Behandeling en Interventie
Week 1
De Bruyn
Hoofdstuk 9: Indicatieanalyse
In de stap van de indicatieanalyse richten diagnosticus en cliënt zich expliciet op de
toekomst met de vraag: op welke wijze kan dit probleem van deze cliënt het beste
aangepakt worden. Bovendien moet zicht bestaan op de rol van beschermende en
bedreigende factoren die van invloed kunnen zijn op de interventie. Uitkomst van de
indicatieanalyse is de indicerende diagnose: een lijst van één of meer aanbevelingen
die het uitgangspunt zijn voor de advisering.
Hoofdstuk 10: Advisering
Een advisering is een beargumenteerd antwoord dat aansluit bij de hulpvraag.
Er zijn vier doelen bij de advisering en het adviesgesprek
1. het verschaffen van informatie over de onderkennende en verklarende
diagnose over de argumenten uit de indicatieanalyse en de uiteindelijke
aanbevelingen
2. het controleren van het door de diagnosticus verrichte werk aan de hand van
de reacties van de cliënt
3. het via overleg tot overeenstemming komen omtrent zijn aanbevelingen en de
voorkeur van de cliënt
4. het verzamelen van informatie met het oog op de concrete invulling van het
gekozen advies
Dit leidt tot een werkwijze van zes deelstappen:
1. de voorbereiding van het adviesgesprek door de diagnosticus
, 2. de voorlichting aan de cliënt
3. de controle door de diagnosticus
4. het overleg tussen diagnosticus en de cliënt
5. het concretiseren van het advies door de diagnosticus
6. de afronding van het gesprek
Begeer:
Hoofdstuk 1: De plaats van psychodiagnostiek binnen het hulpverleningsproces
Therapeutische alliantie → mate waarin de hulpverlener weet aan te sluiten bij de
hulpvraag en hier een gezamenlijk proces van weet te maken
Het diagnostisch proces verloopt volgens de stappen van de empirische cyclus, die
bestaat uit 5 fasen:
1. Observatie: het verzamelen van gegevens
2. Inductie: het formuleren van hypothesen op basis van waarnemingen
3. Deductie: het afleiden van toetsbare voorspellingen uit die hypothesen
Operationalisatie: de deductie wordt voortgezet door bij iedere voorspelling
adequate onderzoeksmiddelen te kiezen om deze voorspelling te toetsen
4. Toetsing: onderzoeksplan wordt uitgevoerd
5. Evaluatie: De uitkomsten van het onderzoek worden teruggekoppeld naar de
hypothesen
Het gebruiken van de empirische cyclus binnen de psychodiagnostiek wordt
aangeduid als het ‘hypothese-toetsend model’ → nadruk ligt op voorspellen en
toetsen
Regulatieve cyclus = hulpverleningsproces met als doel bijdragen aan een gewenste
verandering in het leven van het kind, gericht op het transparant en verantwoord
nemen van beslissingen om de gevraagde verandering te bewerkstelligen.
Probleemherkenning → probleemdefiniëring → kiezen van de interventie →
planning → uitvoering interventie → eindevaluatie
Het bewaken van de ‘treatment integrity of implementation fidelity’ is het uitvoeren
volgens het protocol
Het meten van effecten met standaard instrumenten → routine outcome monitoring
Hoofdstuk 2: Theoretische aspecten van de psychodiagnostiek
Psychodynamische theorie is door Sigmund Freud ontwikkeld en theoretiseert dat
probleem uit de vroege kinderjaren een belangrijke rol kunnen spelen in het ontstaan
van latere problematiek. Het heeft een structurele en dynamische component. Het
structurele component wordt de balans van verschillende krachten klassiek
geanalyseerd met de concepten van: id, superego en het ego. De dynamische
invalshoek benadrukt de conflicten tussen de bovengenoemde krachten.
Gehechtheidstheorie is bedacht door John Bowlby en gaat in op de relatie tussen kind
en zijn/haar opvoeders. Sensitiviteit en responsiviteit zijn hierin belangrijk om te
,leiden naar een cirkel van veiligheid en het vormen van een veilige basis voor het
kind.
De leertheorie gaat ervan uit dat probleemgedrag ontlokt kan worden door
voorafgaande stimuli en bekrachtigd kan worden door erop volgende stimuli. Dit
kan leiden tot internaliserende manieren van denken over eigen gedrag.
De ecologische theorie van Bronfenbrenner gaat over een individu en zijn omgeving,
de theorie verdeelt de omgeving in systemen.
Gezinstherapeutische theorieën of systeembenaderingen zien het gezin als een zelf
georganiseerd en steeds veranderend systeem. Het gezin bevat hiërarchie,
subsystemen en partiële systemen en deze grenzen kunnen door omstandigheden
vervormd raken.
Dan heb je nog integrerende modellen om vanuit uiteenlopende disciplines en
theorieën een overkoepelend en integrerend model te vormen.
Zoals het biopsychosociale model, de samenspeling van lichamelijke, psychische en
sociale factoren die interacteren met elkaar. Epigenetica speelt hierin ook een rol en
in deze theorie wordt er gesproken van termen in drie domeinen van
psychopathologie: internaliserend, externaliserend en psychotisch (die een maat voor
psychische kwetsbaarheid vormen → p-factor).
Het balansmodel is een ander integrerend model, ontwikkeld om op systematische
wijze aandacht te kunnen geven aan de balans tussen draaglast en draagkracht. Hier
wordt ook gesproken over risico- en beschermende factoren & het differential
susceptibility model komt ter sprake.
Verschillende opvattingen normaliteit:
1. Afwezigheid stoornissen, dichotoom uitgewerkt: er is geen of wel een stoornis.
2. Statistisch gegeven, een goed voorbeeld hier is intelligentie.
3. Ideale of gewenste toestand, dit kan dan afhangen van maatschappelijke en
culturele standaarden.
4. Succesvolle adaptatie, leeftijdsgebonden door het doorlopen van
ontwikkelingstaken.
5. Neurodiversiteit, afwijkingen van de norm is geen definitie van
tekortkomingen.
Hoofdstuk 3: Praktische aspecten van psychodiagnostiek
De logische opeenvolging van te nemen besluiten in een veranderingsproces wordt
gegroepeerd in zes stappen (de regulatieve cyclus met geïntegreerde
onderzoeksmomenten):
1. Probleemherkenning → wat is er aan de hand? (screening en hulpvraag)
2. Probleemdefiniëring (met eigen stappen van empirische subcycli
(hypothesetoetsing), waarneming, inductie, deductie, toetsing en evaluatie) →
wat is de verklaring? (gericht onderzoek om hypothese te toetsen en gedeelde
visie met zelfregulatie als doel)
, 3. Keuze van interventie → welke oplossingen zijn er en wat is hier werkzaam?
(literatuur onderzoek, dialoog hulpvrager en consultatie)
4. Planning → hoe gaan we het doen? (afstemmen op niveau hulpvrager en
organisatie hulpverlener, helder gestructureerd)
5. Uitvoering interventie → gaat alles volgens plan? (monitoring)
6. Eindevaluatie → wat was het effect en wat is er geleerd? (effectmeting, reflectie
en teamleren)
Criteria voor de ernst van de problematiek:
- Frequentie van ervaren klachten en zorgen
- Duur van ervaren klachten en zorgen
- Intensiteit van ervaren klachten en zorgen
- Domeinen waar de klachten en zorgen zichtbaar zijn/ervaren worden
- Lijdensdruk
- Wat er al gedaan is en welk effect dit heeft gehad
Achtergronden als leeftijd, ontwikkelingsniveau, sekse, actuele omstandigheden en
sociaal economische omstandigheden moeten meegenomen worden om het gebruik
van bovenstaande criteria te verscherpen.
Uiteindelijk beslissen hulpverlener en kind en ouders samen welke behandeling er
gekozen wordt, met welke doelen en welke middelen (en welke volgorde). Een
verantwoorde keuze moet voldoen aan de principes van: logica, concreetheid,
subsidiariteit, proportionaliteit, omvattendheid en nabijheid.
BPSW (richtlijnen ADHD)
Hoofdstuk 4: Interventies
Bij behandelingen voor ADHD wordt een onderscheid gemaakt tussen de effecten op
de kernsymptomen van ADHD (aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit)
en op de emotionele en gedragsproblemen die zich naast, of als gevolg van de
ADHD-symptomen, voordoen.
Behandeling van ADHD bestaat uit drie componenten:
1. psycho-educatie → informatie over ADHD en de behandelmogelijkheden
gegeven, dient waar nodig ook tijdens de behandeling gegeven te worden en
moet zo nodig herhaald worden bij het veranderen van levensfase of
behandeling.
a. breed scala aan psycho-educatie programma’s over ADHD in Nederland
beschikbaar voor verschillende doelgroepen
2. psychosociale interventies → bij kinderen jonger dan 6 jaar oudertraining
en/of een leerkrachttraining. Bij jeugdigen vanaf zes jaar zijn dit ook de eerst
te nemen stappen. Bij jeugdigen vanaf acht jaar kan individuele cognitieve
gedragstherapie gericht op zelfregulatie en impulscontrole, of op het aanleren
van plannings- en organisatievaardigheden, toegevoegd worden.
Week 1
De Bruyn
Hoofdstuk 9: Indicatieanalyse
In de stap van de indicatieanalyse richten diagnosticus en cliënt zich expliciet op de
toekomst met de vraag: op welke wijze kan dit probleem van deze cliënt het beste
aangepakt worden. Bovendien moet zicht bestaan op de rol van beschermende en
bedreigende factoren die van invloed kunnen zijn op de interventie. Uitkomst van de
indicatieanalyse is de indicerende diagnose: een lijst van één of meer aanbevelingen
die het uitgangspunt zijn voor de advisering.
Hoofdstuk 10: Advisering
Een advisering is een beargumenteerd antwoord dat aansluit bij de hulpvraag.
Er zijn vier doelen bij de advisering en het adviesgesprek
1. het verschaffen van informatie over de onderkennende en verklarende
diagnose over de argumenten uit de indicatieanalyse en de uiteindelijke
aanbevelingen
2. het controleren van het door de diagnosticus verrichte werk aan de hand van
de reacties van de cliënt
3. het via overleg tot overeenstemming komen omtrent zijn aanbevelingen en de
voorkeur van de cliënt
4. het verzamelen van informatie met het oog op de concrete invulling van het
gekozen advies
Dit leidt tot een werkwijze van zes deelstappen:
1. de voorbereiding van het adviesgesprek door de diagnosticus
, 2. de voorlichting aan de cliënt
3. de controle door de diagnosticus
4. het overleg tussen diagnosticus en de cliënt
5. het concretiseren van het advies door de diagnosticus
6. de afronding van het gesprek
Begeer:
Hoofdstuk 1: De plaats van psychodiagnostiek binnen het hulpverleningsproces
Therapeutische alliantie → mate waarin de hulpverlener weet aan te sluiten bij de
hulpvraag en hier een gezamenlijk proces van weet te maken
Het diagnostisch proces verloopt volgens de stappen van de empirische cyclus, die
bestaat uit 5 fasen:
1. Observatie: het verzamelen van gegevens
2. Inductie: het formuleren van hypothesen op basis van waarnemingen
3. Deductie: het afleiden van toetsbare voorspellingen uit die hypothesen
Operationalisatie: de deductie wordt voortgezet door bij iedere voorspelling
adequate onderzoeksmiddelen te kiezen om deze voorspelling te toetsen
4. Toetsing: onderzoeksplan wordt uitgevoerd
5. Evaluatie: De uitkomsten van het onderzoek worden teruggekoppeld naar de
hypothesen
Het gebruiken van de empirische cyclus binnen de psychodiagnostiek wordt
aangeduid als het ‘hypothese-toetsend model’ → nadruk ligt op voorspellen en
toetsen
Regulatieve cyclus = hulpverleningsproces met als doel bijdragen aan een gewenste
verandering in het leven van het kind, gericht op het transparant en verantwoord
nemen van beslissingen om de gevraagde verandering te bewerkstelligen.
Probleemherkenning → probleemdefiniëring → kiezen van de interventie →
planning → uitvoering interventie → eindevaluatie
Het bewaken van de ‘treatment integrity of implementation fidelity’ is het uitvoeren
volgens het protocol
Het meten van effecten met standaard instrumenten → routine outcome monitoring
Hoofdstuk 2: Theoretische aspecten van de psychodiagnostiek
Psychodynamische theorie is door Sigmund Freud ontwikkeld en theoretiseert dat
probleem uit de vroege kinderjaren een belangrijke rol kunnen spelen in het ontstaan
van latere problematiek. Het heeft een structurele en dynamische component. Het
structurele component wordt de balans van verschillende krachten klassiek
geanalyseerd met de concepten van: id, superego en het ego. De dynamische
invalshoek benadrukt de conflicten tussen de bovengenoemde krachten.
Gehechtheidstheorie is bedacht door John Bowlby en gaat in op de relatie tussen kind
en zijn/haar opvoeders. Sensitiviteit en responsiviteit zijn hierin belangrijk om te
,leiden naar een cirkel van veiligheid en het vormen van een veilige basis voor het
kind.
De leertheorie gaat ervan uit dat probleemgedrag ontlokt kan worden door
voorafgaande stimuli en bekrachtigd kan worden door erop volgende stimuli. Dit
kan leiden tot internaliserende manieren van denken over eigen gedrag.
De ecologische theorie van Bronfenbrenner gaat over een individu en zijn omgeving,
de theorie verdeelt de omgeving in systemen.
Gezinstherapeutische theorieën of systeembenaderingen zien het gezin als een zelf
georganiseerd en steeds veranderend systeem. Het gezin bevat hiërarchie,
subsystemen en partiële systemen en deze grenzen kunnen door omstandigheden
vervormd raken.
Dan heb je nog integrerende modellen om vanuit uiteenlopende disciplines en
theorieën een overkoepelend en integrerend model te vormen.
Zoals het biopsychosociale model, de samenspeling van lichamelijke, psychische en
sociale factoren die interacteren met elkaar. Epigenetica speelt hierin ook een rol en
in deze theorie wordt er gesproken van termen in drie domeinen van
psychopathologie: internaliserend, externaliserend en psychotisch (die een maat voor
psychische kwetsbaarheid vormen → p-factor).
Het balansmodel is een ander integrerend model, ontwikkeld om op systematische
wijze aandacht te kunnen geven aan de balans tussen draaglast en draagkracht. Hier
wordt ook gesproken over risico- en beschermende factoren & het differential
susceptibility model komt ter sprake.
Verschillende opvattingen normaliteit:
1. Afwezigheid stoornissen, dichotoom uitgewerkt: er is geen of wel een stoornis.
2. Statistisch gegeven, een goed voorbeeld hier is intelligentie.
3. Ideale of gewenste toestand, dit kan dan afhangen van maatschappelijke en
culturele standaarden.
4. Succesvolle adaptatie, leeftijdsgebonden door het doorlopen van
ontwikkelingstaken.
5. Neurodiversiteit, afwijkingen van de norm is geen definitie van
tekortkomingen.
Hoofdstuk 3: Praktische aspecten van psychodiagnostiek
De logische opeenvolging van te nemen besluiten in een veranderingsproces wordt
gegroepeerd in zes stappen (de regulatieve cyclus met geïntegreerde
onderzoeksmomenten):
1. Probleemherkenning → wat is er aan de hand? (screening en hulpvraag)
2. Probleemdefiniëring (met eigen stappen van empirische subcycli
(hypothesetoetsing), waarneming, inductie, deductie, toetsing en evaluatie) →
wat is de verklaring? (gericht onderzoek om hypothese te toetsen en gedeelde
visie met zelfregulatie als doel)
, 3. Keuze van interventie → welke oplossingen zijn er en wat is hier werkzaam?
(literatuur onderzoek, dialoog hulpvrager en consultatie)
4. Planning → hoe gaan we het doen? (afstemmen op niveau hulpvrager en
organisatie hulpverlener, helder gestructureerd)
5. Uitvoering interventie → gaat alles volgens plan? (monitoring)
6. Eindevaluatie → wat was het effect en wat is er geleerd? (effectmeting, reflectie
en teamleren)
Criteria voor de ernst van de problematiek:
- Frequentie van ervaren klachten en zorgen
- Duur van ervaren klachten en zorgen
- Intensiteit van ervaren klachten en zorgen
- Domeinen waar de klachten en zorgen zichtbaar zijn/ervaren worden
- Lijdensdruk
- Wat er al gedaan is en welk effect dit heeft gehad
Achtergronden als leeftijd, ontwikkelingsniveau, sekse, actuele omstandigheden en
sociaal economische omstandigheden moeten meegenomen worden om het gebruik
van bovenstaande criteria te verscherpen.
Uiteindelijk beslissen hulpverlener en kind en ouders samen welke behandeling er
gekozen wordt, met welke doelen en welke middelen (en welke volgorde). Een
verantwoorde keuze moet voldoen aan de principes van: logica, concreetheid,
subsidiariteit, proportionaliteit, omvattendheid en nabijheid.
BPSW (richtlijnen ADHD)
Hoofdstuk 4: Interventies
Bij behandelingen voor ADHD wordt een onderscheid gemaakt tussen de effecten op
de kernsymptomen van ADHD (aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit)
en op de emotionele en gedragsproblemen die zich naast, of als gevolg van de
ADHD-symptomen, voordoen.
Behandeling van ADHD bestaat uit drie componenten:
1. psycho-educatie → informatie over ADHD en de behandelmogelijkheden
gegeven, dient waar nodig ook tijdens de behandeling gegeven te worden en
moet zo nodig herhaald worden bij het veranderen van levensfase of
behandeling.
a. breed scala aan psycho-educatie programma’s over ADHD in Nederland
beschikbaar voor verschillende doelgroepen
2. psychosociale interventies → bij kinderen jonger dan 6 jaar oudertraining
en/of een leerkrachttraining. Bij jeugdigen vanaf zes jaar zijn dit ook de eerst
te nemen stappen. Bij jeugdigen vanaf acht jaar kan individuele cognitieve
gedragstherapie gericht op zelfregulatie en impulscontrole, of op het aanleren
van plannings- en organisatievaardigheden, toegevoegd worden.
