Aardrijkskunde samenvatting (semester 1)
Paragraaf 1.1) Wat is aardrijkskunde(onderwijs)?
Aardrijkskunde gaat over de wereld om ons heen. Alledaagse aardrijkskunde (everyday
geography) gaat ervan uit dat alle leerlingen geografen zijn, omdat ze allemaal in de wereld
leven. Goed aardrijkskunde onderwijs roept verwondering op en inspireert om na te denken
over de wereld en draagt bij aan het waarderen van de schoonheid en de verschillen op
aarde. Om via aardrijkskunde grip te krijgen op de wereld zijn drie componenten belangrijk:
Het verwerven van een geografisch wereldbeeld: als leerlingen de hoofdlijnen van de
spreiding van mens en natuur in de wereld kennen
Het verwerven van kennis van en inzicht in ruimtelelijke vraagstukken
Het leren hanteren van de geografische benadering: de aardrijkskundige manier van
denken en dat houdt in dat leerlingen geografische vragen kunnen stellen, de
geografische werkwijze kunnen hanteren en met geografische informatie kunnen
omgaan.
Deze drie componenten samen wordt ook wel geografisch besef genoemd.
Paragraaf 1.2) Geografisch besef
De leerlingen komen binnen met een wereldbol met beelden die izjn gevormd door hun
eigen ervaringen. Op school komen daar nieuwe kennis en ervaringen bij en word de
aanwezige kennis bijgesteld. Het is belangrijk om te weten dat je op verschillende
schaalniveaus andere patronen ziet. Om de wereld om ons heen te kunnen begrijpen, is
inzicht in ruimtelijke vraagstukken en de oorzaken gevolgen daarvan belangrijk (bijv.
vraagstukken over vervuiling, migratie en duurzaamheid). Bij geografische benadering gaat
het om de manier van denken: geografisch denken, het betreft het stellen van geografische
vragen: waar? Waarom daar? Hoe verandert het? Etc. Je leert vraagstukken te analyseren op
verschillende schaalniveaus, de samenhang tussen mens en natuur te zien en vanuit
verschillende perspectieven of invalshoeken te denken.
Paragraaf 1.3) Het doel van het aardrijkskundeonderwijs
Geografisch besef helpt om de snel veranderende wereld te begrijpen. Het huidige
aardrijkskundeonderwijs richt zich op het ontwikkelen van zogenoemde ‘krachtige kennis’
(powerful knowledge). Hun kennis is krachtig wanneer ze zaken kunnen verklaren, inzicht
geven in ontwikkelingen en het mogelijk maken om alternatieven te verbeelden. Krachtige
kennis is nodig om leerlingen te helpen zich te ontwikkelen tot verantwoordelijke en
kritische (wereld)burgers, en dat is een belangrijk doel bij aardrijkskundeonderwijs.
Paragraaf 1.4) Aardrijkskunde op de basisschool
- 4-6 jaar: doel om nieuwe ervaringen op te doen, woorden te geven aan die
ervaringen en de nieuwsgierigheid naar de omgeving te bevorderen. Leerlingen
ontwikkelen spelenderwijs een ‘wereldbeeld’ van hun omgeving
- 7-9 jaar: verschil maken tussen werkelijkheid en fantasie. Ervaringen zijn belangrijk
maar ze willen ook het verhaal achter de ervaringen weten. Ze willen ook weten
waarom de wereld zo is zoals die is.
- 10-12 jaar: kunnen informatie beter ordenen en worden zich bewuster van de
verschillende manieren waarop je dat kunt doen. Einde van de basisschool worden
leerlingen steeds nieuwsgieriger naar de verschillende meningen van anderen.
, Paragraaf 1.5) Wat heb je nodig om goede aardrijskunde lessen te geven?
Je moet als leraar zelf beschikken over voldoende vakkennis en vaardigheden: geografisch
besef, dit is nodig om de aanwezige kennis aan te vullen en zaken te leren waarvan de
leerlingen nog geen idee hebben. Fouten in de redeneringen van leerlingen worden ook wel
misconcepten genoemd. Je hebt ook kennis nodig over de manier waarop je moet
onderwijzen: de vakdidactische kennis. De koppeling tussen de inhoudelijke kennis met de
didactische kennis wordt ook wel Pedagogical Content Knowledge (PCK) genoemd. Hierbij
hoort wat ga ik leren, waarom ga ik dat leren en hoe ga ik dat leren.
Hoofdstuk 2) Hoe geef je een goede aardrijkskundeles?
Paragraaf 2.1) De bouwstenen van een aardrijkskundeles
De bouwstenen van een aardrijkskundeles kun je gebruiken als je een les geeft met een
methode of als je zelf een les wilt ontwerpen. Er zijn 3 vragen die je jezelf kan stellen:
- Wat ga ik onderwijzen, of wat moet leerlingen leren?
- Hoe ga ik dat onderwijzen, of hoe kunnen de leerlingen dit het best leren?
- Waarom ga ik dat op deze wijze onderwijzen, of waarom moeten de leerlingen dit
leren en waarom op deze manier?
Paragraaf 2.2) Opbouw van een aardrijkskundeles
Wat leerlingen op de basisschool voor het vak aardrijkskunde moeten kennen en kunnen, is
beschreven in de kerndoelen, het beoogde curriculum. Bij het voorbereiden van en
aardrijkskundeles formuleer je je lesdoelen op basis van een of meer kerndoelen, je lesdoel
moet wel haalbaar zijn dus je moet zicht hebben op de beginsituatie van de leerlingen.
Kennis die is opgebouwd bestaat ui t schoolse kennis (wat ze voorgaande jaren geleerd
hebben) en alledaagse kennis (eigen ervaringen). Je knoopt nieuwe kennis aan de al
aanwezige kennis vast. De nieuwe kennis is powerful knowledge of krachtige kennis: kennis
die leerlingen buiten school niet makkelijk verwerven. Als duidelijk is wat de voorkennis is
van leerlingen, kun je doelstellingen bepalen. Het is belangrijk dat je altijd kinderen na laat
denken over de ligging van een bepaald verschijnsel, zonder de ligging te weten kun je een
verschijnsel niet verklaren. Hierna ga je bepalen hoe je les eruit gaat zien, hiervoor zijn zeven
bouwstenen. Er zijn vijf geografische bouwstenen (2 t/m 6) en 2 didactische bouwstenen:
1) Start: heeft de les een motiverende start?: Het is belangrijk dat je het onderwerp van
je les zo dicht mogelijk bij de eigen of alledaagse ervaringen van de leerlingen brengt,
dat wil zeggen bij de actualiteit, leefomgeving of de belevingswereld. Zo laat je zien
dat het onderwerp ook betrekking heeft op hen. Geef je les een pakkende titel.
2) Waar is dat?: les zonder atlas of kaart is geen aardrijkskundeles. Door dingen aan te
wijzen op een kart of atlas ontwikkelen leerlingen hun wereldbeeld en vult hun
mentale kaart zich.
3) Waarom is dat daar?: informatie over de ligging is nodig om een verschijnsel te
verklaren. De relatie tussen mens en de natuur is een belangrijke factor: natuurlijke
omstandigheden bepalen menselijk handelen.
4) Wat zie je als je in- en uitzoomt?: op verschillende ruimtelijke schalen zie je andere
dingen. Groep 5 is eigen omgeving, groep 6 Nederland, groep 7 Europa en groep 8
andere continenten. Je hoeft je niet per se te beperken tot dat schaalniveau.
5) Hoe verandert het?: geen plaats is en blijft hetzelfde. Inzicht in hoe een plek er in het
verleden uitzag en hoe deze er nu uitziet, kan leerlingen helpen na te denken over
hoe die plek er in de toekomst mogelijk, maar ook wenselijk zou kunnen uitzien.
Paragraaf 1.1) Wat is aardrijkskunde(onderwijs)?
Aardrijkskunde gaat over de wereld om ons heen. Alledaagse aardrijkskunde (everyday
geography) gaat ervan uit dat alle leerlingen geografen zijn, omdat ze allemaal in de wereld
leven. Goed aardrijkskunde onderwijs roept verwondering op en inspireert om na te denken
over de wereld en draagt bij aan het waarderen van de schoonheid en de verschillen op
aarde. Om via aardrijkskunde grip te krijgen op de wereld zijn drie componenten belangrijk:
Het verwerven van een geografisch wereldbeeld: als leerlingen de hoofdlijnen van de
spreiding van mens en natuur in de wereld kennen
Het verwerven van kennis van en inzicht in ruimtelelijke vraagstukken
Het leren hanteren van de geografische benadering: de aardrijkskundige manier van
denken en dat houdt in dat leerlingen geografische vragen kunnen stellen, de
geografische werkwijze kunnen hanteren en met geografische informatie kunnen
omgaan.
Deze drie componenten samen wordt ook wel geografisch besef genoemd.
Paragraaf 1.2) Geografisch besef
De leerlingen komen binnen met een wereldbol met beelden die izjn gevormd door hun
eigen ervaringen. Op school komen daar nieuwe kennis en ervaringen bij en word de
aanwezige kennis bijgesteld. Het is belangrijk om te weten dat je op verschillende
schaalniveaus andere patronen ziet. Om de wereld om ons heen te kunnen begrijpen, is
inzicht in ruimtelijke vraagstukken en de oorzaken gevolgen daarvan belangrijk (bijv.
vraagstukken over vervuiling, migratie en duurzaamheid). Bij geografische benadering gaat
het om de manier van denken: geografisch denken, het betreft het stellen van geografische
vragen: waar? Waarom daar? Hoe verandert het? Etc. Je leert vraagstukken te analyseren op
verschillende schaalniveaus, de samenhang tussen mens en natuur te zien en vanuit
verschillende perspectieven of invalshoeken te denken.
Paragraaf 1.3) Het doel van het aardrijkskundeonderwijs
Geografisch besef helpt om de snel veranderende wereld te begrijpen. Het huidige
aardrijkskundeonderwijs richt zich op het ontwikkelen van zogenoemde ‘krachtige kennis’
(powerful knowledge). Hun kennis is krachtig wanneer ze zaken kunnen verklaren, inzicht
geven in ontwikkelingen en het mogelijk maken om alternatieven te verbeelden. Krachtige
kennis is nodig om leerlingen te helpen zich te ontwikkelen tot verantwoordelijke en
kritische (wereld)burgers, en dat is een belangrijk doel bij aardrijkskundeonderwijs.
Paragraaf 1.4) Aardrijkskunde op de basisschool
- 4-6 jaar: doel om nieuwe ervaringen op te doen, woorden te geven aan die
ervaringen en de nieuwsgierigheid naar de omgeving te bevorderen. Leerlingen
ontwikkelen spelenderwijs een ‘wereldbeeld’ van hun omgeving
- 7-9 jaar: verschil maken tussen werkelijkheid en fantasie. Ervaringen zijn belangrijk
maar ze willen ook het verhaal achter de ervaringen weten. Ze willen ook weten
waarom de wereld zo is zoals die is.
- 10-12 jaar: kunnen informatie beter ordenen en worden zich bewuster van de
verschillende manieren waarop je dat kunt doen. Einde van de basisschool worden
leerlingen steeds nieuwsgieriger naar de verschillende meningen van anderen.
, Paragraaf 1.5) Wat heb je nodig om goede aardrijskunde lessen te geven?
Je moet als leraar zelf beschikken over voldoende vakkennis en vaardigheden: geografisch
besef, dit is nodig om de aanwezige kennis aan te vullen en zaken te leren waarvan de
leerlingen nog geen idee hebben. Fouten in de redeneringen van leerlingen worden ook wel
misconcepten genoemd. Je hebt ook kennis nodig over de manier waarop je moet
onderwijzen: de vakdidactische kennis. De koppeling tussen de inhoudelijke kennis met de
didactische kennis wordt ook wel Pedagogical Content Knowledge (PCK) genoemd. Hierbij
hoort wat ga ik leren, waarom ga ik dat leren en hoe ga ik dat leren.
Hoofdstuk 2) Hoe geef je een goede aardrijkskundeles?
Paragraaf 2.1) De bouwstenen van een aardrijkskundeles
De bouwstenen van een aardrijkskundeles kun je gebruiken als je een les geeft met een
methode of als je zelf een les wilt ontwerpen. Er zijn 3 vragen die je jezelf kan stellen:
- Wat ga ik onderwijzen, of wat moet leerlingen leren?
- Hoe ga ik dat onderwijzen, of hoe kunnen de leerlingen dit het best leren?
- Waarom ga ik dat op deze wijze onderwijzen, of waarom moeten de leerlingen dit
leren en waarom op deze manier?
Paragraaf 2.2) Opbouw van een aardrijkskundeles
Wat leerlingen op de basisschool voor het vak aardrijkskunde moeten kennen en kunnen, is
beschreven in de kerndoelen, het beoogde curriculum. Bij het voorbereiden van en
aardrijkskundeles formuleer je je lesdoelen op basis van een of meer kerndoelen, je lesdoel
moet wel haalbaar zijn dus je moet zicht hebben op de beginsituatie van de leerlingen.
Kennis die is opgebouwd bestaat ui t schoolse kennis (wat ze voorgaande jaren geleerd
hebben) en alledaagse kennis (eigen ervaringen). Je knoopt nieuwe kennis aan de al
aanwezige kennis vast. De nieuwe kennis is powerful knowledge of krachtige kennis: kennis
die leerlingen buiten school niet makkelijk verwerven. Als duidelijk is wat de voorkennis is
van leerlingen, kun je doelstellingen bepalen. Het is belangrijk dat je altijd kinderen na laat
denken over de ligging van een bepaald verschijnsel, zonder de ligging te weten kun je een
verschijnsel niet verklaren. Hierna ga je bepalen hoe je les eruit gaat zien, hiervoor zijn zeven
bouwstenen. Er zijn vijf geografische bouwstenen (2 t/m 6) en 2 didactische bouwstenen:
1) Start: heeft de les een motiverende start?: Het is belangrijk dat je het onderwerp van
je les zo dicht mogelijk bij de eigen of alledaagse ervaringen van de leerlingen brengt,
dat wil zeggen bij de actualiteit, leefomgeving of de belevingswereld. Zo laat je zien
dat het onderwerp ook betrekking heeft op hen. Geef je les een pakkende titel.
2) Waar is dat?: les zonder atlas of kaart is geen aardrijkskundeles. Door dingen aan te
wijzen op een kart of atlas ontwikkelen leerlingen hun wereldbeeld en vult hun
mentale kaart zich.
3) Waarom is dat daar?: informatie over de ligging is nodig om een verschijnsel te
verklaren. De relatie tussen mens en de natuur is een belangrijke factor: natuurlijke
omstandigheden bepalen menselijk handelen.
4) Wat zie je als je in- en uitzoomt?: op verschillende ruimtelijke schalen zie je andere
dingen. Groep 5 is eigen omgeving, groep 6 Nederland, groep 7 Europa en groep 8
andere continenten. Je hoeft je niet per se te beperken tot dat schaalniveau.
5) Hoe verandert het?: geen plaats is en blijft hetzelfde. Inzicht in hoe een plek er in het
verleden uitzag en hoe deze er nu uitziet, kan leerlingen helpen na te denken over
hoe die plek er in de toekomst mogelijk, maar ook wenselijk zou kunnen uitzien.
