Encyclopedie der rechtswetenschap II
Week 1 t/m 3:
De aard van het recht
Het rechtsbegrip
Rechtsvinding en politiek
Hoorcollege (deel A, week 1 en 2)
Drie vragen:
Het rechtsbegrip 1. Waarom is er recht?
2. Wat is recht?
3. Hoe vinden we recht?
[Basisfuncties van het recht]
Waarom is er 1. Rechtszekerheid (bevorderen relatie tussen burgers
recht? en overheid)
2. Rechtvaardigheid (bevorderen herstel van onrecht in
samenleving)
3. Doelmatigheid (bevorderen van maatschappelijke
doelen)
Op dit werk rust auteursrecht. Het is niet toegestaan dit document met anderen te delen, zonder voorafgaande toestemming.
, Stromingen binnen het recht:
Stroming:
Waarom is er recht?
Accent op rechtszekerheid.
Wat is recht?
Het recht is wat in de rechtsbronnen staat;
o We kunnen aan de hand van een beperkt
aantal erkende rechtsbronnen identificeren
wat geldend recht is.
Het recht moet dus te herleiden zijn
tot een rechtsbron.
Er is een conceptuele scheiding tussen recht en
moraal.
o Onrechtvaardig recht is geldend recht.
o Morele gehalte heeft niets te maken met de
vraag of sprake is van geldend recht.
Rechtspositivis Geldend recht kan dus gewoon
immoreel zijn!
me
Belangrijk is dus dat we kijken naar de letter van de
wet.
Hoe vinden we recht?
Heteronome rechtsvinding (grammaticaal,
wetssystematisch en wetshistorisch).
Rechter moet volgens de letter van de wet recht
spreken; niet zijn eigen subjectieve voorkeur volgen.
Moeilijke gevallen (hard cases)
• Hart: in dat geval mag de rechter gebruik maken van
zijn
discretionaire bevoegdheid.
• Hart: dit zijn uitzonderingen waarin de rechter recht
schept; vormen geen te grote inbreuk op het primaat van
de wetgever en de gedachte dat de rechter het positieve
recht moet toepassen, zonder morele of politieke
overwegingen daarbij te betrekken.
Op dit werk rust auteursrecht. Het is niet toegestaan dit document met anderen te delen, zonder voorafgaande toestemming.
, Hart: gematigd extern perspectief
EXTERN door recht enkel in termen van bestaande
sociale regels te analyseren.
Hart: woorden zijn bijna altijd duidelijk, maar er is altijd
een kleine
marge (“penumbra”) van onzekere gevallen.
Als de rechter over dit soort onzekere gevallen een
beslissing moet nemen, dan spreekt zij geen
bestaand recht, maar maakt zij nieuw recht
(rechtsvorming).
Op dit werk rust auteursrecht. Het is niet toegestaan dit document met anderen te delen, zonder voorafgaande toestemming.
Week 1 t/m 3:
De aard van het recht
Het rechtsbegrip
Rechtsvinding en politiek
Hoorcollege (deel A, week 1 en 2)
Drie vragen:
Het rechtsbegrip 1. Waarom is er recht?
2. Wat is recht?
3. Hoe vinden we recht?
[Basisfuncties van het recht]
Waarom is er 1. Rechtszekerheid (bevorderen relatie tussen burgers
recht? en overheid)
2. Rechtvaardigheid (bevorderen herstel van onrecht in
samenleving)
3. Doelmatigheid (bevorderen van maatschappelijke
doelen)
Op dit werk rust auteursrecht. Het is niet toegestaan dit document met anderen te delen, zonder voorafgaande toestemming.
, Stromingen binnen het recht:
Stroming:
Waarom is er recht?
Accent op rechtszekerheid.
Wat is recht?
Het recht is wat in de rechtsbronnen staat;
o We kunnen aan de hand van een beperkt
aantal erkende rechtsbronnen identificeren
wat geldend recht is.
Het recht moet dus te herleiden zijn
tot een rechtsbron.
Er is een conceptuele scheiding tussen recht en
moraal.
o Onrechtvaardig recht is geldend recht.
o Morele gehalte heeft niets te maken met de
vraag of sprake is van geldend recht.
Rechtspositivis Geldend recht kan dus gewoon
immoreel zijn!
me
Belangrijk is dus dat we kijken naar de letter van de
wet.
Hoe vinden we recht?
Heteronome rechtsvinding (grammaticaal,
wetssystematisch en wetshistorisch).
Rechter moet volgens de letter van de wet recht
spreken; niet zijn eigen subjectieve voorkeur volgen.
Moeilijke gevallen (hard cases)
• Hart: in dat geval mag de rechter gebruik maken van
zijn
discretionaire bevoegdheid.
• Hart: dit zijn uitzonderingen waarin de rechter recht
schept; vormen geen te grote inbreuk op het primaat van
de wetgever en de gedachte dat de rechter het positieve
recht moet toepassen, zonder morele of politieke
overwegingen daarbij te betrekken.
Op dit werk rust auteursrecht. Het is niet toegestaan dit document met anderen te delen, zonder voorafgaande toestemming.
, Hart: gematigd extern perspectief
EXTERN door recht enkel in termen van bestaande
sociale regels te analyseren.
Hart: woorden zijn bijna altijd duidelijk, maar er is altijd
een kleine
marge (“penumbra”) van onzekere gevallen.
Als de rechter over dit soort onzekere gevallen een
beslissing moet nemen, dan spreekt zij geen
bestaand recht, maar maakt zij nieuw recht
(rechtsvorming).
Op dit werk rust auteursrecht. Het is niet toegestaan dit document met anderen te delen, zonder voorafgaande toestemming.
