Hoofdstuk 11
Risico en verzekeren
11.1 Risicoaversgedrag en verzekeren
Wat is het verband tussen financiële risico’s en verzekeringen?
Risico’s hebben te maken met de kans dat een bepaald voorval daadwerkelijk plaatsvindt.
- Als een mogelijkheid zich nooit kan voordoen kans is 0
- Als een mogelijkheid zich altijd voordoet kans is 1
Risicoaversgedrag: Wanneer mensen voor zekerheid kiezen. Voor deze zekerheid wil men betalen –
de risicopremie. Risicoaversie is de reden waarom sommigen ook kleine risico’s verzekeren.
Risicozoekendgedrag: Wanneer mensen houden van een gokje. Het plezier dat zij ondervinden van
het te nemen risico is voor hen al een deel van de beloning.
Risiconeutraalgedrag: mensen staan volledig onverschillig tegenover risico’s. Zij zullen risico’s niet
vermijden, maar ook niet doelbewust opzoeken.
Een verzekering is een overeenkomst tussen een verzekeringsmaatschappij en een verzekerde,
waarbij de verzekerde de financiële gevolgen van een risico probeert af te dekken.
Een belangrijk kenmerk van een verzekering is ‘onzekerheid’. De verzekerde loopt weliswaar een
bepaald risico, maar het is niet zeker dat hij ooit schade zal ondervinden. Zo is het voor de
verzekeringsmaatschappij ook op voorhand niet zeker dat deze uit uitkering zal moeten overgaan.
Polis: het bewijs van de verzekeringsovereenkomst. Hierin staan de naam van de verzekerde en de
verzekeringsmaatschappij, het te verzekeren risico, de verzekeringsduur, de hoogte van de premie en
het eventuele eigen risico.
Premie: betaling per tijdseenheid om verzekerd te zijn
De hoogte van de verzekeringspremie is afhankelijk van:
- Het risico dat door de verzekeringsmaatschappij wordt gelopen (kans op schade)
- Het soort verzekering, de waarde van het verzekerde object, en het eventuele eigen risico.
- Profiel deelnemers (wel of geen averechtste selectie?)
- Mate van solidariteit (het gemiddelde risicoprofiel van de premiebetaler?)
Premies zijn nodig voor:
- Uitbetaling van schades (uitkering van verzekeringsgelden)
- Kosten van verzekeringsmaatschappij (personeelslasten, kosten gebouwen enz.)
- Winst verzekeringsmaatschappij (als het een particulier bedrijf is)
Eigen risico: het schadebedrag dat voor rekening van de verzekerde komt. Bij sommige
verzekeringsmaatschappijen kun je voor een hoog eigen risico kiezen, waardoor je premie lager
wordt.
- Mocht de premieopbrengst niet genoeg zijn voor de uitbetaalde schade, dan moeten de
verzekerden bijbetalen. Meestal door in het volgende jaar de premie te verhogen.
, - De premie is vaak gerelateerd aan de hoogte van de uitkering
11.2 Moral hazard en averechtse selectie
Welke rol speelt de beschikbaarheid van informatie bij het afsluiten van een verzekering?
Asymmetrische informatie: de (markt-)partijen hebben niet dezelfde informatie,
informatieachterstand of informatievoorsprong.
Asymmetrische informatie is de situatie waarin de kennis over het verhandelde product ongelijk
verdeeld is over de verschillende marktpartijen.
Onvolledige informatie leidt tot:
- Risico’s: wat wil/kun je wel of niet accepteren
- Transactiekosten: kosten van een ruil ‘bovenop’ de prijs van het product
o Zoek- en informatiekosten: waar is het product beschikbaar en tegen welke prijs
o Contractkosten: kosten van sluiten overeenkomst (poliskosten bij verzekering)
o Controle- en nalevingkosten: partijen aan hun verplichtingen houden
Averechtse selectie ontstaat wanneer een partij beschikt over informatie die het resultaat van de
andere partij beïnvloedt. De partij die meent dat hij niet over voldoende informatie beschikt zal de
transactie niet aandurven. Een gevolg van asymmetrische informatie
Averechtse selectie is het verschijnsel dat slechte risico’s de goede risico’s van de markt verdrijven.
Mogelijk tussen koper en verkoper (koper weet minder)
- Bescherming via wettelijke bepalingen, contracten en toezichthouders.
Moral hazard
Een mogelijk gevolg van ‘verzekerd zijn’ is een verandering in het gedrag van de verzekerde. De
zekerheid dat de opgelopen schade wordt vergoed, kan ertoe leiden dat de verzekerde minder zijn
best doet de schade te voorkomen.
Moreel risico/moral hazard is de toename van het risico voor de verzekeringsmaatschappij, omdat
verzekerden zich blootstellen aan extra risico’s
Oplossingen van moral-hazardgedrag: maatschappijen kunnen eisen aan je gedrag stellen of een
eigen risico stellen.
Premiedifferentiatie
Er is sprake van premiedifferentiatie als een verzekeraar voor dezelfde verzekering een verschillende
premie vraagt aan verschillende risicogroepen.
11.3 Particuliere verzekeringen
Wat zijn de kenmerken van enkele veel afgesloten particuliere verzekeringen?
Verplichte verzekeringen: wettelijk verplicht
- Bijv. AOW (premie en hoogte van uitkering is voor iedereen gelijk)
- Door een verzekering verplicht op te leggen zorgt de overheid voor een zo breed mogelijk
risico-draagvlak
- Averechts selectie wordt vermeden
Risico en verzekeren
11.1 Risicoaversgedrag en verzekeren
Wat is het verband tussen financiële risico’s en verzekeringen?
Risico’s hebben te maken met de kans dat een bepaald voorval daadwerkelijk plaatsvindt.
- Als een mogelijkheid zich nooit kan voordoen kans is 0
- Als een mogelijkheid zich altijd voordoet kans is 1
Risicoaversgedrag: Wanneer mensen voor zekerheid kiezen. Voor deze zekerheid wil men betalen –
de risicopremie. Risicoaversie is de reden waarom sommigen ook kleine risico’s verzekeren.
Risicozoekendgedrag: Wanneer mensen houden van een gokje. Het plezier dat zij ondervinden van
het te nemen risico is voor hen al een deel van de beloning.
Risiconeutraalgedrag: mensen staan volledig onverschillig tegenover risico’s. Zij zullen risico’s niet
vermijden, maar ook niet doelbewust opzoeken.
Een verzekering is een overeenkomst tussen een verzekeringsmaatschappij en een verzekerde,
waarbij de verzekerde de financiële gevolgen van een risico probeert af te dekken.
Een belangrijk kenmerk van een verzekering is ‘onzekerheid’. De verzekerde loopt weliswaar een
bepaald risico, maar het is niet zeker dat hij ooit schade zal ondervinden. Zo is het voor de
verzekeringsmaatschappij ook op voorhand niet zeker dat deze uit uitkering zal moeten overgaan.
Polis: het bewijs van de verzekeringsovereenkomst. Hierin staan de naam van de verzekerde en de
verzekeringsmaatschappij, het te verzekeren risico, de verzekeringsduur, de hoogte van de premie en
het eventuele eigen risico.
Premie: betaling per tijdseenheid om verzekerd te zijn
De hoogte van de verzekeringspremie is afhankelijk van:
- Het risico dat door de verzekeringsmaatschappij wordt gelopen (kans op schade)
- Het soort verzekering, de waarde van het verzekerde object, en het eventuele eigen risico.
- Profiel deelnemers (wel of geen averechtste selectie?)
- Mate van solidariteit (het gemiddelde risicoprofiel van de premiebetaler?)
Premies zijn nodig voor:
- Uitbetaling van schades (uitkering van verzekeringsgelden)
- Kosten van verzekeringsmaatschappij (personeelslasten, kosten gebouwen enz.)
- Winst verzekeringsmaatschappij (als het een particulier bedrijf is)
Eigen risico: het schadebedrag dat voor rekening van de verzekerde komt. Bij sommige
verzekeringsmaatschappijen kun je voor een hoog eigen risico kiezen, waardoor je premie lager
wordt.
- Mocht de premieopbrengst niet genoeg zijn voor de uitbetaalde schade, dan moeten de
verzekerden bijbetalen. Meestal door in het volgende jaar de premie te verhogen.
, - De premie is vaak gerelateerd aan de hoogte van de uitkering
11.2 Moral hazard en averechtse selectie
Welke rol speelt de beschikbaarheid van informatie bij het afsluiten van een verzekering?
Asymmetrische informatie: de (markt-)partijen hebben niet dezelfde informatie,
informatieachterstand of informatievoorsprong.
Asymmetrische informatie is de situatie waarin de kennis over het verhandelde product ongelijk
verdeeld is over de verschillende marktpartijen.
Onvolledige informatie leidt tot:
- Risico’s: wat wil/kun je wel of niet accepteren
- Transactiekosten: kosten van een ruil ‘bovenop’ de prijs van het product
o Zoek- en informatiekosten: waar is het product beschikbaar en tegen welke prijs
o Contractkosten: kosten van sluiten overeenkomst (poliskosten bij verzekering)
o Controle- en nalevingkosten: partijen aan hun verplichtingen houden
Averechtse selectie ontstaat wanneer een partij beschikt over informatie die het resultaat van de
andere partij beïnvloedt. De partij die meent dat hij niet over voldoende informatie beschikt zal de
transactie niet aandurven. Een gevolg van asymmetrische informatie
Averechtse selectie is het verschijnsel dat slechte risico’s de goede risico’s van de markt verdrijven.
Mogelijk tussen koper en verkoper (koper weet minder)
- Bescherming via wettelijke bepalingen, contracten en toezichthouders.
Moral hazard
Een mogelijk gevolg van ‘verzekerd zijn’ is een verandering in het gedrag van de verzekerde. De
zekerheid dat de opgelopen schade wordt vergoed, kan ertoe leiden dat de verzekerde minder zijn
best doet de schade te voorkomen.
Moreel risico/moral hazard is de toename van het risico voor de verzekeringsmaatschappij, omdat
verzekerden zich blootstellen aan extra risico’s
Oplossingen van moral-hazardgedrag: maatschappijen kunnen eisen aan je gedrag stellen of een
eigen risico stellen.
Premiedifferentiatie
Er is sprake van premiedifferentiatie als een verzekeraar voor dezelfde verzekering een verschillende
premie vraagt aan verschillende risicogroepen.
11.3 Particuliere verzekeringen
Wat zijn de kenmerken van enkele veel afgesloten particuliere verzekeringen?
Verplichte verzekeringen: wettelijk verplicht
- Bijv. AOW (premie en hoogte van uitkering is voor iedereen gelijk)
- Door een verzekering verplicht op te leggen zorgt de overheid voor een zo breed mogelijk
risico-draagvlak
- Averechts selectie wordt vermeden
