Leerdoelen Ontwikkelingspsychologie
feb-maart | Benita van de Weg
,Leerdoelen Week 1
Studenten kunnen:
- de stadia in de prenatale ontwikkeling beschrijven (p. 88 – p. 94)
1. periode van de zygote
• duurt ongeveer 2 weken (vanaf bevruchting t/m innestelen in de baarmoeder)
• Week 1:
De eencellige zygote vermenigvuldigt en vormt een blastocyst.
Week 2:
Innesteling van de blastocyst vindt plaats (om het bevruchte eicel wordt een membraan
ontwikkeld dat de temperatuur constant houdt en het tegen schokken/stoten van de moeder
beschermt = amniom). De yolk sac transporteert bloedcellen naar de lever, milt en
beenmerg. Om het amniom komt een ander beschermend membraan heen, namelijk het
chorion. Dit membraan bevat bloedvaten. Hierdoor worden het bloed van het embryo en de
moeder bij elkaar gebracht, waardoor de placenta zijn werk kan gaan doen dmv de
navelstreng.
2. periode van het embryo
• duurt ongeveer van 3 tot 8 weken
• Week 3-4:
Een primitief brein en ruggengraat worden ontwikkeld. Hart, spieren, ribben, ruggegraat en
de spijsvertering beginnen te ontwikkelen.
Week 5-8:
Veel externe lichaamsstructuren (gezicht, armen, benen, tenen en vingers) en interne
organen worden gevormd. De productie van neuronen wordt op een verbazingwekkend
tempo begonnen. Het embryo kan zijn wereld voelen en het kan zich bewegen.
3. periode van de foetus
• duurt ongeveer van de negende week tot het einde van de zwangerschap
• Week 9-12:
De omvang van de foetus neemt snel toe. Het zenuwstelsel, organen en spieren worden
georganiseerd en verbonden. Er verschijnen nieuwe gedragingen: trappen, duimen, openen
van de mond en het oefenen met ademhalen. Externe geslachtsdelen zijn welgevormd; het
geslacht van de foetus.
Week 13-24:
De foetus blijft goed doorgroeien. In het midden van deze periode kan de moeder de
bewegingen van de foetus voelen. Vernix (=kaasachtig spul) en lanugo (= wit, donsachtig
haar) beschermen de huid tegen het scheuren vanwege het vruchtwater. De meeste
neuronen in het brein zitten op hun plaats rond de 24 weken. De ogen van de foetus zijn
gevoelig voor licht en de foetus reageert op geluid.
Week 25-38:
De foetus heeft een grote overlevingskans wanneer het rond deze tijd geboren wordt. De
grootte van de foetus neemt toe. Een snelle breinontwikkeling brengt de
uitbreiding/ontwikkeling van zintuigen en gedragingen teweeg. In het midden van deze
periode wordt een laag vet onder de huid toegevoegd. Antilichamen worden van de moeder
getransporteerd naar de foetus om het te beschermen tegen ziektes. De meeste foetussen
draaien in deze periode in een ondersteboven positie om zich voor te bereiden op de
geboorte.
,- beschrijven welke factoren de prenatale ontwikkeling beïnvloeden en kunnen deze kennis
toepassen (p. 95 – p. 106)
Leeftijd bij blootstelling:
• Zygote: weinig invloed
• Embryo: sterke invloed
• Foetus: enige invloed, met name op hersenen, ogen en geslachtsdelen
Laag geboortegewicht vergroot kans op:
• hartaandoening
• hersenbloeding
• diabetes
Hoog geboortegewicht vergroot kans op:
• borstkanker
___________________________________________________________________________
1. Alcohol
- Foetus Alcohol Syndroom (FAS)
• trage lichamelijke groei
• een patroon van drie gezichtsafwijkingen (korte oogleden, dunne bovenlip en deuk van de
onderkant van de neus naar de bovenlip)
• breinletsel (smal hoofd, en heeft invloed op minstens drie gebieden van functioneren)
- Gedeeltelijk Foetus Alcohol Syndroom (P-FAS)
• heeft twee van de hierboven genoemde gezichtsafwijkingen
• breinletsel (minstens drie functioneringsgebieden)
- Alcohol-gerelateerd Neurologische Afwijking (ARND)
• minstens drie functioneringsgebieden in de hersenen werken niet goed
Hoe meer een vrouw alcohol consumeert tijdens een zwangerschap, hoe slechter de coördinatie,
snelheid van het informatieproces, aandacht, geheugen, redenatie en de intelligentie van het kind
tijdens zijn/haar schooljaren. In de adolescentie blijven er problemen ontstaan: aanhoudende
aandacht, tekort aan motorieke coördinatie, slechte schoolprestatie, problemen met de wet,
ongepast sociaal en seksueel gedrag, alcohol- en drugsgebruik en blijvende mentaal gezonde
problemen.
Zelfs wanneer alcohol weinig genuttigd wordt (minder dan 1 glas per dag), wordt geassocieerd met
een gereduceerd hoofdgrootte en lichaamsgroei bij kinderen. Geen enkele hoeveelheid van alcohol is
veilig. Wanneer ouders plannen om kinderen te krijgen, zouden ze beiden alcohol volledig moeten
vermijden.
2. Besmettelijke ziekten
, Ziekte (verhoogde (verhoogde (verhoogde (verhoogde kans
kans op) kans op) kans op) op) Laag
Miskraam Lichamelijke Mentale geboortegewicht
misvormingen vertraging en prematuur
AIDS Nee Geen bewijs Ja Geen
bevindingen
Waterpokken Nee Ja Ja Ja
CMV Ja Ja Ja Ja
Herpes Ja Ja Ja Ja
Genitalus
BOF Ja Geen bewijs Nee Nee
Rode Hond Ja Ja Ja Ja
Chlamydia Ja Geen bewijs Nee Ja
Syphilis Ja Ja Ja Geen bewijs
Tuberculosis Ja Geen bewijs Ja Ja
Malaria Ja Nee Nee Ja
Toxoplasmosis Ja Ja Ja Ja
• Rode Hond kan verholpen worden door inentingen, zodat de ziekte minder voor zal komen.
Er zijn ook speciale medicijnen voor HIV en AIDS om de ziekte te verminderen. Zwangere
vrouwen kunnen geïnfecteerd worden door toxoplasmosis door rauw vlees te eten of door in
contact te komen met ontlasting van geïnfecteerde katten. Wanneer een moeder in het
eerste trimester geïnfecteerd raakt, is de kans groot dat het in een oog- of breinschade
resulteert. Om de ziekte te voorkomen, moeten ze rauw vlees vermijden en katten
regelmatig checken op ziekten.
3. Drugs
• Het gebruik van drugs tijdens de zwangerschap brengt grotere risico’s op: prematuur, laag
geboortegewicht, lichamelijke gebreken, moeilijkheden bij ademhalen en doodgeboren
baby’s. De kinderen zijn al drugsverslaafd en daardoor vaak koortsachtig, geïrriteerd en
hebben moeite om in slaap te komen. Deze baby’s huilen heel schel en hard. Verschillende
studies hebben gekeken of het gebruik van cocaïne en marihuana blijvende problemen met
zich meenam, maar daar is nog geen duidelijkheid over. Over het algemeen zijn de effecten
van illegale drugs minder consistent dan de impact van tabak en alcohol.
4. Emoties tijdens de zwangerschap
• Wanneer moeders tijdens de zwangerschap hevige emotionele stress ervaren, hebben de
baby’s een grotere risico op moeilijkheden, zoals: miskraam, prematuur, laag
geboortegewicht, problemen met ademhaling, spijsverteringziektes, aanhoudend huilen,
slaapstoornissen en irritatie gedurende de eerste drie levensjaren van een kind. Uit
onderzoek is gebleken dat kinderen van deze moeders een abnormaal laag of hoog cortisol
level hadden. Daarnaast waren ze sneller overstuur dan leeftijdsgenoten bij uitdagende
ervaringen. De stress van een moeder tijdens een zwangerschap voorspelt grotendeels de
angst van een kind tijdens zijn/haar kindertijd, korte aandacht boog, woede, agressie,
overactiviteit en lage mentale testscores.
5. Foliumzuur
• Vermindert afwijkingen van de neurale buis.
feb-maart | Benita van de Weg
,Leerdoelen Week 1
Studenten kunnen:
- de stadia in de prenatale ontwikkeling beschrijven (p. 88 – p. 94)
1. periode van de zygote
• duurt ongeveer 2 weken (vanaf bevruchting t/m innestelen in de baarmoeder)
• Week 1:
De eencellige zygote vermenigvuldigt en vormt een blastocyst.
Week 2:
Innesteling van de blastocyst vindt plaats (om het bevruchte eicel wordt een membraan
ontwikkeld dat de temperatuur constant houdt en het tegen schokken/stoten van de moeder
beschermt = amniom). De yolk sac transporteert bloedcellen naar de lever, milt en
beenmerg. Om het amniom komt een ander beschermend membraan heen, namelijk het
chorion. Dit membraan bevat bloedvaten. Hierdoor worden het bloed van het embryo en de
moeder bij elkaar gebracht, waardoor de placenta zijn werk kan gaan doen dmv de
navelstreng.
2. periode van het embryo
• duurt ongeveer van 3 tot 8 weken
• Week 3-4:
Een primitief brein en ruggengraat worden ontwikkeld. Hart, spieren, ribben, ruggegraat en
de spijsvertering beginnen te ontwikkelen.
Week 5-8:
Veel externe lichaamsstructuren (gezicht, armen, benen, tenen en vingers) en interne
organen worden gevormd. De productie van neuronen wordt op een verbazingwekkend
tempo begonnen. Het embryo kan zijn wereld voelen en het kan zich bewegen.
3. periode van de foetus
• duurt ongeveer van de negende week tot het einde van de zwangerschap
• Week 9-12:
De omvang van de foetus neemt snel toe. Het zenuwstelsel, organen en spieren worden
georganiseerd en verbonden. Er verschijnen nieuwe gedragingen: trappen, duimen, openen
van de mond en het oefenen met ademhalen. Externe geslachtsdelen zijn welgevormd; het
geslacht van de foetus.
Week 13-24:
De foetus blijft goed doorgroeien. In het midden van deze periode kan de moeder de
bewegingen van de foetus voelen. Vernix (=kaasachtig spul) en lanugo (= wit, donsachtig
haar) beschermen de huid tegen het scheuren vanwege het vruchtwater. De meeste
neuronen in het brein zitten op hun plaats rond de 24 weken. De ogen van de foetus zijn
gevoelig voor licht en de foetus reageert op geluid.
Week 25-38:
De foetus heeft een grote overlevingskans wanneer het rond deze tijd geboren wordt. De
grootte van de foetus neemt toe. Een snelle breinontwikkeling brengt de
uitbreiding/ontwikkeling van zintuigen en gedragingen teweeg. In het midden van deze
periode wordt een laag vet onder de huid toegevoegd. Antilichamen worden van de moeder
getransporteerd naar de foetus om het te beschermen tegen ziektes. De meeste foetussen
draaien in deze periode in een ondersteboven positie om zich voor te bereiden op de
geboorte.
,- beschrijven welke factoren de prenatale ontwikkeling beïnvloeden en kunnen deze kennis
toepassen (p. 95 – p. 106)
Leeftijd bij blootstelling:
• Zygote: weinig invloed
• Embryo: sterke invloed
• Foetus: enige invloed, met name op hersenen, ogen en geslachtsdelen
Laag geboortegewicht vergroot kans op:
• hartaandoening
• hersenbloeding
• diabetes
Hoog geboortegewicht vergroot kans op:
• borstkanker
___________________________________________________________________________
1. Alcohol
- Foetus Alcohol Syndroom (FAS)
• trage lichamelijke groei
• een patroon van drie gezichtsafwijkingen (korte oogleden, dunne bovenlip en deuk van de
onderkant van de neus naar de bovenlip)
• breinletsel (smal hoofd, en heeft invloed op minstens drie gebieden van functioneren)
- Gedeeltelijk Foetus Alcohol Syndroom (P-FAS)
• heeft twee van de hierboven genoemde gezichtsafwijkingen
• breinletsel (minstens drie functioneringsgebieden)
- Alcohol-gerelateerd Neurologische Afwijking (ARND)
• minstens drie functioneringsgebieden in de hersenen werken niet goed
Hoe meer een vrouw alcohol consumeert tijdens een zwangerschap, hoe slechter de coördinatie,
snelheid van het informatieproces, aandacht, geheugen, redenatie en de intelligentie van het kind
tijdens zijn/haar schooljaren. In de adolescentie blijven er problemen ontstaan: aanhoudende
aandacht, tekort aan motorieke coördinatie, slechte schoolprestatie, problemen met de wet,
ongepast sociaal en seksueel gedrag, alcohol- en drugsgebruik en blijvende mentaal gezonde
problemen.
Zelfs wanneer alcohol weinig genuttigd wordt (minder dan 1 glas per dag), wordt geassocieerd met
een gereduceerd hoofdgrootte en lichaamsgroei bij kinderen. Geen enkele hoeveelheid van alcohol is
veilig. Wanneer ouders plannen om kinderen te krijgen, zouden ze beiden alcohol volledig moeten
vermijden.
2. Besmettelijke ziekten
, Ziekte (verhoogde (verhoogde (verhoogde (verhoogde kans
kans op) kans op) kans op) op) Laag
Miskraam Lichamelijke Mentale geboortegewicht
misvormingen vertraging en prematuur
AIDS Nee Geen bewijs Ja Geen
bevindingen
Waterpokken Nee Ja Ja Ja
CMV Ja Ja Ja Ja
Herpes Ja Ja Ja Ja
Genitalus
BOF Ja Geen bewijs Nee Nee
Rode Hond Ja Ja Ja Ja
Chlamydia Ja Geen bewijs Nee Ja
Syphilis Ja Ja Ja Geen bewijs
Tuberculosis Ja Geen bewijs Ja Ja
Malaria Ja Nee Nee Ja
Toxoplasmosis Ja Ja Ja Ja
• Rode Hond kan verholpen worden door inentingen, zodat de ziekte minder voor zal komen.
Er zijn ook speciale medicijnen voor HIV en AIDS om de ziekte te verminderen. Zwangere
vrouwen kunnen geïnfecteerd worden door toxoplasmosis door rauw vlees te eten of door in
contact te komen met ontlasting van geïnfecteerde katten. Wanneer een moeder in het
eerste trimester geïnfecteerd raakt, is de kans groot dat het in een oog- of breinschade
resulteert. Om de ziekte te voorkomen, moeten ze rauw vlees vermijden en katten
regelmatig checken op ziekten.
3. Drugs
• Het gebruik van drugs tijdens de zwangerschap brengt grotere risico’s op: prematuur, laag
geboortegewicht, lichamelijke gebreken, moeilijkheden bij ademhalen en doodgeboren
baby’s. De kinderen zijn al drugsverslaafd en daardoor vaak koortsachtig, geïrriteerd en
hebben moeite om in slaap te komen. Deze baby’s huilen heel schel en hard. Verschillende
studies hebben gekeken of het gebruik van cocaïne en marihuana blijvende problemen met
zich meenam, maar daar is nog geen duidelijkheid over. Over het algemeen zijn de effecten
van illegale drugs minder consistent dan de impact van tabak en alcohol.
4. Emoties tijdens de zwangerschap
• Wanneer moeders tijdens de zwangerschap hevige emotionele stress ervaren, hebben de
baby’s een grotere risico op moeilijkheden, zoals: miskraam, prematuur, laag
geboortegewicht, problemen met ademhaling, spijsverteringziektes, aanhoudend huilen,
slaapstoornissen en irritatie gedurende de eerste drie levensjaren van een kind. Uit
onderzoek is gebleken dat kinderen van deze moeders een abnormaal laag of hoog cortisol
level hadden. Daarnaast waren ze sneller overstuur dan leeftijdsgenoten bij uitdagende
ervaringen. De stress van een moeder tijdens een zwangerschap voorspelt grotendeels de
angst van een kind tijdens zijn/haar kindertijd, korte aandacht boog, woede, agressie,
overactiviteit en lage mentale testscores.
5. Foliumzuur
• Vermindert afwijkingen van de neurale buis.
