Samenvatting uit het boek 'Vloeibare Tijden' + artikelen

Ethiek, beroep en samenleving
Vloeibare tijden + artikelen ELO




Social Work
Periode 4
Leerjaar 2




Isa Beuze

,Inhoud
Leerdoelen pag. 3

Artikelen
De actualiteit van Levinas: toepassingen van zijn filosofie pag. 4
Het menselijk gelaat pag. 4

Boek Vloeibare Tijden
Inleiding; Moedig in het broeinest van onzekerheden pag. 5
Hoofdstuk 1; Het moderne vloeibare leven en zijn angsten pag. 6
Hoofdstuk 2; De mensheid in beweging pag. 7
Hoofdstuk 3; Staat, democratie en omgang met angst pag. 8
Hoofdstuk 5; Utopia in een tijd van onzekerheid pag. 9

Artikelen
Rothfusz: Ethiek in sociaal-agogische beroepen pag. 11
Beroepscode voor professionals in sociaal werk pag. 16




2

,Leerdoelen

Verantwoordelijkheid voor de ander
 Basisbegrippen en veronderstellingen moreel kijken en handelen beheersen
 De betekenis kennen van verantwoordelijk zijn voor de ander
 Kennisnemen van de gedachten van de filosoof Levinas en de daaruit voortvloeiende
ethische grondslagen voor sociaal werk
 Kennisnemen van de begrippen vloeibare en vaste moderniteit en de morele aspecten
daarvan
 Eigen veronderstellingen en waarden onder woorden brengen
 Oog krijgen voor de morele implicaties van de eigen visie op de cliënt en diens leefwereld

Het moderne vloeibare leven
 Kennisnemen van het moderne vloeibare leven en zijn angsten en de morele
consequenties ervan
 Oog krijgen voor de morele implicaties van de eigen visie op cliënt en diens leefwereld
 Kennisnemen van een filosofische visie op het globalisme en de daaruit voortvloeiende
visie op en de morele vragen die dit oproept voor de student en diens cliënten
 Eigen vooronderstellingen en waarden onder woorden brengen

Angst in de vloeibare moderniteit
 Kennisnemen van een filosofische visie op de staat, democratie en de daarmee
samenhangende omgang met angst in de vloeibare moderniteit, door hulpverleners en
door cliënten in hun leefwereld
 Afronden overzicht: leven in een tijd van onzekerheid
 Basishoudingen hoe hier mee om te gaan en de morele consequenties hiervan

Beroepsethiek en beroepscode
 De student heeft kennis van de betekenis van beroepsethiek
 De student heeft kennis van de professionele beroepshouding
 De student heeft kennis van de beroepscode van de sociaal werker
 De student kan morele (beroeps)dilemma’s herkennen en benoemen

Een visie formuleren op beroepsethische dilemma’s
 De student kan morele (beroeps)dilemma’s herkennen en benoemen
 De student kan een eigen visie op een moreel (beroeps)dilemma formuleren met gebruik
van de beroepscode en de elementen van een professionele beroepshouding




Artikelen

3

, De actualiteit van Levinas; toepassingen van zijn filosofie
Volgens Levinas is de morele oorsprong van de werkelijkheid en het denken voor iedereen
toegankelijk.

Hulpverlening
Wat Levinas hierover zegt is voor iedereen die tegenover anderen in een professionele rol
staat, maar ook voor mensen die afhankelijk zijn van een professional. Hieronder staan
voorwaarden van volgens Levinas een hulpverleningsrelatie;
 Er is geen eenrichtingsverkeer
 Het gaat niet om het toepassen van technieken, maar het is ook geen gelijkwaardige
relatie zoals bij vrienden
 De relatie is niet gelijk, er is een verschil in positie wat betreft macht, afhankelijkheid etc.
 Er is geen sprake van totale overgave of beschikbaarheid van de hulpverlener

Wel belangrijk is het omgaan met het ethisch appèl, de werkelijkheidservaring van de
ontmoeting met de andere mens

De hulpverlener ervaart een appèl dat hij/zij niet zelf heeft verdiend, maar dat van buitenaf
toekomt.

Het dilemma van de zorg
Levinas omschrijft dat hij als hulpverlener verantwoordelijkheid draagt voor het leveren van
zijn hulp aan de mens die hij tegenover zich heeft. Er wordt niet gericht op één cliënt
(exclusieve uitsluiting), want dat zou alle andere cliënten uitsluiten. De derde; en derde en
vierde cliënt zouden ook geholpen moeten kunnen worden. Problematiek van de beul;
geven we zorg aan de één, dan ontnemen we zorg van de ander, we zijn hoe dan ook altijd
schuldig tegenover de ander. Hulpverlening moet dus wel samengaan met kwantificering van
de zorg. Het zou oneerlijk zijn om alleen kwalitatief gericht te zijn op die ene mens voor je,
maar het is ook weer een moreel dilemma of je kwalitatief dan wel voldoet aan het appèl van
die ene mens. Het gaat om de verhouding tot de mens voor je en de mensen in de
wachtkamer/wachtlijst. In de zorg is kwantificering altijd noodzakelijk, dus noodzaak en
onrecht gaan samen. Er is een vruchtbaar dilemma; er ligt nog werk, maar je moet ook je
grens stellen wat betreft overwerken. Zo hou je de spanning.

De ander is iedere ander
Volgens Levinas is de ander niet de mens die behoefte heeft aan speciale zorg, maar ieder
mens dat op je pad komt. Hierbij kan sprake zijn van een weduwe, een arme, een wees etc.
Het gelaat van de ander vraagt ons om verantwoordelijkheid te dragen, het is een moreel
appèl. Ook wanneer iemand geen concreet appèl op je doet, kan het je onrust geven en voel
je dat je moreel verplicht bent om er iets mee te doen. Bijv. een persoon naast je wordt
gediscrimineerd maar zegt er niets van. Jij voelt onrust opkomen en doet er iets mee, er
wordt toch een appèl op je gedaan. Je bent verantwoordelijk voor de Ander, de Ander brengt
altijd onrust. Je kunt dus wel een professional zijn, maar een zorgvraag mag niet leiden tot
ongezonde professionalisering.

De zorgrelatie als algemeen menselijke relatie
Levinas legt de nadruk op de algemeen menselijke verhoudingen. Volgens hem is het non-
verbale contact soms waardevoller dan woorden kunnen zeggen. Mensen doen een beroep
op jou waardoor je deze verantwoordelijkheid niet zomaar af kunt schuiven. Vrijheid en
verantwoordelijkheid zijn niet willekeurig.

Totale beschikbaarheid?
Oneindige verantwoordelijkheid geldt dus binnen en buiten de hulpverlening, er moet behoed
worden voor totale beschikbaarheid van de hulpverlener.


4