PERSPECTIEVEN OP PUBLIEKE
VRAAGSTUKKEN
HOORCOLLEGE AANTEKENINGEN 2024-2025
HC 1: PROBLEMEN, PERSPECTIEVEN EN PARADIGMA’S
Wicked problems: problemen die vanuit de maatschappij voortkomen die vaak
heel complex en meervoudig zijn met een heleboel facetten/perspectieven
waarop het bekeken kan worden. In het
Nederlands een publiek vraagstuk
genoemd.
Publiek management
SHRM (Strategisch HR
Management)
Organisatiecultuur
Governance (meest complex)
Communicatie
Voorbeeld van een Wicked problem is Klimaatverandering:
Hardnekkig en complex probleem
Meervoudig (er komen veel aspecten bij kijken zoals migratie, economie,
gezondheid of veiligheid)
Controversieel vraagstuk (zorgt voor debat omdat er vaak sprake is van
meningsverschillen)
Twee definities van Wicked problems:
Definitie 1: Head & Alford (2015):
Head & Alford zeggen dat er 3 criteria zijn voor Wicked problems:
1. Sociaal pluralisme/diversiteit: Er zijn allerlei verschillende
partijen/stakeholders die met het probleem te maken hebben die veel
uiteenlopende opvattingen en belangen hebben over dit probleem. Deze
opvattingen zijn verschillend en niet/lastig met elkaar te verenigen.
2. Institutionele complexiteit: Als je kijkt naar hoe beleid vorm moet
krijgen in het land of in een andere context dan zie je dat er veel
verschillende bestuurslagen en betrokken partijen zijn (multiple
governance). Je moet je afvragen hoe je partijen bij elkaar brengt en hoe
problemen bestudeerd kunnen worden binnen de verschillende
bestuurslagen.
3. Wetenschappelijke onzekerheid: Er is een gebrek aan een eensluitend
wetenschappelijk kennisbeeld. We weten niet helemaal hoe problemen in
, elkaar steken er kan altijd meer onderzocht worden, er zijn soms zelfs
conflicterende inzichten. De kennis die we hebben is dus vaak niet
volledig, maar slechts een fragmentatie van het geheel.
Definitie 2: Rittel & Webber (1973):
Rittel & Webber benoemen 10 kenmerken van Wicked Problems (checklist):
1. There is no definitive formulation of a wicked problem.
2. Wicked problems have no “stopping rule” (i.e., no definitive solution).
3. Solutions to wicked problems are not true or false, but good or bad.
4. There is no immediate and no ultimate test of a solution to a wicked
problem.
5. Every (attempted) solution to a wicked problem is a “one-shot operation”;
the results cannot be readily undone, and there is no opportunity to learn
by trial and error.
6. Wicked problems do not have an enumerable (or an exhaustively
describable) set of potential solutions, nor is there a well-described set of
permissible operations that may be incorporated into the plan.
7. Every wicked problem is essentially unique.
8. Every wicked problem can be considered to be a symptom of another
problem.
9. The existence of a discrepancy representing a wicked problem can be
explained in numerous ways.
10.The planner has no “right to be wrong” (i.e., there is no public tolerance of
experiments that fail).
Belangrijk! Door veel verschillende opvattingen is er niet echt één definitie waar
iedereen het mee eens is. Je kan dus ook geen alomvattend beleid maken omdat
het probleem uniek is. Het moet maatwerk zijn. Er is geen standaard
proces/stappenplan hoe het probleem aangepakt kan worden.
Conceptualisering naar Heifetz (1994)
De 'wickedness' van problemen is relatief: het is niet wel of niet een wicked
problem er is een schaal van gradatie.
Type 1: probleemdefinitie en mogelijke oplossing helder (komt veel voor).
Voorbeeld:
onveilige
verkeerssituatie. Type 2: probleemdefinitie helder; mogelijke
oplossing niet (”meer onderzoek nodig”).
Voorbeeld: het
genezen van
een ziekte. Het
Type 3: probleemdefinitie en definitie mogelijke oplossingen zijn niet helder
(”meer onderzoek en discussie” noodzakelijk om verder te komen).
Voorbeeld: de
stikstofcrisis
(Wicked Wicked problems gaan in essentie om ontembare
onzekerheid bestaande uit:
, Gebrek aan kennis -> Epistemologie: hoe ga je kennis verzamelen. Probeer
er grip op te krijgen en het in kaart te brengen, als het een kennisvraag is kan je
eraan verder werken (Galileo Galilei).
Onzekerheid over uitkomst van oplossingen -> ontologie: we weten nooit
100% zeker hoe oplossingen zullen uitwerken, we kunnen de toekomst niet
voorspellen. Je kan proberen te projecteren en vooruit te zien, maar
fundamenteel kan je het nooit zeker weten.
Problemen -> ambiguïteit: Sociaal pluralisme. Alle problemen zijn op
verschillende manieren te omschrijven, je kan nooit komen tot 1 concrete
definitie van een probleem. Als men het niet eens is over het achterliggende
probleem, kan er ook geen oplossing gevonden worden (Voorbeeld: Black Lives
Matter).
Kennis Oplossingen Problemen
FIGUUR 1: BIESBROEK EN DEWULF (2017)
Kunnen we iets aan wicked problems doen? Via de benaderingen?
Heeft het praktisch nut om Wicked problems te definiëren (bijv. denkend aan
kenmerken zoals geschetst door Rittel & Webber)?
Zorgt voor een beter verwachtingsmanagement: de overheid kan
niet alles (zelf) oplossen, mensen duidelijk maken dat onzekerheid
inherent is aan beleid maken.
Geeft een Rijker geschakeerd beeld: er zijn verschillende soorten en
maten van ‘wickedness’. Het ene probleem kan een positief effect
hebben op een ander probleem, geen zwart-wit definitie.
Risicosamenleving: de huidige samenleving is erg onzeker, inrichting
van de moderne maatschappij vereist in toenemende mate proactief,
anticiperend, en doordacht risicomanagement.
De problemen bestaan nu eenmaal: ‘TINA’ (There Is No Alternative).
VRAAGSTUKKEN
HOORCOLLEGE AANTEKENINGEN 2024-2025
HC 1: PROBLEMEN, PERSPECTIEVEN EN PARADIGMA’S
Wicked problems: problemen die vanuit de maatschappij voortkomen die vaak
heel complex en meervoudig zijn met een heleboel facetten/perspectieven
waarop het bekeken kan worden. In het
Nederlands een publiek vraagstuk
genoemd.
Publiek management
SHRM (Strategisch HR
Management)
Organisatiecultuur
Governance (meest complex)
Communicatie
Voorbeeld van een Wicked problem is Klimaatverandering:
Hardnekkig en complex probleem
Meervoudig (er komen veel aspecten bij kijken zoals migratie, economie,
gezondheid of veiligheid)
Controversieel vraagstuk (zorgt voor debat omdat er vaak sprake is van
meningsverschillen)
Twee definities van Wicked problems:
Definitie 1: Head & Alford (2015):
Head & Alford zeggen dat er 3 criteria zijn voor Wicked problems:
1. Sociaal pluralisme/diversiteit: Er zijn allerlei verschillende
partijen/stakeholders die met het probleem te maken hebben die veel
uiteenlopende opvattingen en belangen hebben over dit probleem. Deze
opvattingen zijn verschillend en niet/lastig met elkaar te verenigen.
2. Institutionele complexiteit: Als je kijkt naar hoe beleid vorm moet
krijgen in het land of in een andere context dan zie je dat er veel
verschillende bestuurslagen en betrokken partijen zijn (multiple
governance). Je moet je afvragen hoe je partijen bij elkaar brengt en hoe
problemen bestudeerd kunnen worden binnen de verschillende
bestuurslagen.
3. Wetenschappelijke onzekerheid: Er is een gebrek aan een eensluitend
wetenschappelijk kennisbeeld. We weten niet helemaal hoe problemen in
, elkaar steken er kan altijd meer onderzocht worden, er zijn soms zelfs
conflicterende inzichten. De kennis die we hebben is dus vaak niet
volledig, maar slechts een fragmentatie van het geheel.
Definitie 2: Rittel & Webber (1973):
Rittel & Webber benoemen 10 kenmerken van Wicked Problems (checklist):
1. There is no definitive formulation of a wicked problem.
2. Wicked problems have no “stopping rule” (i.e., no definitive solution).
3. Solutions to wicked problems are not true or false, but good or bad.
4. There is no immediate and no ultimate test of a solution to a wicked
problem.
5. Every (attempted) solution to a wicked problem is a “one-shot operation”;
the results cannot be readily undone, and there is no opportunity to learn
by trial and error.
6. Wicked problems do not have an enumerable (or an exhaustively
describable) set of potential solutions, nor is there a well-described set of
permissible operations that may be incorporated into the plan.
7. Every wicked problem is essentially unique.
8. Every wicked problem can be considered to be a symptom of another
problem.
9. The existence of a discrepancy representing a wicked problem can be
explained in numerous ways.
10.The planner has no “right to be wrong” (i.e., there is no public tolerance of
experiments that fail).
Belangrijk! Door veel verschillende opvattingen is er niet echt één definitie waar
iedereen het mee eens is. Je kan dus ook geen alomvattend beleid maken omdat
het probleem uniek is. Het moet maatwerk zijn. Er is geen standaard
proces/stappenplan hoe het probleem aangepakt kan worden.
Conceptualisering naar Heifetz (1994)
De 'wickedness' van problemen is relatief: het is niet wel of niet een wicked
problem er is een schaal van gradatie.
Type 1: probleemdefinitie en mogelijke oplossing helder (komt veel voor).
Voorbeeld:
onveilige
verkeerssituatie. Type 2: probleemdefinitie helder; mogelijke
oplossing niet (”meer onderzoek nodig”).
Voorbeeld: het
genezen van
een ziekte. Het
Type 3: probleemdefinitie en definitie mogelijke oplossingen zijn niet helder
(”meer onderzoek en discussie” noodzakelijk om verder te komen).
Voorbeeld: de
stikstofcrisis
(Wicked Wicked problems gaan in essentie om ontembare
onzekerheid bestaande uit:
, Gebrek aan kennis -> Epistemologie: hoe ga je kennis verzamelen. Probeer
er grip op te krijgen en het in kaart te brengen, als het een kennisvraag is kan je
eraan verder werken (Galileo Galilei).
Onzekerheid over uitkomst van oplossingen -> ontologie: we weten nooit
100% zeker hoe oplossingen zullen uitwerken, we kunnen de toekomst niet
voorspellen. Je kan proberen te projecteren en vooruit te zien, maar
fundamenteel kan je het nooit zeker weten.
Problemen -> ambiguïteit: Sociaal pluralisme. Alle problemen zijn op
verschillende manieren te omschrijven, je kan nooit komen tot 1 concrete
definitie van een probleem. Als men het niet eens is over het achterliggende
probleem, kan er ook geen oplossing gevonden worden (Voorbeeld: Black Lives
Matter).
Kennis Oplossingen Problemen
FIGUUR 1: BIESBROEK EN DEWULF (2017)
Kunnen we iets aan wicked problems doen? Via de benaderingen?
Heeft het praktisch nut om Wicked problems te definiëren (bijv. denkend aan
kenmerken zoals geschetst door Rittel & Webber)?
Zorgt voor een beter verwachtingsmanagement: de overheid kan
niet alles (zelf) oplossen, mensen duidelijk maken dat onzekerheid
inherent is aan beleid maken.
Geeft een Rijker geschakeerd beeld: er zijn verschillende soorten en
maten van ‘wickedness’. Het ene probleem kan een positief effect
hebben op een ander probleem, geen zwart-wit definitie.
Risicosamenleving: de huidige samenleving is erg onzeker, inrichting
van de moderne maatschappij vereist in toenemende mate proactief,
anticiperend, en doordacht risicomanagement.
De problemen bestaan nu eenmaal: ‘TINA’ (There Is No Alternative).
