Inhoud
Hoofdstuk 1 Wat is motivatie?...............................................................................................................2
Hoofdstuk 2 De rol van de leraar in het bieden van autonomie.............................................................4
Hoofdstuk 3 De bijdrage van de leraar aan het competentiegevoel van leerlingen...............................7
Hoofdstuk 4 De rol van de leraar in het zorgen voor sociale verbondenheid.........................................9
Hoofdstuk 6 Leraren en hun motivatie.................................................................................................11
, Hoofdstuk 1 Wat is motivatie?
Motivatie is essentieel voor leren. als leerlingen gemotiveerd zijn, steken ze energie in
leeractiviteiten. Er zit verschil in hoog- en laaggemotiveerde leerlingen. In het algemeen kunnen we
stellen dat motivatie invloed heeft op het opstarten van een activiteit, de manier waarop deze wordt
uitgevoerd, de intensiteit waarmee de activiteit wordt uitgevoerd en op het dorzettingsvermogen
waarmee de taak wordt uitgevoerd.
De Amerikaanse psycholoog Maslow publiceerde in 1943 een
behoeftepiramide, waarin hij de universele behoeften van de
mens in volgorde plaatste: een mens streeft de behoeften onder
in de piramide eerst na, voordat hij zich kan richten op de
vervulling van een hogere behoefte. Wanneer een lagere behoefte
nog niet is vervuld, zijn de leerlingen nog niet gericht op
zelfontplooiing en dus niet gemotiveerd om te leren. Het blijkt dat
het niet altijd het geval is dat de volgorde aangehouden moet
worden.
Vroom heeft de verwachtingstheorie in het leven geroepen waarbij hij de motivatie in een formule
weergeeft: Motivatie = verwachting x beloning x waarde. Deze drie aspecten spelen dus een rol bij
het bepalen van de motivatie.
Bij verwachting gaat het om de mate waarin de leerling verwacht dat een bepaalde actie tot succes
zal leiden. De beloning in de formule geeft aan welk beeld de leerling heeft van het voordeel of het
succes dat een bepaalde (leer)activiteit oplevert. De waarde geeft aan hoe belangrijk de leerling het
verwachte effect van de inspanning en de beloning vindt.
Kortom, de motivatie van leerlingen om te leren is volgens de verwachtingstheorie alleen hoog als
leerlingen verwachten dat extra inzet leidt tot beter presteren, als de verwachte beloning die dit
oplevert hen aanspreekt en als ze veel belang hechten aan de leerprestatie en de beloning.
Volgens de attributietheorie (Weiner) hangt motivatie samen met attributies: de factoren waaraan
een mens zijn succes of falen toeschrijft. Attributies bepalen de succesverwachting en daarmee de
motivatie. De ‘locus of control’ is de mate waarin een mens gelooft dat hij controle heeft over de
gebeurtenissen in zijn leven. Mensen met een externe locus of control hebben externe attributies en
denken dat invloeden buiten hen om bepalen hoe hun leven verloopt, terwijl mensen met een
interne locus of control juist interne attributies hebben en geloven dat zij zelf bepalend zijn in hun
leven. Naast intern of extern kunnen attributies wel of niet beïnvloedbaar zijn.
Een theorie met een heel andere invalshoek is de flowtheorie. Flow en motivatie hangen nauw
samen met elkaar. Je bent in een staat van flow als je volledig in beslag genomen wordt door wat je
doet, je bent je niet meer bewust van je omgeving. Je bevindt je in een staat van hoge concentratie.
Csikszentmihalyi heeft onderzoek gedaan naar situaties waarin flow optreedt. Flow blijkt vooral op te
treden wanneer mensen een hoge mate van uitdaging ervaren en een hoge mate van competentie.
Optreden van verschillende gevoelstoestanden bij hoge/lage uitdaging en competentie, zie tabel:
Uitdaging
Competentie Laag hoog
Laag Apathie Angst
Hoog Verveling Flow
Hoofdstuk 1 Wat is motivatie?...............................................................................................................2
Hoofdstuk 2 De rol van de leraar in het bieden van autonomie.............................................................4
Hoofdstuk 3 De bijdrage van de leraar aan het competentiegevoel van leerlingen...............................7
Hoofdstuk 4 De rol van de leraar in het zorgen voor sociale verbondenheid.........................................9
Hoofdstuk 6 Leraren en hun motivatie.................................................................................................11
, Hoofdstuk 1 Wat is motivatie?
Motivatie is essentieel voor leren. als leerlingen gemotiveerd zijn, steken ze energie in
leeractiviteiten. Er zit verschil in hoog- en laaggemotiveerde leerlingen. In het algemeen kunnen we
stellen dat motivatie invloed heeft op het opstarten van een activiteit, de manier waarop deze wordt
uitgevoerd, de intensiteit waarmee de activiteit wordt uitgevoerd en op het dorzettingsvermogen
waarmee de taak wordt uitgevoerd.
De Amerikaanse psycholoog Maslow publiceerde in 1943 een
behoeftepiramide, waarin hij de universele behoeften van de
mens in volgorde plaatste: een mens streeft de behoeften onder
in de piramide eerst na, voordat hij zich kan richten op de
vervulling van een hogere behoefte. Wanneer een lagere behoefte
nog niet is vervuld, zijn de leerlingen nog niet gericht op
zelfontplooiing en dus niet gemotiveerd om te leren. Het blijkt dat
het niet altijd het geval is dat de volgorde aangehouden moet
worden.
Vroom heeft de verwachtingstheorie in het leven geroepen waarbij hij de motivatie in een formule
weergeeft: Motivatie = verwachting x beloning x waarde. Deze drie aspecten spelen dus een rol bij
het bepalen van de motivatie.
Bij verwachting gaat het om de mate waarin de leerling verwacht dat een bepaalde actie tot succes
zal leiden. De beloning in de formule geeft aan welk beeld de leerling heeft van het voordeel of het
succes dat een bepaalde (leer)activiteit oplevert. De waarde geeft aan hoe belangrijk de leerling het
verwachte effect van de inspanning en de beloning vindt.
Kortom, de motivatie van leerlingen om te leren is volgens de verwachtingstheorie alleen hoog als
leerlingen verwachten dat extra inzet leidt tot beter presteren, als de verwachte beloning die dit
oplevert hen aanspreekt en als ze veel belang hechten aan de leerprestatie en de beloning.
Volgens de attributietheorie (Weiner) hangt motivatie samen met attributies: de factoren waaraan
een mens zijn succes of falen toeschrijft. Attributies bepalen de succesverwachting en daarmee de
motivatie. De ‘locus of control’ is de mate waarin een mens gelooft dat hij controle heeft over de
gebeurtenissen in zijn leven. Mensen met een externe locus of control hebben externe attributies en
denken dat invloeden buiten hen om bepalen hoe hun leven verloopt, terwijl mensen met een
interne locus of control juist interne attributies hebben en geloven dat zij zelf bepalend zijn in hun
leven. Naast intern of extern kunnen attributies wel of niet beïnvloedbaar zijn.
Een theorie met een heel andere invalshoek is de flowtheorie. Flow en motivatie hangen nauw
samen met elkaar. Je bent in een staat van flow als je volledig in beslag genomen wordt door wat je
doet, je bent je niet meer bewust van je omgeving. Je bevindt je in een staat van hoge concentratie.
Csikszentmihalyi heeft onderzoek gedaan naar situaties waarin flow optreedt. Flow blijkt vooral op te
treden wanneer mensen een hoge mate van uitdaging ervaren en een hoge mate van competentie.
Optreden van verschillende gevoelstoestanden bij hoge/lage uitdaging en competentie, zie tabel:
Uitdaging
Competentie Laag hoog
Laag Apathie Angst
Hoog Verveling Flow
