Samenvatting EPA MK-OBS-5

MK-OBS-05
1. Kraamperiode 1: algemeen
Leerdoelen:

- De maternale veranderingen tijdens de kraamperiode
- De maternale adaptatie van de orgaansystemen met fysiologische problemen
- De herstart van de menstruele cyclus
- De afweer van de kraamvrouw
- De anticonceptie van de kraamvrouw
- De zorgverlening na sectio in een laag- en midden complexe situatie
- De belangrijke controles en mogelijke afwijkingen bij de kraamvrouw
- De vijf B’s, observatiepunten die van belang zijn in de kraamtijd
- Interventies die worden uitgevoerd bij afwijkingen bij de kraamvrouw
- De gevoelens van een kraamvrouw na een kunstverlossing of opname van het kind op de neonatologie
- De leefstijladviezen na de bevalling
- Haar rol als obstetrieverpleegkundige in de zorg voor een kraamvrouw en haar partner/gezin
- De (nazorg van) rupturen en episiotomie
- De wet- en regelgeving rondom geboorte en kraamperiode



Lichamelijke adaptie in de zwangerschap
- Hormonaal
o HCG -> wordt aangemaakt na de innesteling, 2/3 weken na menstruatie
o Progesteron -> wordt aangemaakt door het gele lichaam, maakt dik slijmvlies zodat het goed kan
innestelen.
o Oestrogeen -> wordt eerst aangemaakt door het gele lichaam en later door de placenta. Dit zorgt
voor groeicellen, borstgroei, haargroei, nieuwe celaanmaak
- Respiratoir
o Verhoging intra-abdominale druk
o Middenrif wordt omhoog geduwd
o Diafragmatische ademhaling
o 20% afname functionele reservelongcapaciteit
o Ademfrequentie neemt toe: fysiologische hyperventilatie
- Cardiovasculair/hematologisch
o Grote toename plasma, lichte toename erytrocyten -> daarom vaker laag HB. Kleine stijging HB na 30
weken zwangerschap
o Toename bloedvolume
o Toename slagvolume
o Toename hartminuut volume
o Daling bloeddruk
o Stijging zuurstofopname
o Stijging hartfrequentie
- Bewegingsapparaat
o BMI stijgt
o Striae
o Pijn onderrug
o Lordose -> holle rug, door extra gewicht bij de buik
o CTS -> carpaal tunnel syndroom
o Ischias -> verweken bekkenweefsels, daarom pijn

, o Spierkrampen -> tekort aan magnesium
- Dermatologisch
o Huid beter doorbloed
o Meer pigmentatie -> zwangerschapsmasker/linea nigrea
o Striae
- Genitalia
o Toename in oestrogeen en progesteron
o Vergroting klieren, meer afscheiding
o Toename vaginale lactobacillis (verzuring vagina)
- Urogenitaal, nieren
o Toename bloedtoevoer 40%
o Toename GFR: glumerulus filtratie snelheid
o Toename plasfrequentie
o Vergroting nieren om renale bloedtoevoer te compenseren.
o Nierstuwing, baby drukt de vaten dicht, alleen pijnstilling helpt.
o Urineleider verwijdt onder invloed van progesteron
- Gastro-intestinaal
o Relaxatie van progesteron
o Draagt bij aan maagzuur klachten/aambeien en constipatie
o Vertraagde maaglediging, het afname van het vermogen om de maag te legen. Maag is nooit leeg,
ook niet wanneer iemand nuchter is voor sectio
- Borsten
o Melkkanalen in aantal en complexiteit neemt toe, en beginnen zich te vertakken in een steeds
complexer voedingssysteem
o Melkproducerende cellen, lactocyten, ontwikkelen
o Bloeddoorstroming verdubbelt in zwangerschap
- Weerstand
o Multisysteem aanpassing, zodat de baby zich onder optimale omstandigheden kan ontwikkelen
o Niet te heftig reageren op de foetus (afstoting)
o Aan de andere kant extra alert op allerlei mogelijke infectieuze gevaren tijdens de zwangerschap.



Lichamelijke veranderingen in het kraambed:
- Hemodynamisch
o Veneuze toevoer naar het hart stijgt
 Alle vocht uit weefsels (oedemen) verdwijnt
 Druk uterus op vena cava verdwijnt
 Er heeft een uitgebreid vaatbed ontwikkeld dat zich pp weer normaliseert
 Het bloed wordt opgenomen in de bloedbaan en daardoor stijgt de hartslag
o Resulteert in:
 Toename urineproductie
 Extra belasting nieren
 Gewichtsverlies
 NB: grotere kans op retentieblaas!, eerste mictie voelt de kraamvrouw niet. Daarom
belangrijk om wel elke 3uur te plassen
- Pulmonaal
o Middenrif normaliseert
o Longcapaciteit normaliseert
o Zuurstofverbruik normaliseert
- Overige aanpassingen
o Uterus

,  AT 1 kg, 30cm. 6 weken pp 100 gram, 9cm
 Involutie door:
 Afname spiermassa
 Vochtverlies
 Naweeën
 Bij BV snellere involutie door oxytocine en laag oestrogeengehalte.
 De wond die de placenta achterlaat (2 handen groot), blijft 6 weken lang. Door het
samentrekken van de uterus blijft het bloedverlies normaal (drukt de vaten dicht)
o Bekken
 Zachte weefsel
 Vaginawand: is gezwollen tijdens zwangerschap, zal afnemen binnen 6 weken
 Introïtus (ingang): involueert, blijft iets wijder dan voorheen
 Bekkenbodemspieren zijn opgerekt en ingescheurd/ingeknipt: herstel binnen een
week
 Urineletsel: gedilateerd urinewegsysteem
 Stressincontinentie
 Benig bekken
 Botstructuren: invloed van zwangerschapshormonen en druk op het bekken + ander
houding
 Vaak vlot herstel, maar niet altijd (bekkeninstabiliteit)
o Lochia = vloeien = kraamvloed
 Eerste dagen, door wondgebied placenta
 Hevige menstruatie
 Stolsels, soms vuistgrootte
 Een mult krijgt meer stolsels.
 Soms kan je na een stolsel ruim bloedverlies krijgen, alert hierop! Het stolsel drukte
de wond dicht.
 Slijmvliesresten, necrotisch weefsel, bloed en micro organismen
 Bevallen vrouwen verliezen russen de 150ml en 400ml lochia gedurende het hele kraambed
 Nadien als menstruatie hoeveelheid bloedverlies die langzamerhand afneemt
 Duur: 6-8 weken postpartum



Het kraambed -> 10 dagen pp
- Vitale parameters en andere controles:
o RR, pols, temp, stand fundus, bloedverlies, mictie/def, hechtingen (perineum, sectio). Alert op
actieve bloeding achter de hechtingen (blauwe verkleuring, voelt hard aan)
- De vijf B’s
o Borsten
 Stuwing: tussen de 2e en 6e dag.
 Normale stuwing: voller worden van de borsten zonder pijn
 Pijnlijke stuwing: borsten warm, kloppend en gezwollen. Huid strak gespannen en glanzend.
Altijd lactatiekundige erbij vragen
 Koude kompressen tussen de voedingen -> pijnstillend
 Warme kompressen voor de voeding
 Goed aanleggen!
 Masseren alleen ter verlichtingen, niet als behandeling
 Evt nakolven
 Koolbladeren/kwark
 Controle op rode plekken, harde plekken, tepels, kloven, pijn
 Stuwing -> koelen
 Mastitis -> afblijven, antibiotica, koelen, pijnstilling. Bij abces evt draineren.

,  Bij geven BV: 750ml/dag extra drinken; 500 kcal extra; 15 gr extra eiwitten
o Billen
 Adviezen: harde stoel, spoelen, rust
 Controleren van de hechtingen op ontstekingsverschijnselen; roodheid, gezwollen,
wondvocht/pus, wijkt de wond? Goed spoelen! Hechtingen losknippen, evt opnieuw
hechten.
 Rupturen
o 1, alleen huid
o 2 huid + klein stukje van de weefsel
o 3 subtotaal ruptuur: een deel van de sfincter is beschadigd
o 4 sfincter is volledig uitgescheurd.
o Bij 3 & 4 kans op incontinentie. Altijd movicolon mee. Nacontrole bij
gynaecoloog + bekkenbodemspecialist.
o Buik
 Stand fundus
 Na 10 dagen achter de symfyse
 Na 6 weken normale grootte
 Bloedverlies, hoeveelheid/riekend?
 Buikpijn:
 Endometritis
 Blaasontsteking
 Retentieblaas
 Naweeën
 Cystitis
 Involutie uterus
 Daling onder invloed van oestrogenen en progesteron
 Atonie is aanleiding voor fluxus
 Involueren uterus: afname spiermassa en vochtverlies
 Fysiologisch zakt de baarmoeder 1 vingerbreedte per dag. Een ander verloop kan
veroorzaakt worden door:
o Volle blaas
o Darmen
o Infectie
o Multipara
 10e – 14e dag net boven symfyse
 Naweeën kan tot 4 dagen duren
 Door bv snellere involutie door oxytocine en laag oestrogeengehalte
o Benen
 Na de zwangerschap meer kans op trombose in je linkerbeen. Alert op DVT: roodheid,
glanzend, pijnlijk, warm, dik.
o Baby
 Tempratuur
 Kleur; geel, blauw, bleek
 Gewicht; tot max 10% afvallen
 Mictie binnen 24 uur, meconium binnen 48 uur
 Huilen; normaal 2/2.5 uur per dag de eerste 3 maand.

Babyblues
Het komt voor tussen de 2e-5e dag postpartum en duurt ongeveer 3 dagen.
Symptomen zijn: huilbuien, nervositeit, slapeloosheid, negatieve gedachten, stemmingswisselingen, prikkelbaarheid,
overgevoeligheid, het gevoel van de verantwoordelijkheid van een baby niet aankunnen.