Samenvatting humane
levenscyclus 2
Introductiecollege:
Datum: maandag 6 januari
Digitaal tentamen: 60%
Schrijfopdracht: 40%
Tentamen is Nederlandstalig met alleen gesloten vragen
Minimaal 5,5: geen compensatie mogelijk
Hoorcollege 1: Onderzoeksvraag en
studiedesign
Datum: maandag 6 januari
Boeken/paragrafen: e-learnings
Wetenschappelijke inleiding:
- Heeft een titel die de lading dekt
- Heeft een duidelijke achtergrond van het probleem
- Bevat de maatschappelijke relevantie van het probleem
- Heeft de resultaten uit voorgaand onderzoek
- Heeft een research gap
- Bevat een onderzoeksvraag
- Bevat een korte beschrijving van de onderzoeksopzet
Onderzoeksopzet:
De opzet bevat de volgende dingen:
- Een studie design
- Onderzoekspopulatie
- De onafhankelijke variabele (interventie, blootstelling, determinant);
inclusief hoe je gaat meten
- De afhankelijke variabele; inclusief hoe je die gaat meten
- Controle
- Studieduur indien van toepassing
Je kan dus gebruik maken van PICO
P: patiënt/populatie
I: interventie/blootstelling/determinant
C: Controle/vergelijking
O: Outcome (uitkomstmaat)
,Hoorcollege 2: DOHaD
Datum: maandag 6 januari
DOHAD: development origins of health and disease
Hoofdstuk 18:
Tussen 1900-1950 was er een toename van hart- en vaatziekten. Men dacht
eerst dat dit een welvaartziekte was, maar het kwam eigenlijk door een laag
geboorte gewicht.
Onderzoek heeft een connectie getoond tussen het gewicht bij de geboorte en
het ontstaan van ziektes op volwassen leeftijd. Studies toonden een verband
tussen het geboortegewicht en het sterven aan hart- en vaatziekten als 60 en 70
jarige, naarmate het geboortegewicht lager was de groter de kans is op het
ontwikkelen van deze ziekte. Overeenkomstige verbanden werden ook getoond
voor het ontstaan van diabetes mellitus II. Deze associaties werden aangetoond
over de hele range van geboortegewichten, dus voor de 10 e en 90e percentiel.
Volwassenen die tijdens de hongerwinter geboren zijn, hebben op latere leeftijd
vaker de diagnose gekregen van hart- en vaatziekten en/of diabetes mellitus II.
Dit komt doordat tijdens de zwangerschap de moeder ondervoed was.
Ondervoeding tijdens de zwangerschap bereidt de foetus voor op een calorie-
arme omgeving, in dat geval komt het thrifty phenotype niet tot uiting omdat ze
niet in een caloriearme omgeving komen. Maar bij de Leningrag Famine komt het
thrifty genotype wel tot uiting omdat de hongerwinter doorging naar hun
geboorte.
dit heeft allemaal geleid tot de hypothese dat ‘ervaringen’ in de vroege
levensfase een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van ziektes. Nadat deze
eerste observaties waren gedaan, werd de foetale groeivertraging (die leidde tot
het lagere geboortegewicht) als oorzaak beschouwd voor het ontstaan van
ziekte. Tegenwoordig wordt echter het lagere geboortegewicht gezien als een
(surrogaat) maat voor een minder optimale intrauteriene situatie. Dit inzicht
kwam met name tot stand toen duidelijk werd dat volwassenen, waarvan de
moeder in het eerste trimester van de zwangerschap honger had geleden en die
geboren waren met een normaal geboortegewicht, op vol wassen leeftijd
eveneens een verhoogd risico liepen om hart- en vaatziekten, overgewicht en
diabetes mellitus type II te ontwikkelen.
Bij de conceptie ontvangt ieder mens genetische informatie van beide ouders.
Op basis van deze informatie zal het embryo zich ontwikkelen in de baarmoeder.
Om deze ontwikkeling optimaal te laten verlopen is een aantal voorwaarden
noodzakelijk. De placenta moet goed functioneren, waardoor de foetus van
voldoende nutriënten en zuurstof via de placenta en navelstreng wordt voorzien.
Bovendien moet de moeder in een
optimale endocriene toestand verkeren.
Als één of meerdere van deze factoren
verstoord zijn, zal de foetus reageren
met aanpassingen in stofwisseling,
lichaamssamenstelling en bloedstroom.
, Hierdoor bereidt de foetus zich voor om overeenkomstige ‘ongunstige’
omstandigheden later in het leven goed te kunnen weerstaan. Dit fenomeen
wordt plasticiteit (developmental plasticity) van de ontwikkeling genoemd. Het
houdt in dat de ontwikkeling van fysiologische en metabole eigenschappen wordt
bepaald door factoren uit de omgeving (figuur 18.1). Dit kan betekenen dat
wanneer de omstandigheden in het latere leven verschillen van die in de vroege
fase van het leven fysiologische en metabole eigenschappen niet goed zijn
ingesteld voor deze ‘nieuwe’ situatie. De kans op het ontstaan van ziekten
neemt hierdoor toe.
Om dit fenomeen te begrijpen is een aantal kenmerken van belang:
- De uitwisseling hangt deels af van het soort signaal dat wordt gegeven.
- Er zijn kritieke perioden waarin organen zich kunnen aanpassen. Tijdens
deze perioden zijn organen het meest gevoelig voor verstoringen.
Aanpassingen in deze fase hebben levenslange gevolgen. (denk aan
softenon verstoring)
- De tijd waarin organen zich kunnen aanpassen is beperkt. Zodra organen
volledig ontwikkeld zijn, kunnen ze niet meer veranderen. Hoe lang een
orgaan gevoelig is, hangt af van het type orgaan. Bijvoorbeeld, de
hersenen blijven langer gevoelig dan het hart.
- Niet alle slechte omgevingsfactoren zorgen voor aanpassingen tijdens de
vroege ontwikkeling. Sommige factoren veroorzaken schade en leiden tot
afwijkingen in de normale ontwikkeling van een orgaan. Bijvoorbeeld roken
leidt tot ademhalingsproblemen.
Het embryo of de foetus kunnen op verschillende manieren reageren op signalen
uit de omgeving.
- Het kan gaan om tijdelijke responsen die een evenwicht moeten
herstellen. Deze leiden niet tot veranderingen in ontwikkelingstrajecten.
- Er zijn echter ook situaties waarin de omgevingsfactor chronisch of steeds
terugkerend aanwezig is en hierdoor de tijdelijke homeostatische
aanpassingen niet meer voldoende zijn en het ontwikkelingstraject
veranderd moet worden.
- De respons die optreedt als gevolg van een prikkel of signaal is niet in
eerste instantie een fysiologische aanpassing die van onmiddellijk
voordeel is voor het ontwikkelende embryo/foetus, maar een voorspellend
antwoord vormt op een verwachte situatie later in het leven. Deze respons
is dus gericht op het verhogen van de overlevingskansen in een te
verwachten leefsituatie. Dit wordt de predictieve, adaptieve respons (PAR)
genoemd.
Het PAR-concept laat zien dat de relatie
tussen de voorspelde situatie tijdens de
levenscyclus 2
Introductiecollege:
Datum: maandag 6 januari
Digitaal tentamen: 60%
Schrijfopdracht: 40%
Tentamen is Nederlandstalig met alleen gesloten vragen
Minimaal 5,5: geen compensatie mogelijk
Hoorcollege 1: Onderzoeksvraag en
studiedesign
Datum: maandag 6 januari
Boeken/paragrafen: e-learnings
Wetenschappelijke inleiding:
- Heeft een titel die de lading dekt
- Heeft een duidelijke achtergrond van het probleem
- Bevat de maatschappelijke relevantie van het probleem
- Heeft de resultaten uit voorgaand onderzoek
- Heeft een research gap
- Bevat een onderzoeksvraag
- Bevat een korte beschrijving van de onderzoeksopzet
Onderzoeksopzet:
De opzet bevat de volgende dingen:
- Een studie design
- Onderzoekspopulatie
- De onafhankelijke variabele (interventie, blootstelling, determinant);
inclusief hoe je gaat meten
- De afhankelijke variabele; inclusief hoe je die gaat meten
- Controle
- Studieduur indien van toepassing
Je kan dus gebruik maken van PICO
P: patiënt/populatie
I: interventie/blootstelling/determinant
C: Controle/vergelijking
O: Outcome (uitkomstmaat)
,Hoorcollege 2: DOHaD
Datum: maandag 6 januari
DOHAD: development origins of health and disease
Hoofdstuk 18:
Tussen 1900-1950 was er een toename van hart- en vaatziekten. Men dacht
eerst dat dit een welvaartziekte was, maar het kwam eigenlijk door een laag
geboorte gewicht.
Onderzoek heeft een connectie getoond tussen het gewicht bij de geboorte en
het ontstaan van ziektes op volwassen leeftijd. Studies toonden een verband
tussen het geboortegewicht en het sterven aan hart- en vaatziekten als 60 en 70
jarige, naarmate het geboortegewicht lager was de groter de kans is op het
ontwikkelen van deze ziekte. Overeenkomstige verbanden werden ook getoond
voor het ontstaan van diabetes mellitus II. Deze associaties werden aangetoond
over de hele range van geboortegewichten, dus voor de 10 e en 90e percentiel.
Volwassenen die tijdens de hongerwinter geboren zijn, hebben op latere leeftijd
vaker de diagnose gekregen van hart- en vaatziekten en/of diabetes mellitus II.
Dit komt doordat tijdens de zwangerschap de moeder ondervoed was.
Ondervoeding tijdens de zwangerschap bereidt de foetus voor op een calorie-
arme omgeving, in dat geval komt het thrifty phenotype niet tot uiting omdat ze
niet in een caloriearme omgeving komen. Maar bij de Leningrag Famine komt het
thrifty genotype wel tot uiting omdat de hongerwinter doorging naar hun
geboorte.
dit heeft allemaal geleid tot de hypothese dat ‘ervaringen’ in de vroege
levensfase een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van ziektes. Nadat deze
eerste observaties waren gedaan, werd de foetale groeivertraging (die leidde tot
het lagere geboortegewicht) als oorzaak beschouwd voor het ontstaan van
ziekte. Tegenwoordig wordt echter het lagere geboortegewicht gezien als een
(surrogaat) maat voor een minder optimale intrauteriene situatie. Dit inzicht
kwam met name tot stand toen duidelijk werd dat volwassenen, waarvan de
moeder in het eerste trimester van de zwangerschap honger had geleden en die
geboren waren met een normaal geboortegewicht, op vol wassen leeftijd
eveneens een verhoogd risico liepen om hart- en vaatziekten, overgewicht en
diabetes mellitus type II te ontwikkelen.
Bij de conceptie ontvangt ieder mens genetische informatie van beide ouders.
Op basis van deze informatie zal het embryo zich ontwikkelen in de baarmoeder.
Om deze ontwikkeling optimaal te laten verlopen is een aantal voorwaarden
noodzakelijk. De placenta moet goed functioneren, waardoor de foetus van
voldoende nutriënten en zuurstof via de placenta en navelstreng wordt voorzien.
Bovendien moet de moeder in een
optimale endocriene toestand verkeren.
Als één of meerdere van deze factoren
verstoord zijn, zal de foetus reageren
met aanpassingen in stofwisseling,
lichaamssamenstelling en bloedstroom.
, Hierdoor bereidt de foetus zich voor om overeenkomstige ‘ongunstige’
omstandigheden later in het leven goed te kunnen weerstaan. Dit fenomeen
wordt plasticiteit (developmental plasticity) van de ontwikkeling genoemd. Het
houdt in dat de ontwikkeling van fysiologische en metabole eigenschappen wordt
bepaald door factoren uit de omgeving (figuur 18.1). Dit kan betekenen dat
wanneer de omstandigheden in het latere leven verschillen van die in de vroege
fase van het leven fysiologische en metabole eigenschappen niet goed zijn
ingesteld voor deze ‘nieuwe’ situatie. De kans op het ontstaan van ziekten
neemt hierdoor toe.
Om dit fenomeen te begrijpen is een aantal kenmerken van belang:
- De uitwisseling hangt deels af van het soort signaal dat wordt gegeven.
- Er zijn kritieke perioden waarin organen zich kunnen aanpassen. Tijdens
deze perioden zijn organen het meest gevoelig voor verstoringen.
Aanpassingen in deze fase hebben levenslange gevolgen. (denk aan
softenon verstoring)
- De tijd waarin organen zich kunnen aanpassen is beperkt. Zodra organen
volledig ontwikkeld zijn, kunnen ze niet meer veranderen. Hoe lang een
orgaan gevoelig is, hangt af van het type orgaan. Bijvoorbeeld, de
hersenen blijven langer gevoelig dan het hart.
- Niet alle slechte omgevingsfactoren zorgen voor aanpassingen tijdens de
vroege ontwikkeling. Sommige factoren veroorzaken schade en leiden tot
afwijkingen in de normale ontwikkeling van een orgaan. Bijvoorbeeld roken
leidt tot ademhalingsproblemen.
Het embryo of de foetus kunnen op verschillende manieren reageren op signalen
uit de omgeving.
- Het kan gaan om tijdelijke responsen die een evenwicht moeten
herstellen. Deze leiden niet tot veranderingen in ontwikkelingstrajecten.
- Er zijn echter ook situaties waarin de omgevingsfactor chronisch of steeds
terugkerend aanwezig is en hierdoor de tijdelijke homeostatische
aanpassingen niet meer voldoende zijn en het ontwikkelingstraject
veranderd moet worden.
- De respons die optreedt als gevolg van een prikkel of signaal is niet in
eerste instantie een fysiologische aanpassing die van onmiddellijk
voordeel is voor het ontwikkelende embryo/foetus, maar een voorspellend
antwoord vormt op een verwachte situatie later in het leven. Deze respons
is dus gericht op het verhogen van de overlevingskansen in een te
verwachten leefsituatie. Dit wordt de predictieve, adaptieve respons (PAR)
genoemd.
Het PAR-concept laat zien dat de relatie
tussen de voorspelde situatie tijdens de
