Lectoraat Goed leven met Dementie - Hogeschool
Windesheim “Mensgericht
taalgebruik in dementiezorg en ondersteuning”
ADVIESRAPPORTA
GE
Module:
Leerjaar 4, semester 1
Onderzoeksperiode: 2 september 2024 tot en met 16 december 2024
Adviesrapport, versie 1, 16 december 2024
OE: VPK-VVZ7.V024
Studentonderzoekers: -
Hogeschool Windesheim
LWG docent: -
Stagebegeleider: -, Lectoraat Goed leven met Dementie
,VOORWOORD
Het adviesrapport “Mensgericht taalgebruik in de dementiezorg en ondersteuning” is tot stand
gekomen in het kader van de module Verbeteren van Zorg en in opdracht van het lectoraat Goed
leven met Dementie. Dit adviesrapport is geschreven door …. En …., studenten aan de opleiding HBO-
Verpleegkunde aan de Christelijke Hogeschool Windesheim te Zwolle.
Met veel inzet hebben we aan dit rapport gewerkt, met als doel bij te dragen aan het stimuleren van
mensgerichte communicatie in de zorg en ondersteuning van mensen met dementie. Het rapport is
geschreven in de periode van september tot en met december 2024.
We willen hierbij onze dank uitspreken aan onze docent en werkbegeleider van het lectoraat, de
leden van het lectoraat Goed leven met Dementie, ….., de learning community Goed leven met
Dementie Zwolle, de respondenten van de interviews en focusgroep, en alle medewerkers van
betrokken organisaties die ons waardevolle inzichten hebben gegeven. Daarnaast onze stagedocent
…. voor alle tips en feedback.
Met de verkregen informatie en begeleiding hebben we dit onderzoek kunnen afronden.
Veel leesplezier,
Zwolle, 16 december 2024
……..
AI-verklaring:
Tijdens de voorbereiding van dit werk is er ChatGPT 4.0 gebruikt om mijn eigen zinnen/stukken tekst
te checken op grammatica, mijn eigen stukken tekst samen te vatten en te kunnen starten met
schrijven.
Na het gebruik van deze tool heb ik de uitkomsten ervan uitvoerig aangepast om ervoor te zorgen
dat ons werk, onze eigen competenties en leeruitkomsten reflecteert. Wij dragen de volledige
verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit werk. Wij zijn ons ervan bewust dat ons handelen of
nalaten van handelen dat erop is gericht of tot gevolg heeft dat het vormen van een juist oordeel
omtrent onze kennis, inzicht en vaardigheden wordt belemmerd, kan worden beschouwd wordt als
fraude. We wijzen je erop dat het letterlijk overnemen van stukken tekst/code, etc van een AI een
juist oordeel over jouw kennis en vaardigheden in de weg staan en dus beschouwd wordt als fraude.
1
,SAMENVATTING
Dit onderzoek, uitgevoerd in samenwerking met het lectoraat Goed leven met Dementie aan
Hogeschool Windesheim, richtte zich op het stimuleren van mensgericht taalgebruik in de zorg en
ondersteuning voor mensen met dementie. Het doel was inzicht te verkrijgen in hoe zorg- en
welzijnsprofessionals kunnen worden ondersteund bij het toepassen van respectvolle en
persoonsgerichte communicatie in hun dagelijkse praktijk. Mensgericht taalgebruik speelt een
belangrijke rol in het behouden van de waardigheid en het welbevinden van mensen met dementie
en draagt bij aan een betere relatie tussen zorgverlener en zorgvrager.
Het onderzoek werd uitgevoerd met een participatieve aanpak, waarbij kwalitatieve methoden zoals
interviews en een focusgroep werden ingezet. De deelnemers, die werkzaam zijn in de zorg en
ondersteuning voor mensen met dementie, deelden hun ervaringen, uitdagingen en behoeften. De
verzamelde data werden geanalyseerd door middel van open, axiale en selectieve codering, wat
leidde tot belangrijke inzichten in de praktijk en opleidingscontext van mensgericht taalgebruik.
Uit het onderzoek blijkt dat zorgprofessionals bekend zijn met het concept mensgericht taalgebruik
en dit associëren met respectvolle en persoonsgerichte communicatie. In opleidingen wordt hier
echter beperkt aandacht aan besteed, waardoor de toepassing vooral afhankelijk is van
praktijkervaring. Zorgverleners geven aan dat zij vaak worden geconfronteerd met uitdagingen, zoals
tijdsdruk, een gebrek aan concrete richtlijnen en het omgaan met moeilijk gedrag of geagiteerde
reacties van mensen met dementie. Desondanks is de bereidheid om te leren groot, omdat zij het
belang van mensgerichte communicatie voor de zorgvrager en hun eigen werkplezier inzien.
Respondenten gaven de voorkeur aan interactieve en praktijkgerichte leermethoden, zoals
workshops, rollenspellen en het werken met praktijkvoorbeelden. Het betrekken van
ervaringsdeskundigen, zoals casemanagers, mensen met dementie en hun naasten, werd als
waardevol ervaren om een dieper begrip te krijgen van de impact van taalgebruik in de zorg.
Daarnaast werd benadrukt dat feedback en waardering op de werkvloer essentieel zijn voor
bewustwording en verdere ontwikkeling. Professionals zien ook mogelijkheden om mensgericht
taalgebruik te leren via creatieve en speelse methoden, zoals het gebruik van toneel, kaarten of een
“kletspot” met vragen die discussies op gang brengen.
Op basis van de resultaten concludeert het onderzoek dat een gestructureerde aanpak nodig is om
mensgericht taalgebruik in de praktijk te bevorderen. Dit omvat het ontwikkelen van praktische
handvatten, zoals richtlijnen en hulpmiddelen die aansluiten op de dagelijkse praktijk van
zorgverleners. Daarnaast is het belangrijk om zorgprofessionals te ondersteunen met flexibele
leerstrategieën die inspelen op hun voorkeuren en praktijkomstandigheden. Door mensen met
dementie en hun naasten actief te betrekken in leerprocessen, kan de relevantie en toepasbaarheid
verder worden vergroot.
Deze kennis draagt bij aan het verbeteren van de kwaliteit van zorg en ondersteunt zorg- en
welzijnsprofessionals in hun streven naar inclusieve, waardige en persoonsgerichte zorg.
2
, Inhoudsopgave
Voorwoord.................................................................................................................................................... 1
Samenvatting................................................................................................................................................. 2
1 Inleiding...................................................................................................................................................... 5
1.1 Aanleiding.......................................................................................................................................................5
1.2 Organisatie.....................................................................................................................................................6
1.3 Inventarisatie praktijkprobleem.....................................................................................................................7
1.4 Probleemanalyse............................................................................................................................................8
1.5 Probleemstelling.............................................................................................................................................8
1.6 Doelstelling en vraagstelling .........................................................................................................................8
1.6.1 Doelstelling.............................................................................................................................................8
1.6.2 Onderzoeksvraag....................................................................................................................................8
1.6.3 Deelvragen..............................................................................................................................................9
2 Methodologie........................................................................................................................................... 10
2.1 Type onderzoek en veranderstrategie..........................................................................................................10
2.1.1 Type onderzoek....................................................................................................................................10
2.1.2 Veranderstrategie.................................................................................................................................10
2.2 Dataverzamelingsmethode..........................................................................................................................11
2.2.1 Interviews.............................................................................................................................................11
2.2.2 Focusgroep............................................................................................................................................14
2.3 Juridische en ethische overwegingen...........................................................................................................18
2.3.1 Toestemming METC..............................................................................................................................18
2.3.2 Informed consent - toestemmingsformulier........................................................................................18
2.3.3 Privacy en anonimiteit..........................................................................................................................18
2.4 Randvoorwaarden........................................................................................................................................19
3 Resultaten................................................................................................................................................ 20
3.1 Beschrijving van de respondenten...............................................................................................................20
Deelvraag 1: Hoe bekend zijn zorg- en welzijnsmedewerkers met mensgericht taalgebruik, en in hoeverre
passen zij mensgericht taalgebruik al toe in hun dagelijkse praktijk?...............................................................21
3
Windesheim “Mensgericht
taalgebruik in dementiezorg en ondersteuning”
ADVIESRAPPORTA
GE
Module:
Leerjaar 4, semester 1
Onderzoeksperiode: 2 september 2024 tot en met 16 december 2024
Adviesrapport, versie 1, 16 december 2024
OE: VPK-VVZ7.V024
Studentonderzoekers: -
Hogeschool Windesheim
LWG docent: -
Stagebegeleider: -, Lectoraat Goed leven met Dementie
,VOORWOORD
Het adviesrapport “Mensgericht taalgebruik in de dementiezorg en ondersteuning” is tot stand
gekomen in het kader van de module Verbeteren van Zorg en in opdracht van het lectoraat Goed
leven met Dementie. Dit adviesrapport is geschreven door …. En …., studenten aan de opleiding HBO-
Verpleegkunde aan de Christelijke Hogeschool Windesheim te Zwolle.
Met veel inzet hebben we aan dit rapport gewerkt, met als doel bij te dragen aan het stimuleren van
mensgerichte communicatie in de zorg en ondersteuning van mensen met dementie. Het rapport is
geschreven in de periode van september tot en met december 2024.
We willen hierbij onze dank uitspreken aan onze docent en werkbegeleider van het lectoraat, de
leden van het lectoraat Goed leven met Dementie, ….., de learning community Goed leven met
Dementie Zwolle, de respondenten van de interviews en focusgroep, en alle medewerkers van
betrokken organisaties die ons waardevolle inzichten hebben gegeven. Daarnaast onze stagedocent
…. voor alle tips en feedback.
Met de verkregen informatie en begeleiding hebben we dit onderzoek kunnen afronden.
Veel leesplezier,
Zwolle, 16 december 2024
……..
AI-verklaring:
Tijdens de voorbereiding van dit werk is er ChatGPT 4.0 gebruikt om mijn eigen zinnen/stukken tekst
te checken op grammatica, mijn eigen stukken tekst samen te vatten en te kunnen starten met
schrijven.
Na het gebruik van deze tool heb ik de uitkomsten ervan uitvoerig aangepast om ervoor te zorgen
dat ons werk, onze eigen competenties en leeruitkomsten reflecteert. Wij dragen de volledige
verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit werk. Wij zijn ons ervan bewust dat ons handelen of
nalaten van handelen dat erop is gericht of tot gevolg heeft dat het vormen van een juist oordeel
omtrent onze kennis, inzicht en vaardigheden wordt belemmerd, kan worden beschouwd wordt als
fraude. We wijzen je erop dat het letterlijk overnemen van stukken tekst/code, etc van een AI een
juist oordeel over jouw kennis en vaardigheden in de weg staan en dus beschouwd wordt als fraude.
1
,SAMENVATTING
Dit onderzoek, uitgevoerd in samenwerking met het lectoraat Goed leven met Dementie aan
Hogeschool Windesheim, richtte zich op het stimuleren van mensgericht taalgebruik in de zorg en
ondersteuning voor mensen met dementie. Het doel was inzicht te verkrijgen in hoe zorg- en
welzijnsprofessionals kunnen worden ondersteund bij het toepassen van respectvolle en
persoonsgerichte communicatie in hun dagelijkse praktijk. Mensgericht taalgebruik speelt een
belangrijke rol in het behouden van de waardigheid en het welbevinden van mensen met dementie
en draagt bij aan een betere relatie tussen zorgverlener en zorgvrager.
Het onderzoek werd uitgevoerd met een participatieve aanpak, waarbij kwalitatieve methoden zoals
interviews en een focusgroep werden ingezet. De deelnemers, die werkzaam zijn in de zorg en
ondersteuning voor mensen met dementie, deelden hun ervaringen, uitdagingen en behoeften. De
verzamelde data werden geanalyseerd door middel van open, axiale en selectieve codering, wat
leidde tot belangrijke inzichten in de praktijk en opleidingscontext van mensgericht taalgebruik.
Uit het onderzoek blijkt dat zorgprofessionals bekend zijn met het concept mensgericht taalgebruik
en dit associëren met respectvolle en persoonsgerichte communicatie. In opleidingen wordt hier
echter beperkt aandacht aan besteed, waardoor de toepassing vooral afhankelijk is van
praktijkervaring. Zorgverleners geven aan dat zij vaak worden geconfronteerd met uitdagingen, zoals
tijdsdruk, een gebrek aan concrete richtlijnen en het omgaan met moeilijk gedrag of geagiteerde
reacties van mensen met dementie. Desondanks is de bereidheid om te leren groot, omdat zij het
belang van mensgerichte communicatie voor de zorgvrager en hun eigen werkplezier inzien.
Respondenten gaven de voorkeur aan interactieve en praktijkgerichte leermethoden, zoals
workshops, rollenspellen en het werken met praktijkvoorbeelden. Het betrekken van
ervaringsdeskundigen, zoals casemanagers, mensen met dementie en hun naasten, werd als
waardevol ervaren om een dieper begrip te krijgen van de impact van taalgebruik in de zorg.
Daarnaast werd benadrukt dat feedback en waardering op de werkvloer essentieel zijn voor
bewustwording en verdere ontwikkeling. Professionals zien ook mogelijkheden om mensgericht
taalgebruik te leren via creatieve en speelse methoden, zoals het gebruik van toneel, kaarten of een
“kletspot” met vragen die discussies op gang brengen.
Op basis van de resultaten concludeert het onderzoek dat een gestructureerde aanpak nodig is om
mensgericht taalgebruik in de praktijk te bevorderen. Dit omvat het ontwikkelen van praktische
handvatten, zoals richtlijnen en hulpmiddelen die aansluiten op de dagelijkse praktijk van
zorgverleners. Daarnaast is het belangrijk om zorgprofessionals te ondersteunen met flexibele
leerstrategieën die inspelen op hun voorkeuren en praktijkomstandigheden. Door mensen met
dementie en hun naasten actief te betrekken in leerprocessen, kan de relevantie en toepasbaarheid
verder worden vergroot.
Deze kennis draagt bij aan het verbeteren van de kwaliteit van zorg en ondersteunt zorg- en
welzijnsprofessionals in hun streven naar inclusieve, waardige en persoonsgerichte zorg.
2
, Inhoudsopgave
Voorwoord.................................................................................................................................................... 1
Samenvatting................................................................................................................................................. 2
1 Inleiding...................................................................................................................................................... 5
1.1 Aanleiding.......................................................................................................................................................5
1.2 Organisatie.....................................................................................................................................................6
1.3 Inventarisatie praktijkprobleem.....................................................................................................................7
1.4 Probleemanalyse............................................................................................................................................8
1.5 Probleemstelling.............................................................................................................................................8
1.6 Doelstelling en vraagstelling .........................................................................................................................8
1.6.1 Doelstelling.............................................................................................................................................8
1.6.2 Onderzoeksvraag....................................................................................................................................8
1.6.3 Deelvragen..............................................................................................................................................9
2 Methodologie........................................................................................................................................... 10
2.1 Type onderzoek en veranderstrategie..........................................................................................................10
2.1.1 Type onderzoek....................................................................................................................................10
2.1.2 Veranderstrategie.................................................................................................................................10
2.2 Dataverzamelingsmethode..........................................................................................................................11
2.2.1 Interviews.............................................................................................................................................11
2.2.2 Focusgroep............................................................................................................................................14
2.3 Juridische en ethische overwegingen...........................................................................................................18
2.3.1 Toestemming METC..............................................................................................................................18
2.3.2 Informed consent - toestemmingsformulier........................................................................................18
2.3.3 Privacy en anonimiteit..........................................................................................................................18
2.4 Randvoorwaarden........................................................................................................................................19
3 Resultaten................................................................................................................................................ 20
3.1 Beschrijving van de respondenten...............................................................................................................20
Deelvraag 1: Hoe bekend zijn zorg- en welzijnsmedewerkers met mensgericht taalgebruik, en in hoeverre
passen zij mensgericht taalgebruik al toe in hun dagelijkse praktijk?...............................................................21
3
