Hoorcollege week 1
Wat is preventie?
Goede preventie kan zorgen voor een gezonde, veilige en kansrijke opvoed- en opgroeiomegving van
jeugdigen.
- Bevorderen normaal leven en positieve ontwikkeling
- Gericht nemen van beschermende maatregelen
- Belemmerende of risicovolle factoren voorkomen, signaleren, verkleinen en waar nodig
bestrijden
Belang preventie KM
- Nationale prevalentie studie Mishandeling van kinderen: in 2017 zijn er tusen de 90.000 en
127.000 kinderen in NL mishandeld/verwaarloosd.
- Focus op kindermishandeling
- Risico voor jeugdcriminaliteit
Impact kindermishandeling en jeugdcriminaliteit
- Gevolgen tijdens de jeugd
- Gevolgen op volwassen leeftijd
- Gevolgen voor de maatschappij
Preventie pyramide
Geeft meerdere levels van preventie aan
Top = geindiceerd voor individuen met verhoogd risico of
beginnend probleem (bijv. vermoeden van km)
- Preventieve interventies
- Eerselijns ondersteuning
- Hulp
- Voorzorg
- PIT Amsterdam, Preventieve Interventie Team
Midden = selectief voor groepen met verhoogd risico (bijv. bepaalde buurten, lage SES, specifieke
scholen)
- Voorlichting
- Bewustwording
- Vroeg signalering
- Adviseren
- Opvoedcursussen
- Wijkgericht aanpak
Onder = universeel voor alle kinderen en alle
ouders
- Maatregelen in de omgeving die het
normale leven en de positieve
ontwikkeling van kinderen bevorderen.
- GGD
- Voorlichtingen algemeen
1
,Meest succesvol volgens NJI
Databank effectieve jeugdinterventie
Een preventieve strategie is het meest succesvol wanneer het:
- Het gevoel van competentie van ouders vergroot
- Ouders leert reële verwachtingen te hebben over de opvoeding
- De opvoedvaardigheden vergroot
NJI heeft criteria voor interventies:
- Goed beschreven
- Goed onderbouwd
- Effectief
Meeste interventies vallen onder ‘Goed onderbouwd’, betekent dat het nog niet is onderzocht en
beoordeeld als effectieve interventie, maar dat het wel veelbelovend is.
Zijn niet veel effectieve interventies. Een voorbeeld is VIP-SD, staat heel sterk aangeschreven.
Wetenschappelijk onderzoek zegt het volgende:
Preventieve interventies voor kindemishandeling in NL (o.a.):
- Parent-Child Interaction Therapy (PCIT)
- Parent Management Training Oregon (PMTO)
- Stevig Ouderschap
- Voorzorg
Parent – Child Intervention Therapy (PCIT)
- Ontwikkelt om gedragproblemen van kinderen aan te pakken
- Getoetst om te kijken of het effectiviteit is voor het verminderen van gedragsproblemen en
het verbeteren van opvoedvaardigheden.
- Recente studies laten zien dat ie relevant is voor kindermishandeling
- Leeftijd: 2-7 jaar
- Jonge groep
- Doel: verminderen problemen
- Gezinsgerichte aanpak
o Ook optie om tweede ouder te betrekken, gebeurt niet altijd
- Vindt plaats in een instelling, maar ook ambulant
- Gespecialiseerde hulp
- Effectief volgens eerste aanwijzingen
o Kanttekening: ffectief in ander land betekent niet automatisch dat implementatie in
NL ook werkt.
2
,Parent Management Training Oregon (PMTO)
- Gericht op gedragsproblemen, gedragsstoornissen en opvoedvaardigheden
- Doelgroep: 4-12 jaar
- Verminderen van problematiek
- Ook bij kindermishandeling
- Individuele aanpak
- Vindt plaats in een instelling, maar ook ambulant
- Gespecialiseerde hulp
- Voornamelijk onderzocht in VS, nog niet heel veel bekend in NL
- Recent effectief bevonden voor kindermishandeling
Stevig ouderschap
- Specifiek ontwikkeld voor kindermishandeling
- Doelgroep: 0-2 jaar (nadelig, kleine en erg jonge groep)
- Begint vaak al prenataal
- Gericht op preventie van problemen
- Is sprake van protocol, maar ook kijken naar eigen kracht, specifiek kijken wat gezin nodig
heeft
- Individuele aanpak
- Wordt thuis uitgevoerd, door middel van huisbezoeken
- Voorziening voor lichte hulp en ondersteuning
- Effectief volgens eerste aanwijzingen
Effectieve preventie van (recidive van) jeugddelinquentie
- Ouderschap met liefde en grenzen
o 12-18 jaar
o Effectief volgens eerste aanwijzingen
- Agressieregulatie op Maat Ambulant
o 16-24 jaar
o Effectief volgens eerste aanwijzingen
- Minder boos en opstandig
o 8-12 jaar
o Effectief volgens goede aanwijzingen
- Multisysteem Therapie
o 12-18 jaar
o Effectief volgens sterke aanwijzingen
- Multidimensionele familietherapie
o 12-19 jaar
o Effectief volgens sterke aanwijzingen
3
, Effectiviteit (preventieve) interventies
- Gouden standaard: randomized controlled trial (RCT)
o Random toewijzing van de groepen
Specifieke Interventie
Controle (vaak andere soort cursus)
- Groepen vergelijkbaar
- Kans op bias zo klein mogelijk
ARTIKEL – Euser, S., Alink, L.R.A., Stoltenborgh, M., Bakermans-Kranenburg, M.J., & Van IJzendoorn,
M.H. (2015). A gloomy picture: a meta-analysis of randomized controlled trials revealed
disappointing effectiveness of programs aiming at preventing child maltreatment. BMC Public Health,
15, 1068 –1081.
Meta-analyse van Euser, et al., 2015:
- Alleen RCT’s onderzocht (23 studies, 20 interventies)
- Mishandeling als uitkomst maat (en niet veiligheid, verwondingen, UHP, etc.)
- Niet-klinische steekproeven
- Interventies/design/sample/study factoren?
Drie groepen bekeken
Interventies voor algmene populatie, mishandeling voorkomen
Interventies voor hoog-risiscogezinnen, nog geen km, km voorkomen, maar wel andere problemen in
het gezin
Interventie voor mishandelende gezinnen, mishandeling reduceren
Lijkt op preventie pyramide!!
Gecombineerde effectgrootte na ‘trim and fill’: d = 0.02
Lage effectgrootte wanneer gecontroleerd wordt voor allerlei methodologische factoren.
interventies voor kindermishandeling gezamenlijk helemaal niet zo effectief ( gloomy picture,
negatief). Veel meer onderzoek nodig, en focus op wel effectieve interventies.
Erg moeilijk in dit vakgebied, om interventie te vinden die voor alle gezinnen werkt, zoveel
verschillende soorten problematiek en samenhang van factoren.
Ook goed nieuws uit de meta-analyse, positieve uitkomsten:
- Programma’s met oudertraining (bijv. opvoedvaardigheden) i.p.v. ‘only support (financieel,
middelen, sociaal) d = 0.37
o O.a. multisysteem therapie (MST)
- Doelgroep mishandelende gezinnen: d = 0.35
o Effectief in reduceren, niet in voorkomen van mishandeling
- 16-30 sessies: d = 0.37
o Meer is niet altijd beter
- Toekomstig onderzoek: effectiviteit per type mishandeling
4
Wat is preventie?
Goede preventie kan zorgen voor een gezonde, veilige en kansrijke opvoed- en opgroeiomegving van
jeugdigen.
- Bevorderen normaal leven en positieve ontwikkeling
- Gericht nemen van beschermende maatregelen
- Belemmerende of risicovolle factoren voorkomen, signaleren, verkleinen en waar nodig
bestrijden
Belang preventie KM
- Nationale prevalentie studie Mishandeling van kinderen: in 2017 zijn er tusen de 90.000 en
127.000 kinderen in NL mishandeld/verwaarloosd.
- Focus op kindermishandeling
- Risico voor jeugdcriminaliteit
Impact kindermishandeling en jeugdcriminaliteit
- Gevolgen tijdens de jeugd
- Gevolgen op volwassen leeftijd
- Gevolgen voor de maatschappij
Preventie pyramide
Geeft meerdere levels van preventie aan
Top = geindiceerd voor individuen met verhoogd risico of
beginnend probleem (bijv. vermoeden van km)
- Preventieve interventies
- Eerselijns ondersteuning
- Hulp
- Voorzorg
- PIT Amsterdam, Preventieve Interventie Team
Midden = selectief voor groepen met verhoogd risico (bijv. bepaalde buurten, lage SES, specifieke
scholen)
- Voorlichting
- Bewustwording
- Vroeg signalering
- Adviseren
- Opvoedcursussen
- Wijkgericht aanpak
Onder = universeel voor alle kinderen en alle
ouders
- Maatregelen in de omgeving die het
normale leven en de positieve
ontwikkeling van kinderen bevorderen.
- GGD
- Voorlichtingen algemeen
1
,Meest succesvol volgens NJI
Databank effectieve jeugdinterventie
Een preventieve strategie is het meest succesvol wanneer het:
- Het gevoel van competentie van ouders vergroot
- Ouders leert reële verwachtingen te hebben over de opvoeding
- De opvoedvaardigheden vergroot
NJI heeft criteria voor interventies:
- Goed beschreven
- Goed onderbouwd
- Effectief
Meeste interventies vallen onder ‘Goed onderbouwd’, betekent dat het nog niet is onderzocht en
beoordeeld als effectieve interventie, maar dat het wel veelbelovend is.
Zijn niet veel effectieve interventies. Een voorbeeld is VIP-SD, staat heel sterk aangeschreven.
Wetenschappelijk onderzoek zegt het volgende:
Preventieve interventies voor kindemishandeling in NL (o.a.):
- Parent-Child Interaction Therapy (PCIT)
- Parent Management Training Oregon (PMTO)
- Stevig Ouderschap
- Voorzorg
Parent – Child Intervention Therapy (PCIT)
- Ontwikkelt om gedragproblemen van kinderen aan te pakken
- Getoetst om te kijken of het effectiviteit is voor het verminderen van gedragsproblemen en
het verbeteren van opvoedvaardigheden.
- Recente studies laten zien dat ie relevant is voor kindermishandeling
- Leeftijd: 2-7 jaar
- Jonge groep
- Doel: verminderen problemen
- Gezinsgerichte aanpak
o Ook optie om tweede ouder te betrekken, gebeurt niet altijd
- Vindt plaats in een instelling, maar ook ambulant
- Gespecialiseerde hulp
- Effectief volgens eerste aanwijzingen
o Kanttekening: ffectief in ander land betekent niet automatisch dat implementatie in
NL ook werkt.
2
,Parent Management Training Oregon (PMTO)
- Gericht op gedragsproblemen, gedragsstoornissen en opvoedvaardigheden
- Doelgroep: 4-12 jaar
- Verminderen van problematiek
- Ook bij kindermishandeling
- Individuele aanpak
- Vindt plaats in een instelling, maar ook ambulant
- Gespecialiseerde hulp
- Voornamelijk onderzocht in VS, nog niet heel veel bekend in NL
- Recent effectief bevonden voor kindermishandeling
Stevig ouderschap
- Specifiek ontwikkeld voor kindermishandeling
- Doelgroep: 0-2 jaar (nadelig, kleine en erg jonge groep)
- Begint vaak al prenataal
- Gericht op preventie van problemen
- Is sprake van protocol, maar ook kijken naar eigen kracht, specifiek kijken wat gezin nodig
heeft
- Individuele aanpak
- Wordt thuis uitgevoerd, door middel van huisbezoeken
- Voorziening voor lichte hulp en ondersteuning
- Effectief volgens eerste aanwijzingen
Effectieve preventie van (recidive van) jeugddelinquentie
- Ouderschap met liefde en grenzen
o 12-18 jaar
o Effectief volgens eerste aanwijzingen
- Agressieregulatie op Maat Ambulant
o 16-24 jaar
o Effectief volgens eerste aanwijzingen
- Minder boos en opstandig
o 8-12 jaar
o Effectief volgens goede aanwijzingen
- Multisysteem Therapie
o 12-18 jaar
o Effectief volgens sterke aanwijzingen
- Multidimensionele familietherapie
o 12-19 jaar
o Effectief volgens sterke aanwijzingen
3
, Effectiviteit (preventieve) interventies
- Gouden standaard: randomized controlled trial (RCT)
o Random toewijzing van de groepen
Specifieke Interventie
Controle (vaak andere soort cursus)
- Groepen vergelijkbaar
- Kans op bias zo klein mogelijk
ARTIKEL – Euser, S., Alink, L.R.A., Stoltenborgh, M., Bakermans-Kranenburg, M.J., & Van IJzendoorn,
M.H. (2015). A gloomy picture: a meta-analysis of randomized controlled trials revealed
disappointing effectiveness of programs aiming at preventing child maltreatment. BMC Public Health,
15, 1068 –1081.
Meta-analyse van Euser, et al., 2015:
- Alleen RCT’s onderzocht (23 studies, 20 interventies)
- Mishandeling als uitkomst maat (en niet veiligheid, verwondingen, UHP, etc.)
- Niet-klinische steekproeven
- Interventies/design/sample/study factoren?
Drie groepen bekeken
Interventies voor algmene populatie, mishandeling voorkomen
Interventies voor hoog-risiscogezinnen, nog geen km, km voorkomen, maar wel andere problemen in
het gezin
Interventie voor mishandelende gezinnen, mishandeling reduceren
Lijkt op preventie pyramide!!
Gecombineerde effectgrootte na ‘trim and fill’: d = 0.02
Lage effectgrootte wanneer gecontroleerd wordt voor allerlei methodologische factoren.
interventies voor kindermishandeling gezamenlijk helemaal niet zo effectief ( gloomy picture,
negatief). Veel meer onderzoek nodig, en focus op wel effectieve interventies.
Erg moeilijk in dit vakgebied, om interventie te vinden die voor alle gezinnen werkt, zoveel
verschillende soorten problematiek en samenhang van factoren.
Ook goed nieuws uit de meta-analyse, positieve uitkomsten:
- Programma’s met oudertraining (bijv. opvoedvaardigheden) i.p.v. ‘only support (financieel,
middelen, sociaal) d = 0.37
o O.a. multisysteem therapie (MST)
- Doelgroep mishandelende gezinnen: d = 0.35
o Effectief in reduceren, niet in voorkomen van mishandeling
- 16-30 sessies: d = 0.37
o Meer is niet altijd beter
- Toekomstig onderzoek: effectiviteit per type mishandeling
4
