Week 1 - Expansie
Voor 1500 speelden de Europeanen een kleine rol in de wereldhandel, dit veranderde met de
zoektocht naar betere toegangswegen naar Azië waarbij de Europeanen ‘toevallig’ de ‘Nieuwe
Wereld’ ontdekten.
→ De integratie van Noord- en Zuid-Amerika in een internationaal handelsnetwerk (en politieke
rijken) was het begin van Globalisatie.
‘Afro-Eurasian Trade World’ = handelsnetwerk van Europa, Afrika en Azië; het westen speelde
afhankelijk maar een kleine rol in de handel, maar had alsnog behoefte aan Chinese luxe goederen.
- De Indische Oceaan was het centrum; handelaren vestigden zich in de havensteden rondom.
- De Mongolen zorgen voor direct contact tussen China en het Westen.
- Met de komst van de Ming dynastie verbeterde de Chinese economie.
- Op de oostkust van Afrika had men stadstaten die deelnamen aan het handelsnetwerk.
- De westkust van Afrika was de grootste en belangrijkste bron van goud.
- Het Midden-Oosten was de buffer in de handel tussen Europa en het Oosten.
In de late middeleeuwen leidde Venetië en Genua de handel met het oosten in Europa.
De Europese expansie had verschillende oorzaken:
- Economisch: In de periode na de pest ontstond er een nieuwe welvaart en wilden Europeanen
hiermee luxe producten aanschaffen. Omdat de Ottomanen dominant waren in het
midden-oosten was de landroute naar het oosten afgesloten. Daarom gingen de Europeanen
proberen een nieuwe route te vinden.
- Religie: Na afloop van de reconquista zochten de vorsten op het Ibersich Schiereiland nieuwe
tegenstanders.
- Renaissance: Ontdekkingsreizigers wilden populariteit en glorie verkrijgen en hadden
oprechte interesse in het ontdekken van nieuwe landen door het humanisme.
- Concurrentie: Europese vorsten beconcurreerden elkaar in de overzeese ontdekkingen en
wilden de winst als eerste krijgen.
→ Er was nieuwe technologie nodig op het gebied van scheepsbouw, wapens en navigatie.
,Portugese reizen:
● De Portugezen wilden met hun reizen militaire glorie verkrijgen, moslims kerstenen, goud en
slaafgemaakten vinden en een nieuwe route naar de Aziatische markten vinden.
● Portugal begon zich te vestigen op eilanden in de Atlantische Oceaan en stichtte vele in
Guinea vanwege het vele goud.
→ Portugal had rond 1500 een monopolie op goudimport.
● In tegenstelling tot de Spanjaarden in Amerika hadden de Portugezen het niet als doel om
grote koloniën te stichten in West-Afrika of om invloeden uit te oefenen op het politieke en
culturele leven van de mensen met wie ze handelden.
- Wilden zich mengen met bestaande handelssystemen.
- Geen onrust tussen Afrikaanse heersers en Europeanen in de eerste eeuw.
Spaanse reizen:
● Christoffel Columbus kwam uit Genua en wilde het christendom verder verspreiden. Met
sponsorgeld van de vorst vertrok hij op reis en dacht hij India te bereiken, maar belandde in
Amerika. Ook hier was goud te vinden.
● Columbus had niet door dat hij een nieuw continent had ontdekt; daar kwam Amerigo
Vespucci uit Florence achter → Amerika werd naar hem vernoemd.
● Portugal en Spanje waren het oneens over wie Amerika had ontdekt → vroegen Paus
Alexander VI om hulp = Verdrag van Tordesillas; er werd bepaald dat Spanje alles ten westen
van een lijn op de Atlantische oceaan kreeg en portugal ten oosten.
- Het Portugese gebied leverde meer op door de aanwezigheid van de specerijenhandel.
- Daarom bekostigde de Spaanse koning Karel I in 1519 de reis van Ferdinand
Magellan; hij moest een directe zeeroute naar Azië vinden = eerste reis om de hele
wereld.
→ Gevolg was dat het Europese wereldbeeld totaal veranderde; de aarde was veel groter dan
bijvoorbeeld Ptolemeus dacht.
,Inca’s en Azteken
1519 = Hernán Cortés ging naar de Mexicaanse kust; hier lag het Azteekse rijk.
- Samenstelling van het volk van Mexico en de andere volken die zij overwonnen hadden.
- Snel uitgebreid in de loop van de 15e eeuw.
- Azteken was een geavanceerde beschaving; de aristocratische bovenlaag domineerde net als
in Europa het leger, geestelijkheid en de overheid.
- Ze overwonnen andere volken met geweld; na overgave moesten volken alsnog een forse
belasting betalen.
Cortes sloot een alliantie met de overwonnen koning; de soldaten van beide namen de Azteekse stad
Cholula in in oktober en slachten een groot deel van de bevolking. Hierna sloot Cortes allianties met
andere volken en in november 1519 trokken enkele honderden Spanjaarden met duizenden inheemse
krijgers richting Tenochtitlan (hoofdstad). De vorst liet hen toe; hij geloofde dat de Spanjaarden
onsterfelijk waren.
In mei 1521 nam Cortes de hoofdstad en begon de verovering van de rest van Mexico..
Opmerkelijk is de val van de beschaving van de Inca’s in Peru.
- Zij leefden hoog in de bergen en waren ver ontwikkeld.
- Hun kracht lag in hun bureaucratische efficiëntie.
- Hun rijk was echter zwakker geworden door een interne oorlog en een epidemie die was
ontstaan door handel met de Europeanen.
- Inca rijk was rijk aan goud en zilver.
- 13 mei 1532 = Francisco Pizarro arriveerde in het noorden van Peru en vermoordde de
koning in 1533.
Het succes van de Spanjaarden was te danken aan:
- Technologische superioriteit.
- Verdeeldheid onder de Azteken en Inca’s.
- Ziektes die de Europeanen met zich mee brachten = belangrijkste factor.
→ Beide rijken hadden geürbaniseerde samenlevingen waardoor ziektes zich makkelijk
verspreiden.
→ De Maya’s hadden dit minder.
, Administratie
Spanje:
● 1503 = Spaanse vorst richtte het ‘House of Trade’ op; controleerde alle overzeese
economische activiteiten.
● 1523 = Spanje stichtte het 'Royal and Supreme Council of the Indies’; kreeg de leiding over
alle koloniale onderwerpen.
● Spaanse territorium was opgedeeld in twee ‘viceroyalities’
- Nieuw Spanje.
- Peru.
● Elke Viceroy had 1 gouverneur; werd geholpen door een raad van rechters = het audiencia.
Op lokaal niveau had men de gemeenteraad = cabildo.
● Encomienda-systeem om te profiteren van inheemse volken = het recht om de overwonnen
bevolking tot slaaf te maken en om betaling van ze te eisen in ruil voor basisbehoeftes en les
in het christendom; moest met respect gebeuren, gebeurde echter niet.
→ Daarom stelde Karel I in 1542 de ‘New Laws’ in = wetten die grenzen stelden aan de
autoriteit van de encomienda leiders. Werden echter ook weinig gehoorzaamd.
→ Alsnog kreeg de Spaanse vorst meer controle over de encomiendas en besloot hij de
verslagen bevolking voortaan belasting te betalen in de vorm van geld in plaats van arbeid.
→ Om arbeidstekort op te vullen werden er nieuwe systemen ingesteld waarbij een deel van
de bevolking verplicht tot arbeid werd voor een aantal dagen per jaar.
→ Hierdoor stierven veel mensen.
→ De Trans-Atlantische slavenhandel volgde om nieuwe tot slaafgemaakten te verkrijgen.
Portugal:
● Gebruikte in Brazilië een systeem = captaincies.
- Stukken land werden gegeven aan edelen die daarmee verantwoordelijkheid kregen
om dat land te overzien. De stukken werden erfelijk doorgegeven.
De kerk had een grote rol in de overheersing van Spanje en Portugal; kwam doordat de paus de
vorsten toestond om zelf geestelijken aan te stellen in hun koloniën, en daarbij ook belasting te innen.
→ Vorsten kregen hiermee grotere macht over de kerk in de koloniën dan in hun thuisland.
Voor 1500 speelden de Europeanen een kleine rol in de wereldhandel, dit veranderde met de
zoektocht naar betere toegangswegen naar Azië waarbij de Europeanen ‘toevallig’ de ‘Nieuwe
Wereld’ ontdekten.
→ De integratie van Noord- en Zuid-Amerika in een internationaal handelsnetwerk (en politieke
rijken) was het begin van Globalisatie.
‘Afro-Eurasian Trade World’ = handelsnetwerk van Europa, Afrika en Azië; het westen speelde
afhankelijk maar een kleine rol in de handel, maar had alsnog behoefte aan Chinese luxe goederen.
- De Indische Oceaan was het centrum; handelaren vestigden zich in de havensteden rondom.
- De Mongolen zorgen voor direct contact tussen China en het Westen.
- Met de komst van de Ming dynastie verbeterde de Chinese economie.
- Op de oostkust van Afrika had men stadstaten die deelnamen aan het handelsnetwerk.
- De westkust van Afrika was de grootste en belangrijkste bron van goud.
- Het Midden-Oosten was de buffer in de handel tussen Europa en het Oosten.
In de late middeleeuwen leidde Venetië en Genua de handel met het oosten in Europa.
De Europese expansie had verschillende oorzaken:
- Economisch: In de periode na de pest ontstond er een nieuwe welvaart en wilden Europeanen
hiermee luxe producten aanschaffen. Omdat de Ottomanen dominant waren in het
midden-oosten was de landroute naar het oosten afgesloten. Daarom gingen de Europeanen
proberen een nieuwe route te vinden.
- Religie: Na afloop van de reconquista zochten de vorsten op het Ibersich Schiereiland nieuwe
tegenstanders.
- Renaissance: Ontdekkingsreizigers wilden populariteit en glorie verkrijgen en hadden
oprechte interesse in het ontdekken van nieuwe landen door het humanisme.
- Concurrentie: Europese vorsten beconcurreerden elkaar in de overzeese ontdekkingen en
wilden de winst als eerste krijgen.
→ Er was nieuwe technologie nodig op het gebied van scheepsbouw, wapens en navigatie.
,Portugese reizen:
● De Portugezen wilden met hun reizen militaire glorie verkrijgen, moslims kerstenen, goud en
slaafgemaakten vinden en een nieuwe route naar de Aziatische markten vinden.
● Portugal begon zich te vestigen op eilanden in de Atlantische Oceaan en stichtte vele in
Guinea vanwege het vele goud.
→ Portugal had rond 1500 een monopolie op goudimport.
● In tegenstelling tot de Spanjaarden in Amerika hadden de Portugezen het niet als doel om
grote koloniën te stichten in West-Afrika of om invloeden uit te oefenen op het politieke en
culturele leven van de mensen met wie ze handelden.
- Wilden zich mengen met bestaande handelssystemen.
- Geen onrust tussen Afrikaanse heersers en Europeanen in de eerste eeuw.
Spaanse reizen:
● Christoffel Columbus kwam uit Genua en wilde het christendom verder verspreiden. Met
sponsorgeld van de vorst vertrok hij op reis en dacht hij India te bereiken, maar belandde in
Amerika. Ook hier was goud te vinden.
● Columbus had niet door dat hij een nieuw continent had ontdekt; daar kwam Amerigo
Vespucci uit Florence achter → Amerika werd naar hem vernoemd.
● Portugal en Spanje waren het oneens over wie Amerika had ontdekt → vroegen Paus
Alexander VI om hulp = Verdrag van Tordesillas; er werd bepaald dat Spanje alles ten westen
van een lijn op de Atlantische oceaan kreeg en portugal ten oosten.
- Het Portugese gebied leverde meer op door de aanwezigheid van de specerijenhandel.
- Daarom bekostigde de Spaanse koning Karel I in 1519 de reis van Ferdinand
Magellan; hij moest een directe zeeroute naar Azië vinden = eerste reis om de hele
wereld.
→ Gevolg was dat het Europese wereldbeeld totaal veranderde; de aarde was veel groter dan
bijvoorbeeld Ptolemeus dacht.
,Inca’s en Azteken
1519 = Hernán Cortés ging naar de Mexicaanse kust; hier lag het Azteekse rijk.
- Samenstelling van het volk van Mexico en de andere volken die zij overwonnen hadden.
- Snel uitgebreid in de loop van de 15e eeuw.
- Azteken was een geavanceerde beschaving; de aristocratische bovenlaag domineerde net als
in Europa het leger, geestelijkheid en de overheid.
- Ze overwonnen andere volken met geweld; na overgave moesten volken alsnog een forse
belasting betalen.
Cortes sloot een alliantie met de overwonnen koning; de soldaten van beide namen de Azteekse stad
Cholula in in oktober en slachten een groot deel van de bevolking. Hierna sloot Cortes allianties met
andere volken en in november 1519 trokken enkele honderden Spanjaarden met duizenden inheemse
krijgers richting Tenochtitlan (hoofdstad). De vorst liet hen toe; hij geloofde dat de Spanjaarden
onsterfelijk waren.
In mei 1521 nam Cortes de hoofdstad en begon de verovering van de rest van Mexico..
Opmerkelijk is de val van de beschaving van de Inca’s in Peru.
- Zij leefden hoog in de bergen en waren ver ontwikkeld.
- Hun kracht lag in hun bureaucratische efficiëntie.
- Hun rijk was echter zwakker geworden door een interne oorlog en een epidemie die was
ontstaan door handel met de Europeanen.
- Inca rijk was rijk aan goud en zilver.
- 13 mei 1532 = Francisco Pizarro arriveerde in het noorden van Peru en vermoordde de
koning in 1533.
Het succes van de Spanjaarden was te danken aan:
- Technologische superioriteit.
- Verdeeldheid onder de Azteken en Inca’s.
- Ziektes die de Europeanen met zich mee brachten = belangrijkste factor.
→ Beide rijken hadden geürbaniseerde samenlevingen waardoor ziektes zich makkelijk
verspreiden.
→ De Maya’s hadden dit minder.
, Administratie
Spanje:
● 1503 = Spaanse vorst richtte het ‘House of Trade’ op; controleerde alle overzeese
economische activiteiten.
● 1523 = Spanje stichtte het 'Royal and Supreme Council of the Indies’; kreeg de leiding over
alle koloniale onderwerpen.
● Spaanse territorium was opgedeeld in twee ‘viceroyalities’
- Nieuw Spanje.
- Peru.
● Elke Viceroy had 1 gouverneur; werd geholpen door een raad van rechters = het audiencia.
Op lokaal niveau had men de gemeenteraad = cabildo.
● Encomienda-systeem om te profiteren van inheemse volken = het recht om de overwonnen
bevolking tot slaaf te maken en om betaling van ze te eisen in ruil voor basisbehoeftes en les
in het christendom; moest met respect gebeuren, gebeurde echter niet.
→ Daarom stelde Karel I in 1542 de ‘New Laws’ in = wetten die grenzen stelden aan de
autoriteit van de encomienda leiders. Werden echter ook weinig gehoorzaamd.
→ Alsnog kreeg de Spaanse vorst meer controle over de encomiendas en besloot hij de
verslagen bevolking voortaan belasting te betalen in de vorm van geld in plaats van arbeid.
→ Om arbeidstekort op te vullen werden er nieuwe systemen ingesteld waarbij een deel van
de bevolking verplicht tot arbeid werd voor een aantal dagen per jaar.
→ Hierdoor stierven veel mensen.
→ De Trans-Atlantische slavenhandel volgde om nieuwe tot slaafgemaakten te verkrijgen.
Portugal:
● Gebruikte in Brazilië een systeem = captaincies.
- Stukken land werden gegeven aan edelen die daarmee verantwoordelijkheid kregen
om dat land te overzien. De stukken werden erfelijk doorgegeven.
De kerk had een grote rol in de overheersing van Spanje en Portugal; kwam doordat de paus de
vorsten toestond om zelf geestelijken aan te stellen in hun koloniën, en daarbij ook belasting te innen.
→ Vorsten kregen hiermee grotere macht over de kerk in de koloniën dan in hun thuisland.
