PRIVAATRECHT
DEEL I: Personen- en familierecht
H1: De Mens
Bestaan van de fysieke persoon
Begin
Het bestaan
Elke fysieke persoon die ‘bestaat’:
- Heeft een rechtspersoonlijkheid -> dus is drager van rechten en verplichtingen
- Het bestaan begint met zijn geboorte en eindigt met zijn dood
Rechtspersoonlijkheid wordt slechts toegekend indien:
- Het kind levend geboren wordt
- Het kind levensvatbaar is
Opmerking: soms wordt aan de nog ongeboren vrucht rechten toegekend m.b.t. erven,
ontvangen van schenkingen en de erkenning (art.328, 3 OBW)
- Ongeboren kind kan na zijn geboorte slechts aanspraak maken indien het reeds
verwekt is voor toekenning rechten en het moet vervolgens levend en vatbaar
geboren worden
- Opgelet: dit betekent niet dat het kind rechtspersoonlijkheid zou verkijgen voor
de geboorte
Embryobescherming
De embryowet van 11 mei 2003 luidt als volgt:
- Onder bepaalde omstandigheden is onderzoek op menselijke embryo’s
toegelaten,
- Terwijl het reproductief menselijk clonen en het gebruik van embryo’s voor
commerciële doeleinden of met eugenetisch oogmerk (om gewenste
eigenschappen te bevorderen) verboden is.
De wet medisch begeleide voortplanting van 6 juli 2007 zegt:
- De kern bestaat erin dat de afspraken die gemaakt worden, correct moeten
worden nageleefd.
,Abortus
Abortuswet van 15 oktober 2018 zegt is de wet die de vrijwillige abortus regelt.
Wetgeving m.b.t. vruchtafdrijving indien de vrouw er niet in toestemde:
- Opzettelijke vruchtafdrijving veroorzaakt bij een vrouw die daarin niet heeft
toegestemd is strafbaar (art. 348 SW)
- Vruchtafdrijving door geweld, opzettelijk gepleegd, maar zonder het doel om
afdrijving te verwekeken is strafbaar (art. 349 SW)
- Vruchtafdrijving door gebruik van middelen bij een vrouw die er niet in heeft
toegestemd is strafbaar (art. 352 SW)
Voor de regeling van de zwangerschapsonderbreking bij wet van 3 april 1990 was elke
opzettelijke zwangerschapsonderbreking met het doel de vrucht te doden en met de
doding van de vrucht als gevolg strafbaar!
De Abortuswet neemt de strafbaarheid weg onder volgende cumulatieve voorwaarden
(de voorwaarden moeten allemaal voldaan worden!!):
- De abortus moet gebeuren op verzoek
- Met toestemming van de vrouw (schriftelijk ondertekenen)
- Door een geneesheer in medisch verantwoorde omstandigheden
- Gedurend de eerste 84 dagen (12 weken) van de zwangerschap
- Als de zwangere vrouw zich in een noodsituatie verkeert
UITZONDERING: zwangerschap kan na 12 weken enkel worden afgebroken als het
voorzetten van de zwangerschap een gevaar is voor de vrouw, dus als de gezondheid van
de vrouw in gevaar komt. OF als het kind als het geboren zal worden aan een
ongeneselijke kwaal zal lijden (een uiterst zware)
OPMERKING:
- Verkrachting is na een periode van 12 weken geen reden waadoor abourtus zou
worden toegelaten
- Je kan een dokter of verpleegster niet verplichten om deel te namen aan abortus
Aangifteverplichtingen n.a.v de geboorte
De aangifte van de geborote moet binnen de 15 dagen na de bevalling gedaan worden
door de vader/meemoeder of de moeder.
- Is de laatste dag een zaterdag, zondag of wettelijke feestdag, dan wordt de
termijn verlengd tot de volgende werkdag
, Einde
De dood
Lichamelijke dood = het einde van de fysieke persoon en ook het einde van de
rechtspersoonlijkheid.
- Er wordt automatisch een autopsie uitgevoerd op kinderen van minder dan 18
maandendie onverwacht en medisch onverklaard overlijden (NIET indien de
ouders er zich tege verzetten)
Er zijn enkele belangrijke juridische problemen m.b.t. het overlijden van een persoon:
1. De juiste vaststelling van het ogenblik van overlijden, vnl. in het geval van
orgaantransplantatie
- Geen wettelijk criterium
2. Conflict tussen het recht om rustig te sterven en het respect voor het menselijk
leven
- <-> therapeutische hardnekkigheid
o Wanneer een behandeling te lang en zinloos wordt volgehouden en ze niet
meer levensverlengend, maar eerder stervensverlengend is
o wanneer men in een zinloos geworden behandeling blijft volharden en de
behandeling niet in verhouding is met het verwachte resultaat voor de
patiënt
o Wanneer een behandeling zelfs schadelijk is voor een patiënt omdat ze
zijn/haar levens- of stervenskwaliteit aantast
o Kan uitgaan van zowel de patiënt, zijn familie als het medisch team
- Diagnostische hardnekkigheid
o Als het uitvoeren van onderzoeken niet in verhouding staat tot wat men
nog als behandeling kan aanbieden
3. Het juridisch statuut van het lijk
- Transplantatiewet
Vaststelling van het overlijden
De dood is niet noodzakelijk een momentaan feit of een gebeurtenis maar het is vaak
een proces dat zich over een bepaalde tijd kan voordoen.
- Vroeger was dit niet zo een probleem maar nu sinds orgaantransplantatie
mogelijk is wel
- Er is alsnog geen enkel wettelijk criterium rond de vaststelling van het overrlijden
Tegenwoordig neemt men aan dat de mens dood is bij volledige en definitieve
afwezigheid van elke hersenwerking, met inbegrip van deze van de hersenschors
(hersendood)
, - Na zo een dood is het nog mogelijk een aantal functies kunstmatig in stand te
houden zoals kunstmatige beademing (klinische dood)
Indien de dood wordt vastgesteld met het oog op orgaantransplantatie, moet de
vaststelling gebeuren door 3 geneesheren die niets met de transplantatie te maken
hebben.
Recht om rustig te sterven
Er moet rekening worden gehouden met een aantal inzichten die soms strijdig zijn met
elkaar:
- De ontastbaarheid van het menselijk leven als een van de pijlers van onze
maatschappij
- een beperkte mate van zelfbeschikking voor het rechtssubject bij de beoordeling
van de kwaliteit van zijn levensituatie. De rechtsorde erkent dat de kwaliteit van
het leven in beperkte mate mag meespelen in de oordeelvorming bij het
overwegen van levensbeëindiging.
1. Interventie in het stervenproes
Iedereen heeft het recht om ongestoord te sterven: de ontastbaarheid van het
sterfbed.
Strijdig met de persoonlijkheidsrechten zijn alle ingrepen waardoor het
stervensproces wordt verlengd (dit is de therapteutische hardnekkigheid).
2. Medische handelingen met als oogmerk te doden
Euthanasie = het opzettelijk levensbeïndigend handelen door een andere dan de
betrokkene, op diens verzoek.
Geldt voor:
- Terminale patiënten
- Patiënten die zich in een uitzichtloze situatie bevinden van aanhoudend en
ondraaglijk lijden, zowel fysiek als psychisch, en ongeneeslijk zijn.
Principiële strafbaarheid:
euthanasie valt normaal gesproken onder de strafwet, maar er zijn duidelijke
wettelijke voorwaarden die onder specifieke omstandigheden deze strafbaarheid
opheken.
Toegelaten euthanasie:
1. Euthanasie moet toegepast worden door een arts
2. Een vrijwillig, overwogen en herhaald verzoek, in schriftelijke vorm, door een
meerderjarige, handelingsbekwame persoon of een ontvoogde minderjarige.
Dit verzoek kan vervangen worden door een wilsverklaring van onbepaalde
uur. In deze wilsverklaring kan men schriftelijk zijn wil te kennen geven dat een
arts euthanasie toepast indien hij lijdt aan een ernstige en ongeneeselijke
DEEL I: Personen- en familierecht
H1: De Mens
Bestaan van de fysieke persoon
Begin
Het bestaan
Elke fysieke persoon die ‘bestaat’:
- Heeft een rechtspersoonlijkheid -> dus is drager van rechten en verplichtingen
- Het bestaan begint met zijn geboorte en eindigt met zijn dood
Rechtspersoonlijkheid wordt slechts toegekend indien:
- Het kind levend geboren wordt
- Het kind levensvatbaar is
Opmerking: soms wordt aan de nog ongeboren vrucht rechten toegekend m.b.t. erven,
ontvangen van schenkingen en de erkenning (art.328, 3 OBW)
- Ongeboren kind kan na zijn geboorte slechts aanspraak maken indien het reeds
verwekt is voor toekenning rechten en het moet vervolgens levend en vatbaar
geboren worden
- Opgelet: dit betekent niet dat het kind rechtspersoonlijkheid zou verkijgen voor
de geboorte
Embryobescherming
De embryowet van 11 mei 2003 luidt als volgt:
- Onder bepaalde omstandigheden is onderzoek op menselijke embryo’s
toegelaten,
- Terwijl het reproductief menselijk clonen en het gebruik van embryo’s voor
commerciële doeleinden of met eugenetisch oogmerk (om gewenste
eigenschappen te bevorderen) verboden is.
De wet medisch begeleide voortplanting van 6 juli 2007 zegt:
- De kern bestaat erin dat de afspraken die gemaakt worden, correct moeten
worden nageleefd.
,Abortus
Abortuswet van 15 oktober 2018 zegt is de wet die de vrijwillige abortus regelt.
Wetgeving m.b.t. vruchtafdrijving indien de vrouw er niet in toestemde:
- Opzettelijke vruchtafdrijving veroorzaakt bij een vrouw die daarin niet heeft
toegestemd is strafbaar (art. 348 SW)
- Vruchtafdrijving door geweld, opzettelijk gepleegd, maar zonder het doel om
afdrijving te verwekeken is strafbaar (art. 349 SW)
- Vruchtafdrijving door gebruik van middelen bij een vrouw die er niet in heeft
toegestemd is strafbaar (art. 352 SW)
Voor de regeling van de zwangerschapsonderbreking bij wet van 3 april 1990 was elke
opzettelijke zwangerschapsonderbreking met het doel de vrucht te doden en met de
doding van de vrucht als gevolg strafbaar!
De Abortuswet neemt de strafbaarheid weg onder volgende cumulatieve voorwaarden
(de voorwaarden moeten allemaal voldaan worden!!):
- De abortus moet gebeuren op verzoek
- Met toestemming van de vrouw (schriftelijk ondertekenen)
- Door een geneesheer in medisch verantwoorde omstandigheden
- Gedurend de eerste 84 dagen (12 weken) van de zwangerschap
- Als de zwangere vrouw zich in een noodsituatie verkeert
UITZONDERING: zwangerschap kan na 12 weken enkel worden afgebroken als het
voorzetten van de zwangerschap een gevaar is voor de vrouw, dus als de gezondheid van
de vrouw in gevaar komt. OF als het kind als het geboren zal worden aan een
ongeneselijke kwaal zal lijden (een uiterst zware)
OPMERKING:
- Verkrachting is na een periode van 12 weken geen reden waadoor abourtus zou
worden toegelaten
- Je kan een dokter of verpleegster niet verplichten om deel te namen aan abortus
Aangifteverplichtingen n.a.v de geboorte
De aangifte van de geborote moet binnen de 15 dagen na de bevalling gedaan worden
door de vader/meemoeder of de moeder.
- Is de laatste dag een zaterdag, zondag of wettelijke feestdag, dan wordt de
termijn verlengd tot de volgende werkdag
, Einde
De dood
Lichamelijke dood = het einde van de fysieke persoon en ook het einde van de
rechtspersoonlijkheid.
- Er wordt automatisch een autopsie uitgevoerd op kinderen van minder dan 18
maandendie onverwacht en medisch onverklaard overlijden (NIET indien de
ouders er zich tege verzetten)
Er zijn enkele belangrijke juridische problemen m.b.t. het overlijden van een persoon:
1. De juiste vaststelling van het ogenblik van overlijden, vnl. in het geval van
orgaantransplantatie
- Geen wettelijk criterium
2. Conflict tussen het recht om rustig te sterven en het respect voor het menselijk
leven
- <-> therapeutische hardnekkigheid
o Wanneer een behandeling te lang en zinloos wordt volgehouden en ze niet
meer levensverlengend, maar eerder stervensverlengend is
o wanneer men in een zinloos geworden behandeling blijft volharden en de
behandeling niet in verhouding is met het verwachte resultaat voor de
patiënt
o Wanneer een behandeling zelfs schadelijk is voor een patiënt omdat ze
zijn/haar levens- of stervenskwaliteit aantast
o Kan uitgaan van zowel de patiënt, zijn familie als het medisch team
- Diagnostische hardnekkigheid
o Als het uitvoeren van onderzoeken niet in verhouding staat tot wat men
nog als behandeling kan aanbieden
3. Het juridisch statuut van het lijk
- Transplantatiewet
Vaststelling van het overlijden
De dood is niet noodzakelijk een momentaan feit of een gebeurtenis maar het is vaak
een proces dat zich over een bepaalde tijd kan voordoen.
- Vroeger was dit niet zo een probleem maar nu sinds orgaantransplantatie
mogelijk is wel
- Er is alsnog geen enkel wettelijk criterium rond de vaststelling van het overrlijden
Tegenwoordig neemt men aan dat de mens dood is bij volledige en definitieve
afwezigheid van elke hersenwerking, met inbegrip van deze van de hersenschors
(hersendood)
, - Na zo een dood is het nog mogelijk een aantal functies kunstmatig in stand te
houden zoals kunstmatige beademing (klinische dood)
Indien de dood wordt vastgesteld met het oog op orgaantransplantatie, moet de
vaststelling gebeuren door 3 geneesheren die niets met de transplantatie te maken
hebben.
Recht om rustig te sterven
Er moet rekening worden gehouden met een aantal inzichten die soms strijdig zijn met
elkaar:
- De ontastbaarheid van het menselijk leven als een van de pijlers van onze
maatschappij
- een beperkte mate van zelfbeschikking voor het rechtssubject bij de beoordeling
van de kwaliteit van zijn levensituatie. De rechtsorde erkent dat de kwaliteit van
het leven in beperkte mate mag meespelen in de oordeelvorming bij het
overwegen van levensbeëindiging.
1. Interventie in het stervenproes
Iedereen heeft het recht om ongestoord te sterven: de ontastbaarheid van het
sterfbed.
Strijdig met de persoonlijkheidsrechten zijn alle ingrepen waardoor het
stervensproces wordt verlengd (dit is de therapteutische hardnekkigheid).
2. Medische handelingen met als oogmerk te doden
Euthanasie = het opzettelijk levensbeïndigend handelen door een andere dan de
betrokkene, op diens verzoek.
Geldt voor:
- Terminale patiënten
- Patiënten die zich in een uitzichtloze situatie bevinden van aanhoudend en
ondraaglijk lijden, zowel fysiek als psychisch, en ongeneeslijk zijn.
Principiële strafbaarheid:
euthanasie valt normaal gesproken onder de strafwet, maar er zijn duidelijke
wettelijke voorwaarden die onder specifieke omstandigheden deze strafbaarheid
opheken.
Toegelaten euthanasie:
1. Euthanasie moet toegepast worden door een arts
2. Een vrijwillig, overwogen en herhaald verzoek, in schriftelijke vorm, door een
meerderjarige, handelingsbekwame persoon of een ontvoogde minderjarige.
Dit verzoek kan vervangen worden door een wilsverklaring van onbepaalde
uur. In deze wilsverklaring kan men schriftelijk zijn wil te kennen geven dat een
arts euthanasie toepast indien hij lijdt aan een ernstige en ongeneeselijke
