Duits begrippen literatuur
Ballade Een ballad is een verhalend gedicht dat uit meerdere strofen bestaat, met
een spannend verhaal en een verrassend einde. De ballad wordt ook
gebruikt om de lezer aan het denken te zetten.
Drama Actie uitgevoerd door acteurs op een podium, waarbij de gesproken tekst
(monoloog of dialoog) erg belangrijk is. Als het om drama's gaat, wordt er
onderscheid gemaakt tussen komedies en tragedies.
Dramatik Drama omvat alles wat voor toneel is geschreven, bijvoorbeeld komedies
en tragedies.
Epik Epik omvat verhalende teksten zoals romans of korte verhalen. Je kunt ze
visueel herkennen omdat de tekst doorloopt, waardoor de pagina's in een
boek behoorlijk vol zijn.
Episches Theater Theater waarin de plot wordt verteld door te zeggen wat er aan het begin
van een scène zal gebeuren. Hierdoor verschuift de spanning van de
kijker/lezer van de vraag ‘Wat zal er gebeuren?’ naar de vraag ‘Hoe zal het
gebeuren?’, waardoor hij de gebeurtenis beter kan analyseren.
Epoche In een (literair) tijdperk worden bepaalde inhoud, tekstkenmerken en vaak
ook tekstsoorten bijzonder vaak gebruikt. Dit betekent dat de literatuur van
een bepaald tijdperk verschilt van het tijdperk ervoor en erna en in de tijd
kan worden gescheiden. Literatuur is altijd verbonden met historische
ontwikkelingen en wordt beïnvloed door de samenleving, de politiek en
andere kunsten. Voorbeelden van literaire tijdperken zijn de Romantiek en
de Verlichting. Sommige teksten zijn typerend voor een tijdperk, andere zijn
lastig in een hokje te plaatsen. Welk tijdperk wanneer begint en eindigt en
wat daarvoor typerend is, is pas achteraf duidelijk te zien.
Exilliteratur De literatuur van auteurs die onvrijwillig naar het buitenland zijn verhuisd
omdat hun leven en/of hun werk in hun thuisland wordt bedreigd.
Experimentelle Gedichten uit de naoorlogse periode waarin – zoals bij klankgedichten of
Lyrik beeldpoëzie – de betekenis van woorden niet meer de belangrijkste rol
speelt omdat er bijvoorbeeld geëxperimenteerd wordt met de vorm en klank
van de tekst.
Fabel De fabel (Latijnse fabula: verhaal) is een kort verhaal waarin dieren de rol
van mensen spelen. Om er zeker van te zijn dat de inhoud begrepen wordt,
eindigt de fabel met een soort samenvatting: de moraal. Veel culturen
kennen fabels als een vorm van verhalen vertellen. In de 18e eeuw speelde
de fabel een grote rol als didactisch instrument om de samenleving te
bekritiseren.
Gattung Er zijn drie genres in de literatuur: episch, lyrisch en dramatisch.
Heimatdichtung Poëzie waarin de beleving van het lokale, vooral landelijke, landschap en
haar mensen een zeer belangrijke rol speelt.
Hörspiel Het hoorspel is een tekstsoort die oorspronkelijk voor de radio is ontwikkeld.
Verschillende speakers, geluiden en muziek zorgen voor de akoestische
enscenering.
Innere Emigration De literatuur van auteurs die kritisch staan tegenover het nationaal-
socialisme, maar toch in Duitsland verblijven en hun kritiek slechts indirect
uiten.
Kurzgeschichte Een tekstsoort die oorspronkelijk in de 19e eeuw in Engelssprekende
landen ontstond (‘short story’). In Duitsland werd het na de Tweede
1
Ballade Een ballad is een verhalend gedicht dat uit meerdere strofen bestaat, met
een spannend verhaal en een verrassend einde. De ballad wordt ook
gebruikt om de lezer aan het denken te zetten.
Drama Actie uitgevoerd door acteurs op een podium, waarbij de gesproken tekst
(monoloog of dialoog) erg belangrijk is. Als het om drama's gaat, wordt er
onderscheid gemaakt tussen komedies en tragedies.
Dramatik Drama omvat alles wat voor toneel is geschreven, bijvoorbeeld komedies
en tragedies.
Epik Epik omvat verhalende teksten zoals romans of korte verhalen. Je kunt ze
visueel herkennen omdat de tekst doorloopt, waardoor de pagina's in een
boek behoorlijk vol zijn.
Episches Theater Theater waarin de plot wordt verteld door te zeggen wat er aan het begin
van een scène zal gebeuren. Hierdoor verschuift de spanning van de
kijker/lezer van de vraag ‘Wat zal er gebeuren?’ naar de vraag ‘Hoe zal het
gebeuren?’, waardoor hij de gebeurtenis beter kan analyseren.
Epoche In een (literair) tijdperk worden bepaalde inhoud, tekstkenmerken en vaak
ook tekstsoorten bijzonder vaak gebruikt. Dit betekent dat de literatuur van
een bepaald tijdperk verschilt van het tijdperk ervoor en erna en in de tijd
kan worden gescheiden. Literatuur is altijd verbonden met historische
ontwikkelingen en wordt beïnvloed door de samenleving, de politiek en
andere kunsten. Voorbeelden van literaire tijdperken zijn de Romantiek en
de Verlichting. Sommige teksten zijn typerend voor een tijdperk, andere zijn
lastig in een hokje te plaatsen. Welk tijdperk wanneer begint en eindigt en
wat daarvoor typerend is, is pas achteraf duidelijk te zien.
Exilliteratur De literatuur van auteurs die onvrijwillig naar het buitenland zijn verhuisd
omdat hun leven en/of hun werk in hun thuisland wordt bedreigd.
Experimentelle Gedichten uit de naoorlogse periode waarin – zoals bij klankgedichten of
Lyrik beeldpoëzie – de betekenis van woorden niet meer de belangrijkste rol
speelt omdat er bijvoorbeeld geëxperimenteerd wordt met de vorm en klank
van de tekst.
Fabel De fabel (Latijnse fabula: verhaal) is een kort verhaal waarin dieren de rol
van mensen spelen. Om er zeker van te zijn dat de inhoud begrepen wordt,
eindigt de fabel met een soort samenvatting: de moraal. Veel culturen
kennen fabels als een vorm van verhalen vertellen. In de 18e eeuw speelde
de fabel een grote rol als didactisch instrument om de samenleving te
bekritiseren.
Gattung Er zijn drie genres in de literatuur: episch, lyrisch en dramatisch.
Heimatdichtung Poëzie waarin de beleving van het lokale, vooral landelijke, landschap en
haar mensen een zeer belangrijke rol speelt.
Hörspiel Het hoorspel is een tekstsoort die oorspronkelijk voor de radio is ontwikkeld.
Verschillende speakers, geluiden en muziek zorgen voor de akoestische
enscenering.
Innere Emigration De literatuur van auteurs die kritisch staan tegenover het nationaal-
socialisme, maar toch in Duitsland verblijven en hun kritiek slechts indirect
uiten.
Kurzgeschichte Een tekstsoort die oorspronkelijk in de 19e eeuw in Engelssprekende
landen ontstond (‘short story’). In Duitsland werd het na de Tweede
1