Vraag: kan X Y met succes op grond van art. 6:162 BW aansprakelijk stellen voor zijn geleden
schade?
Antwoord:
Hiervoor moeten er aan de volgende 5 voorwaarden zijn voldaan:
1. Onrechtmatig
a. Inbreuk op een recht
b. Strijd met een wettelijke plicht
c. Strijd met de maatschappelijke zorgvuldigheid (had de veroorzaker anders
moeten handelen, gelet op belangen van de benadeelde?)
→ art. 6:162 lid 2 BW
Gevaarzetting
i. HR Taxusstruik: ingangsvoorwaarde = kenbaarheid van het gevaar
ii. HR Kelderluik:
1. De mate van waarschijnlijkheid dat het slachtoffer onvoorzichtig
zal zijn
2. De omvang van de kans dat daaruit ongevallen ontstaan
3. De ernst die de gevolgen daarvan kunnen hebben
4. De bezwaarlijkheid in termen van kosten, tijd en moeite om
voorzorgsmaatregelen te nemen
→ Rechtvaardigingsgronden?
2. Daad (gedraging) – doen of nalaten
3. Toerekenbaarheid – art. 6:162 lid 3 BW o.g.v. schuld, de wet of een verkeersopvatting.
Hoofdregel: vermijdbaar dus verwijtbaar = schuld
4. Schade – art. 6:95 BW
5. Causaal verband (csqn-verband) – de schade zou niet zijn geleden zonder de
onrechtmatige gedraging
Aan voorwaarden voldaan → sprake van een OD o.g.v. art. 6:162 BW, hetgeen
maakt dat X Y met succes aansprakelijk kan stellen.
Vraag: op basis van welke grondslag kan X Y aansprakelijk stellen? – groepsaansprakelijkheid
Antwoord: dit is mogelijk op de grondslag van art. 6:166 BW jo. 6:162 BW. hieruit volgen de
volgende voorwaarden:
- Er dient sprake te zijn van een groep
- Er dient sprake te zijn van onrechtmatigheid
- Er dient sprake te zijn van schade
- De kans op het toebrengen van de schade had deze personen behoren te weerhouden
van hun gedragingen in groepsverband
- Er dient sprake te zijn van toerekening
HR Groepsaansprakelijkheid: het enkele deelnemen aan een criminele organisatie levert niet
per se groepsaansprakelijkheid op ex art. 6:166 BW en eenheid en plaats zijn niet van
doorslaggevend belang (bespreken van de planning/tactiek en het feit dat de groep dit vaker
doet zorgt ook voor groepsaansprakelijkheid)
,Er is sprake van hoofdelijke aansprakelijkheid → wanneer één deelnemer van de groep
uiteindelijk aansprakelijk wordt gesteld, kunnen zij onderling de vergoeding van de schade
delen (art. 6:166 lid 2 BW).
Regresvordering: art. 6:166 lid 2 BW bepaalt dat de groepsleden in gelijke delen moeten
bijdragen, tenzij dit niet billijk is. Conform art. 6:10 jo. 6:102 BW is iedere schuldenaar immers
verplicht om bij te dragen aan de schuld die hen in hun onderlinge verhouding aangaat. Er rust
dus een plicht om bij te dragen.
Vraag: X meent dat hij geen schade aan Y hoeft te vergoeden, nu niet vaststaat dat X, door zijn
actie, de schade heeft veroorzaakt. Geef gemotiveerd aan of het verweer van X in een latere
procedure zal slagen.
Antwoord: er is sprake van alternatieve causaliteit (art. 6:99 BW) – de schade kan het gevolg
zijn van twee of meer gebeurtenissen, maar het staat niet vast door welke gebeurtenis de
schade is veroorzaakt.
HR DES-Dochters: de aanklagers wisten niet van welke producent ze het middel hadden
afgenomen, door art. 6:99 BW konden ze iedere producent aansprakelijk stellen (de schade kan
immers het gevolg zijn van twee of meer gebeurtenissen).
De schade is in ieder geval door één van de oorzaken veroorzaakt → aan de
voorwaarden uit art. 6:99 BW voldaan, waardoor de verplichting om de schade te
vergoeden op alle veroorzakers rust, tenzij één van hen bewijst dat dit niet het gevolg is
van een gebeurtenis waarvoor hijzelf aansprakelijk is.
HR Londen/Deltalloyd
Beide gebeurtenissen/oorzaken waren noodzakelijk voor het ontstaan van de
schade → sprake van samenwerkende oorzaken; zonder één van de twee was de
schade niet ontstaan. O.g.v. art. 6:102 BW is ieder hoofdelijk aansprakelijk.
HR Nugteren/Meskens: Y mag de schade bij één van beide neerleggen en zij moeten het dan
samen onderling maar uitvechten
Regres: verhaal op iemand wiens schuld men geheel of gedeeltelijk heeft betaald.
Voorbeeld → A en B zijn ieder hoofdelijk aansprakelijk jegens C. A betaalt en heeft
vervolgens regres op B voor de helft.
Hypothetische causaliteit: de eerste handeling heeft schade veroorzaakt, maar de
schade is ook door een andere hierop volgende handeling ingetreden → enkel de
eerste veroorzaker is aansprakelijk. HR Los/Leeuwarden: de eerste oorzaak geldt als
doorslaggevende oorzaak die voor aansprakelijkheid zorgt. Een latere gebeurtenis
doet niet af aan de reeds gevestigde aansprakelijkheid. Bij voortdurende schade
kunnen zowel de eerste als de tweede partij aansprakelijk worden gesteld. Bij
momentschade enkel de eerste partij.
Proportionele aansprakelijkheid – causaliteitsonzekerheid: de rechter zal een deskundige
instellen om a.d.h.v. kansberekeningen vast te stellen wie de schade heeft veroorzaakt (HR
Nefalit/Karamus). Het moet gaan om twee of meer gedragingen, waarbij er één in de risicosfeer
, van de benadeelde ligt. Wanneer de causaliteit onzeker, maar wel redelijk is, kan er een
percentage qua aandeel aansprakelijkheid volgen.
Vraag: In HR 31 maart 2006, NJ 2011, 250 (Nefalit/Karamus) is proportionele aansprakelijkheid
aangenomen. Waarin verschilt proportionele aansprakelijkheid van de leer van ‘verlies van
kans’?
Antwoord: b) Proportionele aansprakelijkheid biedt een oplossing voor een onzeker causaal
verband, ‘verlies van kans’ biedt een oplossing in geval er onzekerheid is over de schade
Vraag: Harim en Lisanne hebben een hoogoplopende ruzie met hun buurman die tussen hen
inwoont, vanwege een houten schuur die de buurman heeft gebouwd. Harim en Lisanne steken
deze schuur daarom in brand waarna deze volledig afbrandt. Vaststaat dat beiden tegelijkertijd
vanuit een andere zijde de brand hebben aangestoken en dat beide handelingen los van elkaar
zouden hebben veroorzaakt dat heel de schuur zou zijn afgebrand. Van welke vorm van
meervoudige causaliteit is hier sprake?
Antwoord: b) Afzonderlijke oorzaken
Vraag: X wenst een vordering in te stellen tot vergoeding van zijn schade. Op welke
grondslag zal hij zijn vordering dienen te baseren?
Antwoord: hij dient zijn vordering te baseren op art. 185 lid 1 WVW, gezien een gemotoriseerde
een ongemotoriseerde aanrijdt. De aansprakelijkheid uit dit artikel is een kwalitatieve
aansprakelijkheid; dit houdt in dat je aansprakelijk bent in de hoedanigheid als eigenaar van het
betreffende voertuig. Art. 185 WVW geeft een aantal vereisten waaraan voldaan moet worden
indien een vordering hierop gebaseerd wil zijn:
- Er moet sprake zijn van een motorrijtuig in de zin van art. 1 lid 1 onder c WVW
- Op de openbare weg in de zin van art. 1 lid 1 onder b WVW
- Dat rijdend is
- Dat betrokken is bij een verkeersongeval
- Causaal verband
- Er schade is aangericht aan het ongemotoriseerde voertuig
- De aansprakelijke is eigenaar of houder
Nu aan alle voorwaarden is voldaan, kan X Y in beginsel aansprakelijk stellen o.g.v. art. 185
WVW, tenzij bewezen kan worden dat er sprake is geweest van overmacht – tenzij-clausule in
art. 185 WVW. Overmacht is een schulduitsluitingsgrond, indien de bestuurder geen enkel
verwijt kan worden gemaakt. Y zou wel een beroep kunnen doen op de eigen schuld-regeling
ex art. 6:101 BW.
- Causale verdeling: heeft de veroorzaker minder gevaarlijk gehandeld dan het
slachtoffer? Moet objectief bepaald worden a.d.h.v. gevaarzettende gedragingen.
- Billijkheidscorrectie: houdt in de normale situatie in dat er wordt gekeken
naar hoe billijk de causale verdeling is, waardoor er een correctie kan worden
gemaakt op de causale verdeling indien dit niet het geval is (subjectieve
omstandigheden). Hiervoor kijken we naar de 100%-regel → HR Marbeth van
Uitregt <14 jaar. Beroep op overmacht is in beginsel niet mogelijk, tenzij er
sprake is van opzet of aan opzet grenzende roekeloosheid (zelden sprake
schade?
Antwoord:
Hiervoor moeten er aan de volgende 5 voorwaarden zijn voldaan:
1. Onrechtmatig
a. Inbreuk op een recht
b. Strijd met een wettelijke plicht
c. Strijd met de maatschappelijke zorgvuldigheid (had de veroorzaker anders
moeten handelen, gelet op belangen van de benadeelde?)
→ art. 6:162 lid 2 BW
Gevaarzetting
i. HR Taxusstruik: ingangsvoorwaarde = kenbaarheid van het gevaar
ii. HR Kelderluik:
1. De mate van waarschijnlijkheid dat het slachtoffer onvoorzichtig
zal zijn
2. De omvang van de kans dat daaruit ongevallen ontstaan
3. De ernst die de gevolgen daarvan kunnen hebben
4. De bezwaarlijkheid in termen van kosten, tijd en moeite om
voorzorgsmaatregelen te nemen
→ Rechtvaardigingsgronden?
2. Daad (gedraging) – doen of nalaten
3. Toerekenbaarheid – art. 6:162 lid 3 BW o.g.v. schuld, de wet of een verkeersopvatting.
Hoofdregel: vermijdbaar dus verwijtbaar = schuld
4. Schade – art. 6:95 BW
5. Causaal verband (csqn-verband) – de schade zou niet zijn geleden zonder de
onrechtmatige gedraging
Aan voorwaarden voldaan → sprake van een OD o.g.v. art. 6:162 BW, hetgeen
maakt dat X Y met succes aansprakelijk kan stellen.
Vraag: op basis van welke grondslag kan X Y aansprakelijk stellen? – groepsaansprakelijkheid
Antwoord: dit is mogelijk op de grondslag van art. 6:166 BW jo. 6:162 BW. hieruit volgen de
volgende voorwaarden:
- Er dient sprake te zijn van een groep
- Er dient sprake te zijn van onrechtmatigheid
- Er dient sprake te zijn van schade
- De kans op het toebrengen van de schade had deze personen behoren te weerhouden
van hun gedragingen in groepsverband
- Er dient sprake te zijn van toerekening
HR Groepsaansprakelijkheid: het enkele deelnemen aan een criminele organisatie levert niet
per se groepsaansprakelijkheid op ex art. 6:166 BW en eenheid en plaats zijn niet van
doorslaggevend belang (bespreken van de planning/tactiek en het feit dat de groep dit vaker
doet zorgt ook voor groepsaansprakelijkheid)
,Er is sprake van hoofdelijke aansprakelijkheid → wanneer één deelnemer van de groep
uiteindelijk aansprakelijk wordt gesteld, kunnen zij onderling de vergoeding van de schade
delen (art. 6:166 lid 2 BW).
Regresvordering: art. 6:166 lid 2 BW bepaalt dat de groepsleden in gelijke delen moeten
bijdragen, tenzij dit niet billijk is. Conform art. 6:10 jo. 6:102 BW is iedere schuldenaar immers
verplicht om bij te dragen aan de schuld die hen in hun onderlinge verhouding aangaat. Er rust
dus een plicht om bij te dragen.
Vraag: X meent dat hij geen schade aan Y hoeft te vergoeden, nu niet vaststaat dat X, door zijn
actie, de schade heeft veroorzaakt. Geef gemotiveerd aan of het verweer van X in een latere
procedure zal slagen.
Antwoord: er is sprake van alternatieve causaliteit (art. 6:99 BW) – de schade kan het gevolg
zijn van twee of meer gebeurtenissen, maar het staat niet vast door welke gebeurtenis de
schade is veroorzaakt.
HR DES-Dochters: de aanklagers wisten niet van welke producent ze het middel hadden
afgenomen, door art. 6:99 BW konden ze iedere producent aansprakelijk stellen (de schade kan
immers het gevolg zijn van twee of meer gebeurtenissen).
De schade is in ieder geval door één van de oorzaken veroorzaakt → aan de
voorwaarden uit art. 6:99 BW voldaan, waardoor de verplichting om de schade te
vergoeden op alle veroorzakers rust, tenzij één van hen bewijst dat dit niet het gevolg is
van een gebeurtenis waarvoor hijzelf aansprakelijk is.
HR Londen/Deltalloyd
Beide gebeurtenissen/oorzaken waren noodzakelijk voor het ontstaan van de
schade → sprake van samenwerkende oorzaken; zonder één van de twee was de
schade niet ontstaan. O.g.v. art. 6:102 BW is ieder hoofdelijk aansprakelijk.
HR Nugteren/Meskens: Y mag de schade bij één van beide neerleggen en zij moeten het dan
samen onderling maar uitvechten
Regres: verhaal op iemand wiens schuld men geheel of gedeeltelijk heeft betaald.
Voorbeeld → A en B zijn ieder hoofdelijk aansprakelijk jegens C. A betaalt en heeft
vervolgens regres op B voor de helft.
Hypothetische causaliteit: de eerste handeling heeft schade veroorzaakt, maar de
schade is ook door een andere hierop volgende handeling ingetreden → enkel de
eerste veroorzaker is aansprakelijk. HR Los/Leeuwarden: de eerste oorzaak geldt als
doorslaggevende oorzaak die voor aansprakelijkheid zorgt. Een latere gebeurtenis
doet niet af aan de reeds gevestigde aansprakelijkheid. Bij voortdurende schade
kunnen zowel de eerste als de tweede partij aansprakelijk worden gesteld. Bij
momentschade enkel de eerste partij.
Proportionele aansprakelijkheid – causaliteitsonzekerheid: de rechter zal een deskundige
instellen om a.d.h.v. kansberekeningen vast te stellen wie de schade heeft veroorzaakt (HR
Nefalit/Karamus). Het moet gaan om twee of meer gedragingen, waarbij er één in de risicosfeer
, van de benadeelde ligt. Wanneer de causaliteit onzeker, maar wel redelijk is, kan er een
percentage qua aandeel aansprakelijkheid volgen.
Vraag: In HR 31 maart 2006, NJ 2011, 250 (Nefalit/Karamus) is proportionele aansprakelijkheid
aangenomen. Waarin verschilt proportionele aansprakelijkheid van de leer van ‘verlies van
kans’?
Antwoord: b) Proportionele aansprakelijkheid biedt een oplossing voor een onzeker causaal
verband, ‘verlies van kans’ biedt een oplossing in geval er onzekerheid is over de schade
Vraag: Harim en Lisanne hebben een hoogoplopende ruzie met hun buurman die tussen hen
inwoont, vanwege een houten schuur die de buurman heeft gebouwd. Harim en Lisanne steken
deze schuur daarom in brand waarna deze volledig afbrandt. Vaststaat dat beiden tegelijkertijd
vanuit een andere zijde de brand hebben aangestoken en dat beide handelingen los van elkaar
zouden hebben veroorzaakt dat heel de schuur zou zijn afgebrand. Van welke vorm van
meervoudige causaliteit is hier sprake?
Antwoord: b) Afzonderlijke oorzaken
Vraag: X wenst een vordering in te stellen tot vergoeding van zijn schade. Op welke
grondslag zal hij zijn vordering dienen te baseren?
Antwoord: hij dient zijn vordering te baseren op art. 185 lid 1 WVW, gezien een gemotoriseerde
een ongemotoriseerde aanrijdt. De aansprakelijkheid uit dit artikel is een kwalitatieve
aansprakelijkheid; dit houdt in dat je aansprakelijk bent in de hoedanigheid als eigenaar van het
betreffende voertuig. Art. 185 WVW geeft een aantal vereisten waaraan voldaan moet worden
indien een vordering hierop gebaseerd wil zijn:
- Er moet sprake zijn van een motorrijtuig in de zin van art. 1 lid 1 onder c WVW
- Op de openbare weg in de zin van art. 1 lid 1 onder b WVW
- Dat rijdend is
- Dat betrokken is bij een verkeersongeval
- Causaal verband
- Er schade is aangericht aan het ongemotoriseerde voertuig
- De aansprakelijke is eigenaar of houder
Nu aan alle voorwaarden is voldaan, kan X Y in beginsel aansprakelijk stellen o.g.v. art. 185
WVW, tenzij bewezen kan worden dat er sprake is geweest van overmacht – tenzij-clausule in
art. 185 WVW. Overmacht is een schulduitsluitingsgrond, indien de bestuurder geen enkel
verwijt kan worden gemaakt. Y zou wel een beroep kunnen doen op de eigen schuld-regeling
ex art. 6:101 BW.
- Causale verdeling: heeft de veroorzaker minder gevaarlijk gehandeld dan het
slachtoffer? Moet objectief bepaald worden a.d.h.v. gevaarzettende gedragingen.
- Billijkheidscorrectie: houdt in de normale situatie in dat er wordt gekeken
naar hoe billijk de causale verdeling is, waardoor er een correctie kan worden
gemaakt op de causale verdeling indien dit niet het geval is (subjectieve
omstandigheden). Hiervoor kijken we naar de 100%-regel → HR Marbeth van
Uitregt <14 jaar. Beroep op overmacht is in beginsel niet mogelijk, tenzij er
sprake is van opzet of aan opzet grenzende roekeloosheid (zelden sprake
