Samenvatting Leeproblemen

College 1 literatuur leeswijzer
Ruijssenaars leerproblemen en leerstoornissen
Wat is het Transactioneel ontwikkelingsmodel en welke problemen
hebben mensen met dyslexie/ dyscalculie op elk onderdeel?
Een integratief, Transactioneel ontwikkelingsmodel van de psychopathologie van de
leerstoornissen. Dit model laat zien dat er veel meer achter een leerprobleem zit en
dat er van alles aan ten grondslag ligt, zoals problemen in het cognitieve/ affectieve
proces, problemen in de hersenmechanismen en problemen in de genen* omgeving
(etiologie).
 etiologie: genen met name bij dyslexie, ouders met dyslexie creëren andere
omgeving
 hersenmechanismen: Ontwikkelingsvertraging linker hemisfeer functies
 cognitief/ affectief:
 gedrag/ vaardigheid: declaratieve kennis niet vlot/ accuraat op kunnen halen

Ontwikkelingspathologie is in principe de uitkomst van combi zowel genetische
factoren als omgevingscondities. De ontwikkeling van hersenmechanismen is
voortdurend proces van verandering (elke leerervaring beïnvloed). Deze twee samen
leiden tot specifieke, waarneembare gedragingen/ symptomen met ertussen nog
hypothetische psychologische processen. Het model toont causale verbanden in
twee richtingen.

Definities dyslexie en dyscalculie
- Dyslexie: is een specifieke leerstoornis die zich kenmerkt door een hardnekkig
probleem in het aanleren van accuraat en vlot lezen en/of spellen op
woordniveau, dat niet het gevolg is van omgevingsfactoren en/of een
lichamelijke, neurologische of algemene verstandelijke beperking
- Dyscalculie: is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig
probleem met het leren en vlot/accuraat oproepen/ toepassen van reken-/
wiskundekennis (feiten/ afspraken)

Verschillen en overeenkomsten tussen die 2 (comorbiditeit, oorzaken/
verklaringen)
Overeenkomsten:
 allebei door fonologisch tekort (probleem in vlot/ correct omgaan met
klankstructuur in de taal)
 hangen samen met neurobiologische condities
 beide definities om directe beschikbaarheid feiten/ afspraken en niet primair
het begrip/ inzicht
 beide hardnekkigheid opgenomen
 alleen een beschrijving, geen verklaring ofzo
 Beide ontwikkelingsvertraging linker hemisfeer functies (retrival)

verschillen:
 Dyscalculie ook ontwikkelingsvertraging in parieto-frontale hersengebieden
 dyslexie over woordfeiten en dyscalculie over rekenfeiten


Vaughn/ Fuchs Redifining learning disabilities

,Wat is de IQ-Achievement discrepancy en waarom houdt het niet stand
als criterium voor een leerprobleem?
Wat is het? Een vaak gebruikte procedure om leerproblemen te duiden door de ernstige
discrepantie tussen prestatie en IQ vast te leggen op een domein (dat is dan het
leerprobleem).

Waarom houdt het niet stand?
 Aannames/ veronderstellingen ten grondslag aan het model zijn niet ondersteund
o → deze belangrijk
o mate van discrepantie van IQ houdt belangrijk verband met ernst LD
o Academische prestaties van mensen met discrepantie verschillen van die
zonder discrepantie
o discrepantie levert belangrijke info op
o bevindingen informeren instructie
o IQ-Testen noodzakelijke procedure voor identificeren LD’ers
college:
 Kinderen met leerstoornissen scoren lager op IQ test
 In vroege schooljaren nog geen (grote) discrepantie zichtbaar (wait-to-fail)
 Relatie tussen IQ en schoolprestaties niet eenduidig → wat meet je???
o Grootte discrepantie hangt niet samen met grootte leerprobleem

Wat is een response-to-instruction model (fases/ tiers toelichten) en wat
zijn voordelen i.t.t. “Wait to fail”
Wat is het? Een model om kinderen met leerproblemen te identificeren met 3 fases
(gebaseerd op 3 criteria). Fase 1: groeisnelheid voor alle studenten in de klas bijgehouden,
met als doel bepalen of instructie/ leeromgeving voldoende is om vooruitgang te verwachten
(Criterium 1: kwaliteit onderwijsprogramma zodanig dat voldoende leren kan worden
verwacht). Fase 2: identificatie individuen wiens prestatieniveau en groeisnelheid dramatisch
lager zijn dan klasgenoten, met als doel individuen met risico op slechte uitkomsten door het
niet reageren op de algemeen effectieve instructie te identificeren. Fase 3: systematisch
testen van aanpassingen in klas om individuele responsiviteit in onderwijs te verbeteren, met
als doel bepalen of reguliere onderwijsinstelling omgezet kan worden in productieve
leeromgeving voor de risico-student. Alleen als dit geen betere groei oplevert, overweging
speciale diensten gerechtvaardigd. Als de corrigerende aanpassingen geen groei opleveren,
heeft de student een intrinsiek tekort (handicap). Was ook een fase 4: effectiviteit speciale
onderwijs bepalen, maar deze eruit gehaald.
Verdeling in tiers. Tier 1: primaire interventie bestaande uit het algemene
onderwijsprogramma → reguliere instructie. Tier 2: secundaire interventie met betrekking tot
vaste duur, intensieve, standaard protocol-proef → extra hulp in de klas. Tier 3: tertiaire
interventie synoniem voor speciaal onderwijs → extra hulp buiten de klas.

Voordelen:
 Identificeren van studenten gebaseerd op risico ipv tekort/ gebrek
o Meer studenten kunnen ervan profiteren
o betere integratie tussen algemene en speciaal onderwijs
 vroege identificatie en instructie
 Vermindering vooroordelen tijdens identificatieproces
o Degene die het meest speciaal onderwijs nodig hebben/ het meest ervan
profiteren zullen zo geselecteerd worden
 Koppeling identificatie beoordeling met instructie planning en
voortgangsbewaking
 Sterke focus op resultaten van student
Ideaal: effectieve werkwijzen promoten en het gat tussen identificatie en interventie dichten.

,Wat is “Wait to fail” model m.b.t. leerproblemen en wat zijn gevolgen
Wat is het? Wachten tot de student extreme moeilijkheid heeft met leren en tot de leraren dit
herkennen en de leerling doorverwijzen naar speciaal onderwijs. De last voor screening licht
hierdoor bij de leraar.

Gevolgen
 late identificatie van studenten met speciale behoeften
 onnauwkeurige screening door observatie van de leraar
 Valse negatieven (niet-geïdentificeerde studenten) die geen/ te laat diensten
aangeboden krijgen
 gebruik identificatie metingen die niet gekoppeld zijn aan instructie

Waarom pleiten auteurs voor curriculum-based assesment?
Wat is het: een beoordelingssysteem dat modelleren van responsiviteit mogelijk
maakt.
Het meest effectieve model voor het helpen van studenten met LD's is een die steunt
op voortgangstoezicht met daarbij uitdrukkende en systematische instructie. CBM
representeert een inschatting methode dat meerdere documentatiebronnen kan
geven die nodig zijn voor (1) Model van academische groei (Oftewel vooruitgang), (2)
verschil maken tussen ineffectieve leeromgevingen en leerlingen die onjuist leren, (3)
planning van instructie en als laatste (4) het beoordelen van de effectiviteit van
instructie sessies. Dit zorgt voor vroegtijdige identificatie van studenten die
achterlopen op stof vanwege hun aandoening in vergelijking tot de klas.

Voor- en nadelen in kleuterjaren proberen leerproblemen identificeren
Voordelen
 de at-risk kinderen krijgen hoog effectieve instructie om het risico te verminderen in
het gebied.
 kans dat studenten met significante onontdekte problemen doorglippen is verminderd

Nadelen
 Deze interventies zijn minder precies en geven hoge aantallen valse positieven
(geïdentificeerd als risico-student, maar uiteindelijk niet meer zijn).
o Over identificatie is noodzakelijk en vele studenten zo behandeld zonder dat
nodigs was.
 (Misschien) erg duur



College 2 literatuur leeswijzer
Gerst Cirino enz. Executive function
Welke executieve functies worden onderscheiden?
Algemene beschrijving: processen die helpen in doelgericht gedrag. Voor kinderen
kunnen ze academische uitkomsten, en relaties negatief beïnvloeden. Kinderen met
gelimiteerde sociaaleconomische hulpmiddelen (laag SES, gratis lunch, stedelijke
publieke scholen) hebben hoger risico voor ervaren van executieve disfunctie en/of
academisch falen.
 updating (werkgeheugen)
 planning
 (respons) inhibitie

,  schifting (schakelen)

Welke rol spelen deze in het leren rekenen en lezen
Leren lezen:
 Werkgeheugen: het vasthouden van eerde gelezen informatie terwijl nieuwe
tekst wordt gelezen (dus nieuwe informatie wordt opgedaan).
 Planning: het aanleren en kiezen van de juiste leerstrategie.
 Inhibitie helpt in het leren te concentreren op relevante informatie voor het
hoofdonderwerp en aanvullende informatie te negeren.
 Shifting: overgangen kunnen volgen van onderwerpen/ passages (of
achtergrondkennis invoegen)

Leren rekenen:
 Werkgeheugen: het vasthouden en op het juiste moment ophalen van
deeloplossingen. (vereist voor computationele vaardigheid)
 Planning: het kunnen maken van een juist stappenplan van een algoritme. En
het ontwikkelen van strategieën om probleemschema’s te identificeren.
 Inhibitie: het onderdrukken van een ‘oude’ strategie. geconceptualiseerd als
noodzakelijk om te focussen op de meerstaps procedure.
 shifting: het kunnen wisselen tussen strategieën.

Wat is de hoogte van de correlaties en wat zegt dat over de relatie
tussen executieve functies en de samenhang met lezen/ rekenen?
Als je bijv. in tabel 4 kijkt, zie je dat de correlaties grofweg variëren tussen .30 en .50.
de hoogste is tussen inhibitie en rekenen (maar dit is waarschijnlijk niet significant
hoger dan andere). Dit is 1 studie. Een meta-analyse gaat over meer studies. Dus
dat zegt ook meer. Dus hoewel uit dit artikel niet blijkt dat updating/WM belangrijkst
is, blijkt dat uit de meta-analyse wel.

Wat zijn voor- en nadelen van het gebruik van cognitieve maten en van
gedragsvragenlijsten voor het meten van executieve functies? Zie
college
Cognitieve maten (meten efficiëntie van prestaties in optimale setting) nadelen:
 Door gestructureerde omgeving is het moeilijker de problemen te vinden die
voorkomen in niet gestructureerde omgevingen
 “Task-impurity problem”: de doeltaak omvat variantie die noodzakelijk maar
niet voldoende kan zijn voor het EF-proces dat wordt bestudeerd
 De belangrijke mate nieuwheid van de taken is in de praktijk mogelijk niet
hetzelfde voor individuen, wat kan leiden tot het gebruik van verschillende
strategieën voor dezelfde taak

Gedragsvragenlijsten (meten frequentie behalen doelen in typische omgeving)
voordelen:
 verbeteren ecologische validiteit
 ze leggen veronderstelde patronen vast van EF in verschillende populaties
 correleren met biologische markers geassocieerd met EF
 produceren bewijs of relaties tussen EF

Gedragsvragenlijsten nadelen (zelf niet vatbaar voor):