HOOFDSTUK 10 - bladzijde 383 t/m 411
What are emo4ons?
De term emo5e is moeilijk te definiëren. De termen emo5e, gevoel en stemming worden door elkaar
gebruikt, maar de psychologen maken daar onderscheid tussen.
Emo4e (emo4on) = een onmiddellijke, specifieke nega5eve of posi5eve reac5e op
omgevingsgebeurtenissen of interne gedachten.
- Emo5es onderbreken doorgaans alles wat er gebeurt of ze veroorzaken veranderingen in denken en
gedrag.
Emo5es (soms ook wel affect genoemd) heeK drie componenten:
1. Fysiologisch proces (psysiological process) ➝ Lichamelijke reac5e: hart klopt snel of zweten
2. Gedragsma5ge reac5e (behavioral response)➝ Ui5ng van gedrag: je opent je ogen en mond wijd open.
3. Cogni5eve beoordeling van de situa5e en interpreta5e ( cogni5ve appraisal) ➝ Mentale reac5e: Ik ben
bang!
Gevoel (feeling) = een subjec5eve ervaring van emo5e. Bijvoorbeeld bang zijn, maar niet de emo5e zelf.
Stemming (mood) = langdurige emo5onele toestanden die geen iden5ficeerbaar object of trigger hebben.
- Ze beïnvloeden hun denken en gedrag.
- Mensen met een goed of slecht humeur hebben geen idee waarom zij zich zo voelen.
- Stemmingen verwijzen naar de vage zintuigen van de mensen.
Emo5es dienen tot:
• Emo5es zijn heel waardevol en hebben bepaalde func5es: helpt ons te overleven.
- Emo5es geven aan waar wij behoeKe aan hebben en zijn de belangrijkste drijfveer voor ons
gedrag. Het zet ons tot ac4e.
- Emo5es spelen ook een belangrijke rol bij het leren van sociale regels en zijn noodzakelijk bij
het samenleven in groepen.
▪ Uiten van emo5es: Display Rules
• Voorbeeld: schuld en schaamte.
10.1 - Emo4ons Vary in Valence and Arousal
Emo5etheore5ci maken onderscheid tussen primaire en secundaire emo5es.
Basis emo4ons or primary emo4ons ( primaire emo4es) = zijn aangeboren, adap5ef (aangepast voor een
bepaalde omstandigheid en universeel (gedeeld tussen culturen). De eerste emo5e die je waarneemt.
• Deze emo5es omva]en:
- Woede
- Angst
- Verdriet
- Walging
- Geluk
- Verrassing
- Minach5ng
Secondary emo4ons (secundaire emo4es) = mengen zich met primaire emo5es. Emo5es die volgen op
primaire emo5es.
• Deze emo5es omva]en:
- Schuldgevoel
- Schaamte
- Liefde
- Bi]erheid
- Jaloezie
1
,Emo5es zijn ook geclassificeerd in verschillende dimensies. Dit wordt ook gedaan in het circumplex-model.
In het circumplex-model worden emo5es uitgezet langs twee con5nuüm:
1. Valence (valen4e)= hoe nega5ef of posi5ef ze zijn. Valen5e betekent: de kwaliteit of gevoelskleur van
een emo5e of beleving.
2. Arousel (lichamelijke reac4e) = hoe alert of bewust ze zijn.
Met arousal bedoelen ze fysiologische ac5vering, denk hierbij aan verhoogde hersenac5viteit. Of ze
bedoelen verhoogde autonome reac5es, bijvoorbeeld versnelde hartslag, toename zweet of spierspanning.
Er is ook nega5viteit over dit model, nadrukkelijk op het nega5eve en posi5eve gedeelte. Je voelt je soms
posi5ef maar ook nega5ef.
Posi5eve ac5veringstoestanden lijken geassocieerd te zijn met een toename van dopamine.
Nega5eve ac5veringstoestanden lijken geassocieerd te zijn met een toename van norepinefrine.
2
,10.2 - Emo4ons Have a Psysiological Component
Emo5es omva]en ac5vering van het autonome zenuwstelsel om het lichaam voor te bereiden op
omgevingsuitdagingen.
Veel van de autonome reac5es op emo5es overlappen elkaar. Specifieke patronen over meerdere
autonome reac5es, blozen/hartslag/zweten/pupilverwijding/kippenvel, suggereren een bepaald niveau van
specificiteit voor elke emo5e.
Uit onderzoek is gebleken dat patronen van hersenac5viteit verschillen tussen emo5onele ervaringen.
Percep5e van deze lichamelijke gewaarwordingen kan een rol spelen bij de manier waarop verschillende
emo5es worden ervaren.
3
, Het limbi system (limbische systeem) is van het La5jnse woord limbus dat 'rand' betekent. Het limbische
systeem ligt aan de rand onder de hersenkwabben.
Het hele limbische systeem wordt gevormd door een groep hersenstructuren in de grote hersenen die
betrokken zijn bij emo5e, emo5eregulering, emo5oneel geheugen, genot en mo5va5e. Hier worden onder
andere hormonen geproduceerd en wordt de temperatuur en de eetlust geregeld. Schade aan het limbisch
systeem kan het hormonale systeem uit balans brengen. Het vermogen om honger of een gevoel van
verzadiging waar te nemen is verminderd en emo5onele reac5es kunnen veranderen.
- De hippocampus is belangrijk voor het geheugen.
- De hypothalamus is belangrijk voor mo5va5e.
Voor emo5e zijn de belangrijkste limbische systeemstructuren de insula en de amygdala.
- De variqusregio’s van de prefrontale cortex zijn belangrijk voor het reageren op emo5es.
Insula
• Ontvangt en integreert somatosensorisch signalen van het hele lichaam.
- Somatosensorisch = Ligt in het voorste gedeelte van de pariëtale kwab, waar soma5sche (lichaam)
informa5e wordt verwerkt. Dit omvat tast-, pijn-, temperatuur prikkels.
• Betrokken bij het subjec5eve bewustzijn van lichamelijk toestanden, zoals het voelen van hartslag, honger
hebben of moeten plassen.
• Speelt een belangrijke rol bij het ervaren van emo5es.
• Ac5ef:
- Wanneer mensen walging ervaren, bijvoorbeeld wanneer ze blootgesteld worden aan slechte
geuren.
- Bij verscheidenheid van andere emo5es, waaronder woede, schuldgevoel en angst.
• Schade aan de insula verstoort de ervaring van walging en ook het herkennen van walgingui5ngen bij
anderen.
Amygdala
• Verwerkt de emo5onele betekenis van prikkels
• Wekt onmiddellijke emo5onele- en gedragsreac5es op.
• Volgens Joseph LeDoux omvat de emo5e in de amygdala een circuit dat zich ontwikkeld heeK om dieren
tegen gevaar te beschermen.
• Belangrijkste hersenstructuur voor emo5oneel leren, zoals het ontwikkelen van klassiek gecondi5oneerde
angstreac5es.
- Mensen met schade aan de amygdala ontwikkelen geen gecondi5oneerde angstreac5es op
objecten die met gevaar zijn geassocieerd.
Informa5e kan de amygdala op twee manieren
bereiken:
1. Quick and dirty system (fast path) = Het gaat
van de Thalamus gelijk naar de amygdala. De
rechtstreekse weg is korter en daarom ook
sneller, maar geeK ook minder precieze
informa5e. Deze rechtstreekse weg geeK ons
de mogelijkheid om al te reageren, voordat we
precies weten wat er aan de hand is. In
gevaarlijke situa5es is dit een groot voordeel.
De korte route zorgt voor een reflex reac5e.
2. Slow path = Gaat van de thalamus via de
cortex naar de amygdala. Deze route duurt
langer, maar zorgt voor een bewustere reac5e.
4
What are emo4ons?
De term emo5e is moeilijk te definiëren. De termen emo5e, gevoel en stemming worden door elkaar
gebruikt, maar de psychologen maken daar onderscheid tussen.
Emo4e (emo4on) = een onmiddellijke, specifieke nega5eve of posi5eve reac5e op
omgevingsgebeurtenissen of interne gedachten.
- Emo5es onderbreken doorgaans alles wat er gebeurt of ze veroorzaken veranderingen in denken en
gedrag.
Emo5es (soms ook wel affect genoemd) heeK drie componenten:
1. Fysiologisch proces (psysiological process) ➝ Lichamelijke reac5e: hart klopt snel of zweten
2. Gedragsma5ge reac5e (behavioral response)➝ Ui5ng van gedrag: je opent je ogen en mond wijd open.
3. Cogni5eve beoordeling van de situa5e en interpreta5e ( cogni5ve appraisal) ➝ Mentale reac5e: Ik ben
bang!
Gevoel (feeling) = een subjec5eve ervaring van emo5e. Bijvoorbeeld bang zijn, maar niet de emo5e zelf.
Stemming (mood) = langdurige emo5onele toestanden die geen iden5ficeerbaar object of trigger hebben.
- Ze beïnvloeden hun denken en gedrag.
- Mensen met een goed of slecht humeur hebben geen idee waarom zij zich zo voelen.
- Stemmingen verwijzen naar de vage zintuigen van de mensen.
Emo5es dienen tot:
• Emo5es zijn heel waardevol en hebben bepaalde func5es: helpt ons te overleven.
- Emo5es geven aan waar wij behoeKe aan hebben en zijn de belangrijkste drijfveer voor ons
gedrag. Het zet ons tot ac4e.
- Emo5es spelen ook een belangrijke rol bij het leren van sociale regels en zijn noodzakelijk bij
het samenleven in groepen.
▪ Uiten van emo5es: Display Rules
• Voorbeeld: schuld en schaamte.
10.1 - Emo4ons Vary in Valence and Arousal
Emo5etheore5ci maken onderscheid tussen primaire en secundaire emo5es.
Basis emo4ons or primary emo4ons ( primaire emo4es) = zijn aangeboren, adap5ef (aangepast voor een
bepaalde omstandigheid en universeel (gedeeld tussen culturen). De eerste emo5e die je waarneemt.
• Deze emo5es omva]en:
- Woede
- Angst
- Verdriet
- Walging
- Geluk
- Verrassing
- Minach5ng
Secondary emo4ons (secundaire emo4es) = mengen zich met primaire emo5es. Emo5es die volgen op
primaire emo5es.
• Deze emo5es omva]en:
- Schuldgevoel
- Schaamte
- Liefde
- Bi]erheid
- Jaloezie
1
,Emo5es zijn ook geclassificeerd in verschillende dimensies. Dit wordt ook gedaan in het circumplex-model.
In het circumplex-model worden emo5es uitgezet langs twee con5nuüm:
1. Valence (valen4e)= hoe nega5ef of posi5ef ze zijn. Valen5e betekent: de kwaliteit of gevoelskleur van
een emo5e of beleving.
2. Arousel (lichamelijke reac4e) = hoe alert of bewust ze zijn.
Met arousal bedoelen ze fysiologische ac5vering, denk hierbij aan verhoogde hersenac5viteit. Of ze
bedoelen verhoogde autonome reac5es, bijvoorbeeld versnelde hartslag, toename zweet of spierspanning.
Er is ook nega5viteit over dit model, nadrukkelijk op het nega5eve en posi5eve gedeelte. Je voelt je soms
posi5ef maar ook nega5ef.
Posi5eve ac5veringstoestanden lijken geassocieerd te zijn met een toename van dopamine.
Nega5eve ac5veringstoestanden lijken geassocieerd te zijn met een toename van norepinefrine.
2
,10.2 - Emo4ons Have a Psysiological Component
Emo5es omva]en ac5vering van het autonome zenuwstelsel om het lichaam voor te bereiden op
omgevingsuitdagingen.
Veel van de autonome reac5es op emo5es overlappen elkaar. Specifieke patronen over meerdere
autonome reac5es, blozen/hartslag/zweten/pupilverwijding/kippenvel, suggereren een bepaald niveau van
specificiteit voor elke emo5e.
Uit onderzoek is gebleken dat patronen van hersenac5viteit verschillen tussen emo5onele ervaringen.
Percep5e van deze lichamelijke gewaarwordingen kan een rol spelen bij de manier waarop verschillende
emo5es worden ervaren.
3
, Het limbi system (limbische systeem) is van het La5jnse woord limbus dat 'rand' betekent. Het limbische
systeem ligt aan de rand onder de hersenkwabben.
Het hele limbische systeem wordt gevormd door een groep hersenstructuren in de grote hersenen die
betrokken zijn bij emo5e, emo5eregulering, emo5oneel geheugen, genot en mo5va5e. Hier worden onder
andere hormonen geproduceerd en wordt de temperatuur en de eetlust geregeld. Schade aan het limbisch
systeem kan het hormonale systeem uit balans brengen. Het vermogen om honger of een gevoel van
verzadiging waar te nemen is verminderd en emo5onele reac5es kunnen veranderen.
- De hippocampus is belangrijk voor het geheugen.
- De hypothalamus is belangrijk voor mo5va5e.
Voor emo5e zijn de belangrijkste limbische systeemstructuren de insula en de amygdala.
- De variqusregio’s van de prefrontale cortex zijn belangrijk voor het reageren op emo5es.
Insula
• Ontvangt en integreert somatosensorisch signalen van het hele lichaam.
- Somatosensorisch = Ligt in het voorste gedeelte van de pariëtale kwab, waar soma5sche (lichaam)
informa5e wordt verwerkt. Dit omvat tast-, pijn-, temperatuur prikkels.
• Betrokken bij het subjec5eve bewustzijn van lichamelijk toestanden, zoals het voelen van hartslag, honger
hebben of moeten plassen.
• Speelt een belangrijke rol bij het ervaren van emo5es.
• Ac5ef:
- Wanneer mensen walging ervaren, bijvoorbeeld wanneer ze blootgesteld worden aan slechte
geuren.
- Bij verscheidenheid van andere emo5es, waaronder woede, schuldgevoel en angst.
• Schade aan de insula verstoort de ervaring van walging en ook het herkennen van walgingui5ngen bij
anderen.
Amygdala
• Verwerkt de emo5onele betekenis van prikkels
• Wekt onmiddellijke emo5onele- en gedragsreac5es op.
• Volgens Joseph LeDoux omvat de emo5e in de amygdala een circuit dat zich ontwikkeld heeK om dieren
tegen gevaar te beschermen.
• Belangrijkste hersenstructuur voor emo5oneel leren, zoals het ontwikkelen van klassiek gecondi5oneerde
angstreac5es.
- Mensen met schade aan de amygdala ontwikkelen geen gecondi5oneerde angstreac5es op
objecten die met gevaar zijn geassocieerd.
Informa5e kan de amygdala op twee manieren
bereiken:
1. Quick and dirty system (fast path) = Het gaat
van de Thalamus gelijk naar de amygdala. De
rechtstreekse weg is korter en daarom ook
sneller, maar geeK ook minder precieze
informa5e. Deze rechtstreekse weg geeK ons
de mogelijkheid om al te reageren, voordat we
precies weten wat er aan de hand is. In
gevaarlijke situa5es is dit een groot voordeel.
De korte route zorgt voor een reflex reac5e.
2. Slow path = Gaat van de thalamus via de
cortex naar de amygdala. Deze route duurt
langer, maar zorgt voor een bewustere reac5e.
4
