Immunologie
Inhoudsopgave
Histologie lymfoide organen ............................................................................................................................ 3
Lymfeklier ........................................................................................................................................................... 3
Thymus................................................................................................................................................................ 6
Milt...................................................................................................................................................................... 8
MALT (Mucosa Associated Lymphoid Tissue) ................................................................................................... 10
Pathologie van lymfeklieren, milt en thymus ................................................................................................. 12
Lymfadenopathie (vergrote lymfeklier) ............................................................................................................ 12
Hypersplenisme ................................................................................................................................................. 16
Thymusziekten .................................................................................................................................................. 16
Spierzwakte....................................................................................................................................................... 17
Les 1: introductie het immuunsysteem .......................................................................................................... 21
Het immuunsysteem: functies .......................................................................................................................... 21
Een uitdaging: diversiteit pathogenen .............................................................................................................. 21
Verdedigingslinies (barrières) ........................................................................................................................... 22
Les 2: organen en cellen van het immuunsysteem ......................................................................................... 41
Organen van het immuunsysteem; primair vs. secundair ................................................................................ 41
Oorsprong & opleiding; progenitor/BM/thymus .............................................................................................. 41
Cellen van het immuunsysteem ........................................................................................................................ 42
Celtypering ((immuno)fenotyperen) ................................................................................................................. 69
Les 3: De ontstekingsreactie ........................................................................................................................... 72
Algemeen: lokale reactie .................................................................................................................................. 72
Algemene symptomen ...................................................................................................................................... 73
Welke producten > lokale/algemene symptomen? .......................................................................................... 74
Samenvatting .................................................................................................................................................... 76
Les 4: antigeenherkenning; antigeenpresentatie & MHC (TcR) ....................................................................... 77
Patroonherkenning ........................................................................................................................................... 77
Herkenning Ag door T cel: algemeen ................................................................................................................ 78
De MHC (majeur histocompatibiliteitscomplex) molecule ................................................................................ 82
Histocompatibiliteit (MHC/HLA) ....................................................................................................................... 82
1
, Antigeenpresentatie ......................................................................................................................................... 85
De TcR/CD3 (CD4/CD8) ..................................................................................................................................... 88
B-cel stimulatie ................................................................................................................................................. 91
Les 5: complement ......................................................................................................................................... 93
Definitie............................................................................................................................................................. 93
Nomenclatuur ................................................................................................................................................... 93
Synthese en metabolisme ................................................................................................................................. 93
Complementactivatie ........................................................................................................................................ 93
Fysiologische functie ......................................................................................................................................... 96
Complementfactoren (anafylatoxines): biologische effecten ........................................................................... 98
Complementreceptoren .................................................................................................................................... 98
Regulatoren ...................................................................................................................................................... 98
Complementdeficiënties ................................................................................................................................... 99
C1-esterase inhibitor deficiëntie ..................................................................................................................... 100
Complement: samenvatting ........................................................................................................................... 100
Les 6: immunoglobulinen ............................................................................................................................. 101
Immunoglobulinen .......................................................................................................................................... 101
Activatie B-cel ................................................................................................................................................. 115
Samenvatting .................................................................................................................................................. 123
2
,Histologie lymfoide organen
• Lymfoide organen
o Lymfeklier
o Thymus
o Milt
o Tonsillen
o MALT (Mucosa Associated Lymphoid Tissue)
• Lymfeklierstation stimuleren (door antigenen die voorbijkomen): lymfeklier gaat groeien
o Gaat lymfocyten beginnen produceren
o Epitoop is onderdeel antigeen waartegen immuunsysteem specifiek reageert
Lymfeklier
• Functie
o Filteren van lymphe
▪ Stukjes blijven hangen in lymfeklier → lichaam kan aan surveillance doen →
kan reageren
o Productie van B-lymfocyten (bij een reactief proces (pijnlijke bilaterale klieren bij
ontsteking))
o Huizen van T-lymfocyten
• Structuur
o Kapsel (barrière)
o Cortex (buitenkant)
o Medulla (binnenkant)
Structuur lymfeklier
• Kapsel
o Dik bindweefsel
o Omgeven door vetweefsel
o Afferente lymfevaten (naar
lymfeklier)
▪ Kleppen
(ontdubbelingen in
endotheel →
stroom heeft
richting)
• Cortex
o Buitenste cortex
o Binnenste cortex
3
,Meer afbeeldingen: zie pwp
Cortex
• Buitenste cortex
o Randsinus
o Trabekelsinus
o B-cel rijke follikels
▪ Primaire vs. secundaire follikel
• Binnenste cortex
o CD4+ T helper cellen
o Hoog-endotheliale venulen (= venulen die vrij
lek zijn)
4
, Follikel
• Kiemcentrum (blekere centra)
o Lymfoblasten
o Folliculaire dendritische cellen (= antigeenpresenterende cellen; soort macrofagen
met uitlopers)
o Macrofagen (niet voor antigeenpresentatie, maar enkel voor opruiming)
o Reticulumcellen
▪ Steuncellen
▪ Collageenproductie
Meer afbeeldingen: zie pwp
5
Inhoudsopgave
Histologie lymfoide organen ............................................................................................................................ 3
Lymfeklier ........................................................................................................................................................... 3
Thymus................................................................................................................................................................ 6
Milt...................................................................................................................................................................... 8
MALT (Mucosa Associated Lymphoid Tissue) ................................................................................................... 10
Pathologie van lymfeklieren, milt en thymus ................................................................................................. 12
Lymfadenopathie (vergrote lymfeklier) ............................................................................................................ 12
Hypersplenisme ................................................................................................................................................. 16
Thymusziekten .................................................................................................................................................. 16
Spierzwakte....................................................................................................................................................... 17
Les 1: introductie het immuunsysteem .......................................................................................................... 21
Het immuunsysteem: functies .......................................................................................................................... 21
Een uitdaging: diversiteit pathogenen .............................................................................................................. 21
Verdedigingslinies (barrières) ........................................................................................................................... 22
Les 2: organen en cellen van het immuunsysteem ......................................................................................... 41
Organen van het immuunsysteem; primair vs. secundair ................................................................................ 41
Oorsprong & opleiding; progenitor/BM/thymus .............................................................................................. 41
Cellen van het immuunsysteem ........................................................................................................................ 42
Celtypering ((immuno)fenotyperen) ................................................................................................................. 69
Les 3: De ontstekingsreactie ........................................................................................................................... 72
Algemeen: lokale reactie .................................................................................................................................. 72
Algemene symptomen ...................................................................................................................................... 73
Welke producten > lokale/algemene symptomen? .......................................................................................... 74
Samenvatting .................................................................................................................................................... 76
Les 4: antigeenherkenning; antigeenpresentatie & MHC (TcR) ....................................................................... 77
Patroonherkenning ........................................................................................................................................... 77
Herkenning Ag door T cel: algemeen ................................................................................................................ 78
De MHC (majeur histocompatibiliteitscomplex) molecule ................................................................................ 82
Histocompatibiliteit (MHC/HLA) ....................................................................................................................... 82
1
, Antigeenpresentatie ......................................................................................................................................... 85
De TcR/CD3 (CD4/CD8) ..................................................................................................................................... 88
B-cel stimulatie ................................................................................................................................................. 91
Les 5: complement ......................................................................................................................................... 93
Definitie............................................................................................................................................................. 93
Nomenclatuur ................................................................................................................................................... 93
Synthese en metabolisme ................................................................................................................................. 93
Complementactivatie ........................................................................................................................................ 93
Fysiologische functie ......................................................................................................................................... 96
Complementfactoren (anafylatoxines): biologische effecten ........................................................................... 98
Complementreceptoren .................................................................................................................................... 98
Regulatoren ...................................................................................................................................................... 98
Complementdeficiënties ................................................................................................................................... 99
C1-esterase inhibitor deficiëntie ..................................................................................................................... 100
Complement: samenvatting ........................................................................................................................... 100
Les 6: immunoglobulinen ............................................................................................................................. 101
Immunoglobulinen .......................................................................................................................................... 101
Activatie B-cel ................................................................................................................................................. 115
Samenvatting .................................................................................................................................................. 123
2
,Histologie lymfoide organen
• Lymfoide organen
o Lymfeklier
o Thymus
o Milt
o Tonsillen
o MALT (Mucosa Associated Lymphoid Tissue)
• Lymfeklierstation stimuleren (door antigenen die voorbijkomen): lymfeklier gaat groeien
o Gaat lymfocyten beginnen produceren
o Epitoop is onderdeel antigeen waartegen immuunsysteem specifiek reageert
Lymfeklier
• Functie
o Filteren van lymphe
▪ Stukjes blijven hangen in lymfeklier → lichaam kan aan surveillance doen →
kan reageren
o Productie van B-lymfocyten (bij een reactief proces (pijnlijke bilaterale klieren bij
ontsteking))
o Huizen van T-lymfocyten
• Structuur
o Kapsel (barrière)
o Cortex (buitenkant)
o Medulla (binnenkant)
Structuur lymfeklier
• Kapsel
o Dik bindweefsel
o Omgeven door vetweefsel
o Afferente lymfevaten (naar
lymfeklier)
▪ Kleppen
(ontdubbelingen in
endotheel →
stroom heeft
richting)
• Cortex
o Buitenste cortex
o Binnenste cortex
3
,Meer afbeeldingen: zie pwp
Cortex
• Buitenste cortex
o Randsinus
o Trabekelsinus
o B-cel rijke follikels
▪ Primaire vs. secundaire follikel
• Binnenste cortex
o CD4+ T helper cellen
o Hoog-endotheliale venulen (= venulen die vrij
lek zijn)
4
, Follikel
• Kiemcentrum (blekere centra)
o Lymfoblasten
o Folliculaire dendritische cellen (= antigeenpresenterende cellen; soort macrofagen
met uitlopers)
o Macrofagen (niet voor antigeenpresentatie, maar enkel voor opruiming)
o Reticulumcellen
▪ Steuncellen
▪ Collageenproductie
Meer afbeeldingen: zie pwp
5