hypofyse.
De hypofyse achterkwab wordt ook wel de
neurohypofyse genoemd. Deze bestaat uit
zenuwweefsel die afkomstig zijn uit de
hypothalamus; zo kunnen heel gericht
hormonen afgegeven worden aan de
bloedcirculatie. De achterkwab is
verantwoordelijk voor twee hormonen;
ADH en oxytocine.
De hypofyse voorkwab wordt ook wel de
adenohypofyse genoemd; ontvangt bloed
met daarin hormonen afkomstig uit de
hypothalamus. Deze hormonen vertellen de
hypofyse om wel of niet hormonen uit te
scheiden aan de bloedcirculatie.
Hieronder staan de hormonen van de hypofyse en hun functie. De afkorting HVK staat voor
hypofysevoorkwab, en HAK voor hypofyseachterkwab.
Groeihormoon (GH) uit de HVK, stimuleert de botgroei vanuit de (kraakbeencellen van de)
groeischijf.
Prolactine uit de HVK, stimuleert de melkvorming in de borst na de bevalling.
Melanocytenstimulerend hormoon (MSH)
uit de HVK, zorgt voor pigmentvorming in
de huid.
Antidiuretisch hormoon (ADH) uit de HAK,
zorgt voor terugresorptie van water in de
nieren als de osmolariteit (concentratie
opgeloste stoffen) van bloed toeneemt.
Oxytocine uit de HAK, wordt afgescheiden
bij de bevalling en wanneer een baby
wordt aangelegd aan de borst. Het zorgt
voor weeënactiviteit, stuwing van de melk
naar de tepel en de moeder-kindbinding
(knuffelhormoon).
Hormonen uit de hypofysevoorkwab en -
achterkwab
Hypofysehormonen die andere endocriene klieren stimuleren om hun hormonen af te scheiden zijn:
schildklierstimulerende hormoon (thyroïdstimulerend hormoon, TSH), adrenocortexstimulerend
hormoon (adrenocorticotroop hormoon, ACTH),follikelstimulerend hormoon (FSH) en luteïniserend
hormoon (LH).
Het hormoonstelsel bestaat uit hormoonproducerende (endocriene) klieren.
Endocriene klieren
Het hormoonstelsel bestaat uit endocriene klieren.
Deze endocriene klieren produceren een hormoon
dat ze uitscheiden naar het bloed. Via de bloedbaan
bereikt het hormoon alle cellen. Alleen cellen met een
receptor voor een bepaald hormoon zijn het doel
(doelorgaan) van dat hormoon. Wanneer een
hormoon zich bindt aan de receptor op de
celmembraan, geeft de boodschapperstof zijn
boodschap (een ‘werkinstructie’) door. Zo zet het
schildklierhormoon de cel aan tot een verhoogde
stofwisseling. Bijna alle cellen hebben een receptor
voor het schildklierhormoon.
Zie het plaatje hiernaast voor alle (endocriene) klieren
van het hormoonstelsel.
Hypothalamus-hypofyse-endocriene klieren
Regelsysteem
De hypothalamus en hypofyse sturen endocriene klieren aan. Ze vormen samen een soort estafette,
waarbij de endocriene klier als laatste zijn hormoon afscheidt. Dit regelsysteem wordt de hormonale
as genoemd. Deze begint bij de hypothalamus die verantwoordelijk is voor de homeostase. Daarna
komt de hypofyse. Deze bestaat uit een voor- en achterkwab. Als een waarde te hoog of te laag dreigt
te worden geeft de hypothalamus specifieke hormonen af aan de hypofyse, die dan de verschillende
doelorganen kan aansturen.
Hypothalamus
De hypothalamus zorgt voor afstemming tussen het zenuwstelsel en het hormoonstelsel. Het orgaan
geeft boodschapperstoffen naar de hypofyse (‘releasing’ hormonen) af. De hypofyse ligt vlak onder
de hypothalamus, onder aan de hersenen (‘hersenaanhangsel’). De hypofyse bestaat uit een
voorkwab en een achterkwab die stimulerende hormonen afgeven: boodschapperstoffen naar hun
doelorganen, zoals de schildklier, bijnier, eierstokken en zaadballen.
Doelorganen van de hypofysehormonen
Hypofysehormonen stimuleren onder andere endocriene klieren zoals de schildklier en bijnierschors
(adrenocortex), eierstokken en zaadballen om hun hormonen af te geven. Andere doelorganen van
hypofysehormonen zijn melkklieren in de borst, pigmentcellen in de huid en kraakbeencellen in de
groeischijf.
Biologische cyclus
Er is geen constante afgifte van hormonen. De afgifte verloopt volgens een biologische cyclus. Zo
volgt cortisol uit de bijnier de biologische klok. Vrouwelijke geslachtshormonen volgen een 28-daagse
cyclus.
, Hypofyse.
De hypofyse achterkwab wordt ook wel de
neurohypofyse genoemd. Deze bestaat uit
zenuwweefsel die afkomstig zijn uit de
hypothalamus; zo kunnen heel gericht
hormonen afgegeven worden aan de
bloedcirculatie. De achterkwab is
verantwoordelijk voor twee hormonen;
ADH en oxytocine.
De hypofyse voorkwab wordt ook wel de
adenohypofyse genoemd; ontvangt bloed
met daarin hormonen afkomstig uit de
hypothalamus. Deze hormonen vertellen de
hypofyse om wel of niet hormonen uit te
scheiden aan de bloedcirculatie.
Hieronder staan de hormonen van de hypofyse en hun functie. De afkorting HVK staat voor
hypofysevoorkwab, en HAK voor hypofyseachterkwab.
Groeihormoon (GH) uit de HVK, stimuleert de botgroei vanuit de (kraakbeencellen van de)
groeischijf.
Prolactine uit de HVK, stimuleert de melkvorming in de borst na de bevalling.
Melanocytenstimulerend hormoon (MSH)
uit de HVK, zorgt voor pigmentvorming in
de huid.
Antidiuretisch hormoon (ADH) uit de HAK,
zorgt voor terugresorptie van water in de
nieren als de osmolariteit (concentratie
opgeloste stoffen) van bloed toeneemt.
Oxytocine uit de HAK, wordt afgescheiden
bij de bevalling en wanneer een baby
wordt aangelegd aan de borst. Het zorgt
voor weeënactiviteit, stuwing van de melk
naar de tepel en de moeder-kindbinding
(knuffelhormoon).
Hormonen uit de hypofysevoorkwab en -
achterkwab
Hypofysehormonen die andere endocriene klieren stimuleren om hun hormonen af te scheiden zijn:
schildklierstimulerende hormoon (thyroïdstimulerend hormoon, TSH), adrenocortexstimulerend
hormoon (adrenocorticotroop hormoon, ACTH),follikelstimulerend hormoon (FSH) en luteïniserend
hormoon (LH).
