CONFORMISM
Conformiteit is de neiging van mensen om hun percepties, opvattingen en gedrag te veranderen
om deze consistent te maken met sociale of groepsnormen. Dit geeft zelfs een verklaring voor het
verspreiden van religies, de opkomst van dictators en andere grote historische gebeurtenissen.
Mensen conformeren voortdurend naar de meningen en acties van anderen, dit is zelfs gevonden
in de oordelen van 3 tot 4 jaar oude kinderen. Strenge conformiteit kan zelfs e ect hebben op je
geheugen. Zelfs online, waar mensen vaak anoniem zijn, conformeren mensen vaak door de
sociale krachten die hun beïnvloeden. Je hebt twee soorten conformiteit:
• Private conformiteit = je word beïnvloed om niet alleen je gedrag te veranderen, maar ook je
eigen gedachten of gevoelens. Je bent er dus daadwerkelijk van overtuigd dat de anderen
gelijk hebben.
• Publieke conformiteit = een oppervlakkige verandering in gedrag, waarbij je doet alsof je het
met anderen eens bent maar dit eigenlijk niet bent. Je gelooft dus niet daadwerkelijk dat de
anderen gelijk hebben.
Het verschil is dat iemand die privaat conformeert deze overtuiging nog lang vasthoudt nadat de
groep uit beeld is, terwijl iemand die publiek conformeert als de groep uit beeld is weer de eigen
opvatting aanneemt. Als de realiteit niet heel duidelijk bewezen is zullen mensen vaker naar
anderen kijken of luisteren en conformeren, maar als de realiteit erg duidelijk is zullen mensen
minder snel conformeren. Het gebeurt dan echter nog steeds soms, puur voor de sociale
acceptatie waar mensen naar streven (publieke conformiteit). De volgende invloeden spelen een
rol bij conformerend gedrag:
• Normatieve invloed = de angst voor afwijzing of schaamte die volgt als je abnormaal gedrag
vertoond door iets anders te kiezen dan de groep
➡Social ostracism = sommige mensen voelen erg veel ongemak als ze buiten een groep
vallen; onze ‘need to belong’ is zo primitief dat afwijzing een zeer grote sociale pijn kan
veroorzaken. Dit verschilt tussen culturen en de bron van uitsluiting.
• Informatieve invloed = we gaan ervanuit dat als anderen het eens zijn over een feit, dat ze
gelijk zouden moeten hebben. Als de realiteit dubbelzinnig is en we niet zeker zijn van onze
eigen opvattingen, kijken we naar anderen als informatiebron; we volgen de collectieve wijsheid
van de groep, wat soms een e ectieve strategie biedt.
Er zijn drie belangrijke experimenten die hier een rol in hebben gespeeld:
• Het autokinetisch experiment van Muzafer Sherif (1946): deelnemers moesten bepalen
hoeveel een klein lichtpuntje bewoog. Iedereen gaf verschillende antwoorden, totdat ze dit met
een groep moesten bespreken. Ze kwamen uit bij een gezamenlijke norm en dus één antwoord.
• Solomon Asch experiment (1951): er werden drie lijnen getoond, waarbij duidelijk was welke
korter was. Echter, alle confederates kozen de verkeerde lijn toen ze moesten bepalen welke
het kortst was, waardoor de echte deelnemers vaak ook deze verkeerde kozen (37%), ook al
wisten ze dat dit het foute antwoord was.
• Moscovici experiment (1994): dit experiment onderzocht minderheidsinvloed. Een minderheid
van confederaties maakte verkeerde inschattingen over de kleur van slides; ongeveer een
derde van de deelnemers gaf vervolgens het foute antwoord, mits de minderheid consistent
bleef.
POWER BASES
Compliance verwijst naar het naleven van regels, voorschriften, wetten of richtlijnen die door een
externe autoriteit zijn opgelegd. Het is meestal verplicht en vaak formeel vastgelegd, zoals in
regelgeving of bedrijfsbeleid. Mensen hebben een externe motivatie om deze regels te volgen en
het re ecteert geen interne verandering; houdt alleen stand als gedrag wordt geobserveerd.
Macht is de basis van compliance. Het kan geïnterpreteerd worden als de capaciteit of
mogelijkheid om invloed uit te oefenen; invloed is macht in actie. Psychologen hebben zes basen
van macht onderscheden:
• Reward power / beloningsmacht = de macht om iemand beloningen te kunnen beloven of
geven in ruil voor compliance > obedience
• Coercive power / bestra ngsmacht = de macht om stra en te geven als iemand geen
compliance vertoont > obedience
• Informational power / informatiemacht = het doelwit gelooft dat de ander meer informatie
heeft dan hij of zij zelf > conformisme / obedience
fl ffi ff ff ff
, • Expert power = het doelwit gelooft dat de ander in het algemeen een grotere expertise en
kennis heeft dan hij of zij zelf > conformisme
• Legitimate power / autoriteit = het doelwit gelooft dat de ander is geautoriseerd door een
hogere macht om beslissingen te maken en uit te voeren > obedience
• Referent power = identi catie met, respect voor of aantrekkingskracht tot de bron van invloed
> conformisme
MAJORITY INFLUENCE
Er wordt het vaakst geconformeerd in een grote groep; de invloed van de meerderheid. Er zijn een
aantal factoren die onze gevoelens van onzekerheid en druk in zo’n grote groep vergroten, die
ervoor zorgen dat we makkelijker conformeren:
• Groepsgrootte
➡Asch heeft ondervonden dat conformiteit groeit als de groep groeit, maar alleen tot een
bepaalde mate; bij 3 of 4 aanwezige confederates was de extra invloed van extra mensen
verwaarloosbaar.
➡Bijdragen aan een groep zijn afhankelijk van de law of diminishing returns (3/4 is perfect).
➡Het gaat niet om het daadwerkelijke aantal anderen in een groep, maar iemands opvatting
over hoeveel anderen in de groep independent denken (dus anders dan de groep).
• De focus op normen
➡ Sociale normen leiden alleen tot conformiteit als we de normen kennen en hierop focussen.
➡ Als je iemands perceptie van de normen verandert kan je dit gebruiken om het gedrag van
die persoon te veranderen; als mensen geloven dat een bepaalde gedraging normatief is
dan zijn ze eerder geneigd om dit ook te doen.
• De aanwezigheid van een medestander
➡ Asch ondervond dat de aanwezigheid van enkel 1 medestander conformiteit verlaagde met
bijna 80 procent.
➡Zelfs als de medestander het niet per se eens is met de mening van de afwijkende persoon,
is die persoon nog steeds minder geneigd om zich te conformeren aan de meerderheid.
• Geslachtsverschillen
➡Afhankelijk van hoe comfortabel mensen zijn met de experiment taak > iemands bekendheid
met het fenomeen heeft invloed op de conformiteit (niet geslacht).
➡Afhankelijk van het type sociale situatie > als je je geobserveerd voelt dan conformeren
vrouwen meer en mannen minder dan ze zouden doen in een privésituatie > je voelt druk om
je te gedragen op een acceptabele manier in relatie tot traditionele rollen (soms om iemand
van het andere geslacht aan te trekken).
MINORITY INFLUENCE
Serge Moscovici en anderen hebben onderzoek gedaan naar de invloed van minderheden op een
groep. Volgens hem zijn meerderheden krachtig door het aantal mensen, maar zijn minderheden
krachtig door de manier hoe ze zich gedragen. Mensen in de minderheid moeten persistent,
consistent en onaantastbaar zijn in de positie die zij proberen te verdedigen, om de meerderheid
te kunnen laten nadenken over hun eigen meningen. Consistentie is hierbij van groot belang: als
anderen het idee hebben dat een minderheid consistent is komen ze eerder terug op hun mening.
Edwin Hollander was het niet eens met deze theorie; hij stelt dat minderheden eerst volwaardige
leden van een groep moeten worden voordat anderen in de groep naar hen zouden willen
luisteren. Om een meerderheid te beïnvloeden moeten mensen dus eerst conformeren om ‘punten
te scoren’ als een competente insider. Zo bouwen ze idiosyncrasy credits op; zodra ze genoeg
hebben opgebouwd zal een alleen beetje abnormaliteit worden getolereerd. Sommige
onderzoekers stellen dan er een enkel proces is dat zorgt voor sociale invloed, anderen zeggen
dat er een duaal-proces plaatsvind. Volgens dit tweede beeld uiten meerderheden en
minderheden hun invloed in verschillende manieren en voor verschillende redenen: meerderheden
zorgen voor meer publieke conformiteit, terwijl minderheden zorgen voor private conformiteit. Er
zijn twee conclusies getrokken:
• De relatieve invloed van meerderheden en minderheden hangt ervan af of de opvatting die
wordt gemaakt objectief of subjectief is (feit of mening). Mensen voelen zich vrijer om een
mening te uiten die in de minderheid is, als het om een subjectief onderwerp gaat.
• De relatieve e ecten van de opvattingen van meerderheden en minderheden hangen af van
how en wanneer de conformiteit wordy gemeten; mensen conformeren eerder in directe of
publieke metingen dan in een meer private situatie.
ff fi
Conformiteit is de neiging van mensen om hun percepties, opvattingen en gedrag te veranderen
om deze consistent te maken met sociale of groepsnormen. Dit geeft zelfs een verklaring voor het
verspreiden van religies, de opkomst van dictators en andere grote historische gebeurtenissen.
Mensen conformeren voortdurend naar de meningen en acties van anderen, dit is zelfs gevonden
in de oordelen van 3 tot 4 jaar oude kinderen. Strenge conformiteit kan zelfs e ect hebben op je
geheugen. Zelfs online, waar mensen vaak anoniem zijn, conformeren mensen vaak door de
sociale krachten die hun beïnvloeden. Je hebt twee soorten conformiteit:
• Private conformiteit = je word beïnvloed om niet alleen je gedrag te veranderen, maar ook je
eigen gedachten of gevoelens. Je bent er dus daadwerkelijk van overtuigd dat de anderen
gelijk hebben.
• Publieke conformiteit = een oppervlakkige verandering in gedrag, waarbij je doet alsof je het
met anderen eens bent maar dit eigenlijk niet bent. Je gelooft dus niet daadwerkelijk dat de
anderen gelijk hebben.
Het verschil is dat iemand die privaat conformeert deze overtuiging nog lang vasthoudt nadat de
groep uit beeld is, terwijl iemand die publiek conformeert als de groep uit beeld is weer de eigen
opvatting aanneemt. Als de realiteit niet heel duidelijk bewezen is zullen mensen vaker naar
anderen kijken of luisteren en conformeren, maar als de realiteit erg duidelijk is zullen mensen
minder snel conformeren. Het gebeurt dan echter nog steeds soms, puur voor de sociale
acceptatie waar mensen naar streven (publieke conformiteit). De volgende invloeden spelen een
rol bij conformerend gedrag:
• Normatieve invloed = de angst voor afwijzing of schaamte die volgt als je abnormaal gedrag
vertoond door iets anders te kiezen dan de groep
➡Social ostracism = sommige mensen voelen erg veel ongemak als ze buiten een groep
vallen; onze ‘need to belong’ is zo primitief dat afwijzing een zeer grote sociale pijn kan
veroorzaken. Dit verschilt tussen culturen en de bron van uitsluiting.
• Informatieve invloed = we gaan ervanuit dat als anderen het eens zijn over een feit, dat ze
gelijk zouden moeten hebben. Als de realiteit dubbelzinnig is en we niet zeker zijn van onze
eigen opvattingen, kijken we naar anderen als informatiebron; we volgen de collectieve wijsheid
van de groep, wat soms een e ectieve strategie biedt.
Er zijn drie belangrijke experimenten die hier een rol in hebben gespeeld:
• Het autokinetisch experiment van Muzafer Sherif (1946): deelnemers moesten bepalen
hoeveel een klein lichtpuntje bewoog. Iedereen gaf verschillende antwoorden, totdat ze dit met
een groep moesten bespreken. Ze kwamen uit bij een gezamenlijke norm en dus één antwoord.
• Solomon Asch experiment (1951): er werden drie lijnen getoond, waarbij duidelijk was welke
korter was. Echter, alle confederates kozen de verkeerde lijn toen ze moesten bepalen welke
het kortst was, waardoor de echte deelnemers vaak ook deze verkeerde kozen (37%), ook al
wisten ze dat dit het foute antwoord was.
• Moscovici experiment (1994): dit experiment onderzocht minderheidsinvloed. Een minderheid
van confederaties maakte verkeerde inschattingen over de kleur van slides; ongeveer een
derde van de deelnemers gaf vervolgens het foute antwoord, mits de minderheid consistent
bleef.
POWER BASES
Compliance verwijst naar het naleven van regels, voorschriften, wetten of richtlijnen die door een
externe autoriteit zijn opgelegd. Het is meestal verplicht en vaak formeel vastgelegd, zoals in
regelgeving of bedrijfsbeleid. Mensen hebben een externe motivatie om deze regels te volgen en
het re ecteert geen interne verandering; houdt alleen stand als gedrag wordt geobserveerd.
Macht is de basis van compliance. Het kan geïnterpreteerd worden als de capaciteit of
mogelijkheid om invloed uit te oefenen; invloed is macht in actie. Psychologen hebben zes basen
van macht onderscheden:
• Reward power / beloningsmacht = de macht om iemand beloningen te kunnen beloven of
geven in ruil voor compliance > obedience
• Coercive power / bestra ngsmacht = de macht om stra en te geven als iemand geen
compliance vertoont > obedience
• Informational power / informatiemacht = het doelwit gelooft dat de ander meer informatie
heeft dan hij of zij zelf > conformisme / obedience
fl ffi ff ff ff
, • Expert power = het doelwit gelooft dat de ander in het algemeen een grotere expertise en
kennis heeft dan hij of zij zelf > conformisme
• Legitimate power / autoriteit = het doelwit gelooft dat de ander is geautoriseerd door een
hogere macht om beslissingen te maken en uit te voeren > obedience
• Referent power = identi catie met, respect voor of aantrekkingskracht tot de bron van invloed
> conformisme
MAJORITY INFLUENCE
Er wordt het vaakst geconformeerd in een grote groep; de invloed van de meerderheid. Er zijn een
aantal factoren die onze gevoelens van onzekerheid en druk in zo’n grote groep vergroten, die
ervoor zorgen dat we makkelijker conformeren:
• Groepsgrootte
➡Asch heeft ondervonden dat conformiteit groeit als de groep groeit, maar alleen tot een
bepaalde mate; bij 3 of 4 aanwezige confederates was de extra invloed van extra mensen
verwaarloosbaar.
➡Bijdragen aan een groep zijn afhankelijk van de law of diminishing returns (3/4 is perfect).
➡Het gaat niet om het daadwerkelijke aantal anderen in een groep, maar iemands opvatting
over hoeveel anderen in de groep independent denken (dus anders dan de groep).
• De focus op normen
➡ Sociale normen leiden alleen tot conformiteit als we de normen kennen en hierop focussen.
➡ Als je iemands perceptie van de normen verandert kan je dit gebruiken om het gedrag van
die persoon te veranderen; als mensen geloven dat een bepaalde gedraging normatief is
dan zijn ze eerder geneigd om dit ook te doen.
• De aanwezigheid van een medestander
➡ Asch ondervond dat de aanwezigheid van enkel 1 medestander conformiteit verlaagde met
bijna 80 procent.
➡Zelfs als de medestander het niet per se eens is met de mening van de afwijkende persoon,
is die persoon nog steeds minder geneigd om zich te conformeren aan de meerderheid.
• Geslachtsverschillen
➡Afhankelijk van hoe comfortabel mensen zijn met de experiment taak > iemands bekendheid
met het fenomeen heeft invloed op de conformiteit (niet geslacht).
➡Afhankelijk van het type sociale situatie > als je je geobserveerd voelt dan conformeren
vrouwen meer en mannen minder dan ze zouden doen in een privésituatie > je voelt druk om
je te gedragen op een acceptabele manier in relatie tot traditionele rollen (soms om iemand
van het andere geslacht aan te trekken).
MINORITY INFLUENCE
Serge Moscovici en anderen hebben onderzoek gedaan naar de invloed van minderheden op een
groep. Volgens hem zijn meerderheden krachtig door het aantal mensen, maar zijn minderheden
krachtig door de manier hoe ze zich gedragen. Mensen in de minderheid moeten persistent,
consistent en onaantastbaar zijn in de positie die zij proberen te verdedigen, om de meerderheid
te kunnen laten nadenken over hun eigen meningen. Consistentie is hierbij van groot belang: als
anderen het idee hebben dat een minderheid consistent is komen ze eerder terug op hun mening.
Edwin Hollander was het niet eens met deze theorie; hij stelt dat minderheden eerst volwaardige
leden van een groep moeten worden voordat anderen in de groep naar hen zouden willen
luisteren. Om een meerderheid te beïnvloeden moeten mensen dus eerst conformeren om ‘punten
te scoren’ als een competente insider. Zo bouwen ze idiosyncrasy credits op; zodra ze genoeg
hebben opgebouwd zal een alleen beetje abnormaliteit worden getolereerd. Sommige
onderzoekers stellen dan er een enkel proces is dat zorgt voor sociale invloed, anderen zeggen
dat er een duaal-proces plaatsvind. Volgens dit tweede beeld uiten meerderheden en
minderheden hun invloed in verschillende manieren en voor verschillende redenen: meerderheden
zorgen voor meer publieke conformiteit, terwijl minderheden zorgen voor private conformiteit. Er
zijn twee conclusies getrokken:
• De relatieve invloed van meerderheden en minderheden hangt ervan af of de opvatting die
wordt gemaakt objectief of subjectief is (feit of mening). Mensen voelen zich vrijer om een
mening te uiten die in de minderheid is, als het om een subjectief onderwerp gaat.
• De relatieve e ecten van de opvattingen van meerderheden en minderheden hangen af van
how en wanneer de conformiteit wordy gemeten; mensen conformeren eerder in directe of
publieke metingen dan in een meer private situatie.
ff fi
