Ethiek
Hoofdstuk 2 en 3
Hoofdstuk 2 Normatieve theorieën
Normatieve theorie Beoordeelt Streeft naar
Deugdenethiek Karakter en motieven van Handelen vanuit goede
de handelde persoon eigenschappen
Teleologische of Gevolgen (doel) van de Handelen om
gevolgenethiek handeling gewaardeerde doelen te
bereiken.
Handelen zodat genot
maximaliseert voor zoveel
mogelijk mensen
(utillisme)
Deontologische of Handeling zelf, intentie Handelen op basis van
beginselethiek redelijke morele regels
Zorgethiek Handelen in specifieke Handelen vanuit
relaties zorgzaamheid en relatie
met ander
2.1 Deugdenethiek
In deugdenethiek word bekeken naar welke handeling moreel juist is door naar de
persoonlijkheid van de actor te kijken. Gaat om morele kwaliteiten van persoon. Doen ze
vanuit de beroepscode, waarbij ze beschikken over juiste deugden (De Jonge, 1995).
Deugden: Zijn goede eigenschappen van individuen zoals moed, zorgzaamheid en
rechtvaardigheid. Deugden komen van binnenuit en kan je opdoen van buiten uit. Veel
reflecteren. Volgens Aristoles belangrijk. Hier gaat het over eigenschappen van persoon.
Deugd ligt in midden. Deugden kan je vergelijken met kernkwaliteiten, die kunnen
doorslaan. Deugden zijn altijd gekoppeld aan situaties, een andere invulling.
2.1.1 Deugden in sociaal werk
Sociaal werker neemt zichzelf mee, houding en eigen deugden. Voor het sociaal werk
zijn er 7 centrale deugden (Banks en Gallager).
- Professionele wijsheid in complexe situaties.
- Zorg, respect en betrouwbaarheid in contact met cliënten.
- Moed, integriteit en rechtvaardigheid waar er wordt samengewerkt met anderen.
Deze deugden kunnen te veel en te weinig en dat pakt zich uit in verschillende manieren
in werk. Ook hierin zie je dat je te veel en te weinig kan hebben.
2.1.2 Kritiek op deugdenethiek
Deugden kunnen in verschillende situaties ook anders uitpakken. De vraag hierbij is of er
universele deugden zijn die altijd en overal gelden. Ook weten we niet wat in concrete
situatie moeten doen op basis van die deugd. Ten slotte is de vraag of de handeling die
, we als deugdzaam beoordelen voortkomen uit omstandigheden of karakter. Het gedrag
wordt niet alleen beoordeeld door innerlijke deugden of ondeugden (die ontwikkelt zijn
door situatie), maar ook door context.
2.1.3 Voorbeelden van deugden: Tolerantie en respect
Tolerantie is een samenleving elk belangrijk, je hoeft het niet met een ander eens te zijn
maar wel in elkaar waarde laten. Als dat gebeurd kan dat voor veel ophe ing zorgen in de
maatschappij. Tolerantie: Deugd die eerste stap is naar verbondenheid,
verdraagzaamheid jegens andermansdenken. Door de jaren heen heeft dat er anders
uitgezien. Tolerantie is gekoppeld aan respect, dat heeft meerdere betekenissen. Ene
keer iets je verdient/krijgt en anders iets dat je moet afdwingen. Je hebt vrijheid van
meningsuiting wat tolerantie en respect in de weg kan gaan staan. Het is als sociaal
werker belangrijk de deugden eigen te maken. Ook is het goed te realiseren wat de
gevolgen zijn van jouw handelen en daar richt gevolgenethiek zich op.
2.2 Gevolgenethiek
In de gevolgenethiek wordt beoordeeld welke handeling moreel juist is door naar het
doel of gevolgen van de handeling te kijken. Het is juist als er een goed doel mee bereikt
wordt. Andere naam daarvoor is teleologische theorie.
2.2.1 Utilisme
Utilisme is een belangrijke teleologische normatieve theorie. In deze theorie beschrijven
ze hoe mensen moreel zouden moeten handelen, waarbij ze een afweging maken van
hun eigen positieve en negatieve gevolgen van hun handelen. Utility is nut, en deze
theorie draait om wat nuttig is (David Humme) Verschillende mensen werkte verder door
op de theorie. Al vroegtijdig. Benthahem stelt voor te oordelen op hoeverre het bijdraagt
aan je genot. Mill maakt onderscheid tussen kortdurig en langdurig genot. Hoge en lage
kwaliteit. Hij was grondlegger liberisme. Hij was no-harm principle, schadebeginsel,
vrijheid wordt begrensd wanneer zodra fysieke schade voor anderen. Ze beoordelen
bedoelde gevolgen, later wilde utlilismen ook onbedoelde gevolgen beoordelen. Je moet
zich hebben ook voorzienbare cconsequenties.
2.2.2 Handelingsutilisme en regelutilisme
Binnen utilisme 2 vormen. Handelingsutilisme, daarbij weeg je de gevolgen van elkaar
in de gegeven context en je beoordeelt of handeling bijdraagt aan het realiseren de
waarden. De ander is om regels te bedenken die in het algemeen nuttig zijn die een
goede situatie bereiken voor de grootste aantal mensen. Dan hoef je in een specifieke
situatie alleen maar de regel toe te passen. Dat heet regelutilisme. Norm staat centraal.
Regelutilisme lijkt op beginselethiek, maar regelutilisme laat de geldigheid van regels
afhangen van de gevolgen: draagt de regel bij aan het algemeen nut of niet?
2.2.3 Kritiek op het utilisme
Het compleet naleven van utilisme gaat ten kosten van je naasten en dingen waar je je
verbonden mee voelt. Je leeft continue naar het verbeteren van de wereld en daar gaat
Hoofdstuk 2 en 3
Hoofdstuk 2 Normatieve theorieën
Normatieve theorie Beoordeelt Streeft naar
Deugdenethiek Karakter en motieven van Handelen vanuit goede
de handelde persoon eigenschappen
Teleologische of Gevolgen (doel) van de Handelen om
gevolgenethiek handeling gewaardeerde doelen te
bereiken.
Handelen zodat genot
maximaliseert voor zoveel
mogelijk mensen
(utillisme)
Deontologische of Handeling zelf, intentie Handelen op basis van
beginselethiek redelijke morele regels
Zorgethiek Handelen in specifieke Handelen vanuit
relaties zorgzaamheid en relatie
met ander
2.1 Deugdenethiek
In deugdenethiek word bekeken naar welke handeling moreel juist is door naar de
persoonlijkheid van de actor te kijken. Gaat om morele kwaliteiten van persoon. Doen ze
vanuit de beroepscode, waarbij ze beschikken over juiste deugden (De Jonge, 1995).
Deugden: Zijn goede eigenschappen van individuen zoals moed, zorgzaamheid en
rechtvaardigheid. Deugden komen van binnenuit en kan je opdoen van buiten uit. Veel
reflecteren. Volgens Aristoles belangrijk. Hier gaat het over eigenschappen van persoon.
Deugd ligt in midden. Deugden kan je vergelijken met kernkwaliteiten, die kunnen
doorslaan. Deugden zijn altijd gekoppeld aan situaties, een andere invulling.
2.1.1 Deugden in sociaal werk
Sociaal werker neemt zichzelf mee, houding en eigen deugden. Voor het sociaal werk
zijn er 7 centrale deugden (Banks en Gallager).
- Professionele wijsheid in complexe situaties.
- Zorg, respect en betrouwbaarheid in contact met cliënten.
- Moed, integriteit en rechtvaardigheid waar er wordt samengewerkt met anderen.
Deze deugden kunnen te veel en te weinig en dat pakt zich uit in verschillende manieren
in werk. Ook hierin zie je dat je te veel en te weinig kan hebben.
2.1.2 Kritiek op deugdenethiek
Deugden kunnen in verschillende situaties ook anders uitpakken. De vraag hierbij is of er
universele deugden zijn die altijd en overal gelden. Ook weten we niet wat in concrete
situatie moeten doen op basis van die deugd. Ten slotte is de vraag of de handeling die
, we als deugdzaam beoordelen voortkomen uit omstandigheden of karakter. Het gedrag
wordt niet alleen beoordeeld door innerlijke deugden of ondeugden (die ontwikkelt zijn
door situatie), maar ook door context.
2.1.3 Voorbeelden van deugden: Tolerantie en respect
Tolerantie is een samenleving elk belangrijk, je hoeft het niet met een ander eens te zijn
maar wel in elkaar waarde laten. Als dat gebeurd kan dat voor veel ophe ing zorgen in de
maatschappij. Tolerantie: Deugd die eerste stap is naar verbondenheid,
verdraagzaamheid jegens andermansdenken. Door de jaren heen heeft dat er anders
uitgezien. Tolerantie is gekoppeld aan respect, dat heeft meerdere betekenissen. Ene
keer iets je verdient/krijgt en anders iets dat je moet afdwingen. Je hebt vrijheid van
meningsuiting wat tolerantie en respect in de weg kan gaan staan. Het is als sociaal
werker belangrijk de deugden eigen te maken. Ook is het goed te realiseren wat de
gevolgen zijn van jouw handelen en daar richt gevolgenethiek zich op.
2.2 Gevolgenethiek
In de gevolgenethiek wordt beoordeeld welke handeling moreel juist is door naar het
doel of gevolgen van de handeling te kijken. Het is juist als er een goed doel mee bereikt
wordt. Andere naam daarvoor is teleologische theorie.
2.2.1 Utilisme
Utilisme is een belangrijke teleologische normatieve theorie. In deze theorie beschrijven
ze hoe mensen moreel zouden moeten handelen, waarbij ze een afweging maken van
hun eigen positieve en negatieve gevolgen van hun handelen. Utility is nut, en deze
theorie draait om wat nuttig is (David Humme) Verschillende mensen werkte verder door
op de theorie. Al vroegtijdig. Benthahem stelt voor te oordelen op hoeverre het bijdraagt
aan je genot. Mill maakt onderscheid tussen kortdurig en langdurig genot. Hoge en lage
kwaliteit. Hij was grondlegger liberisme. Hij was no-harm principle, schadebeginsel,
vrijheid wordt begrensd wanneer zodra fysieke schade voor anderen. Ze beoordelen
bedoelde gevolgen, later wilde utlilismen ook onbedoelde gevolgen beoordelen. Je moet
zich hebben ook voorzienbare cconsequenties.
2.2.2 Handelingsutilisme en regelutilisme
Binnen utilisme 2 vormen. Handelingsutilisme, daarbij weeg je de gevolgen van elkaar
in de gegeven context en je beoordeelt of handeling bijdraagt aan het realiseren de
waarden. De ander is om regels te bedenken die in het algemeen nuttig zijn die een
goede situatie bereiken voor de grootste aantal mensen. Dan hoef je in een specifieke
situatie alleen maar de regel toe te passen. Dat heet regelutilisme. Norm staat centraal.
Regelutilisme lijkt op beginselethiek, maar regelutilisme laat de geldigheid van regels
afhangen van de gevolgen: draagt de regel bij aan het algemeen nut of niet?
2.2.3 Kritiek op het utilisme
Het compleet naleven van utilisme gaat ten kosten van je naasten en dingen waar je je
verbonden mee voelt. Je leeft continue naar het verbeteren van de wereld en daar gaat
