Literatuur samenvatting – Leerboek Forensische Psychiatrie
Hoofdstuk 1
Tbs is een maatregel voor speciale preventie en bestaat al zo’n 100 jaar.
De speciale preventie houdt in dat het specifiek is gericht op het individu
dat een misdaad heeft gepleegd onder invloed van een psychische
stoornis en daarvan voor altijd weerhouden moet blijven.
De drie ingrediënten van de voortdurende controverse zijn:
1. Ernstig delict;
2. Psychische stoornis;
3. Herhaling voorkomen.
Om deze drie kernpunten aan te pakken, staan er twee praktische
mogelijkheden open:
1. Opsluiting zodat de tbs-gestelde geen gevaar meer oplevert voor de
maatschappij;
2. En behandeling zodat de stoornis die een essentieel onderdeel is van
het delict, wordt opgeheven.
In de tbs-behandeling wordt behandeling en opsluiting met elkaar
gecombineerd. Verder is tbs voor onbepaalde tijd. Elk jaar of twee jaar
verlengt de strafrechter de maatregel of hij kan deze beëindigen. Naast de
rechter kan ook het OM de tbs beëindigen door niet meer verlenging te
vorderen.
Er is een nieuwe vorm van tbs ingesteld, namelijk gemaximeerde tbs.
Deze vorm van tbs duurt maximaal 4 jaar en kan worden opgelegd
wanneer er geen sprake is van fysiek geweld, maar wel van een tbs
waardig delict. Denk hierbij aan bedreiging met geweld of brandstichting
zonder gevaar voor personen.
Opsluiten, detentie, ook wel incapacitatie genoemd, is gericht op
beveiliging en beheersing opdat de opsluiting correct geschiedt: ze is
immers een straf, een vergelding van het delict door de rechter namens
de maatschappij, ter afschrikking van herhaling en van anderen die ook
een delict willen plegen, de ‘generale preventie’ in tegenstelling tot de
‘speciale preventie’ voor de tbs-gestelde.
Hoofdstuk 3 – Onderzoek en rapportage pro Justitia van jongeren
Pro Justitia rapportage houdt in dat het op verzoek van de OvJ of de
rechter is gedaan.
Historie
In de 19e eeuw ontstond door christelijke initiatieven aandacht voor de
heropvoeding van ‘verwaarloosde jeugd’. Het jeugdstrafrecht is ingevoerd,
omdat:
, 1. Het kind zich onder gansch andere omstandigheden vertoont aan
den strafrechter dan de volwassene;
2. Om te voorkomen dat jeugdige delinquenten opgroeien tot
misdadigers.
Belangrijk om te weten: sinds 1995 bestaat de zogenaamde PIJ-maatregel.
De kwaliteit van onderzoek en rapportage pro Justitia van jongeren is
onderzocht met aandachtspunten voor verbetering. Dat leidde tot
kwaliteitsonderzoek van jeugdrapportages. Uiteindelijk leidde dit tot de
komst van de Wet deskundige in strafzaken en tot het bijbehorende
deskundigenregister in 2010: het Nederlands Register Gerechtelijk
Deskundigen, met o.a. specialisaties voor kinder- en jeugdpsychiatrie en -
psychologie.
Het Forensisch Consortium Adolescenten (FORCA) is in 2007 opgericht als
samenwerkingsverband van:
- Justitiële inrichtingen;
- Het NIFP;
- Forensische jeugdpsychiatrie;
- Reclasseringsorganisaties;
- Enkele universitaire centra.
Deze samenwerking is in 2018 opgeheven. Het doel van de FORCA was om
nieuwe, toepasbare kennis en expertise te genereren over de forensische
diagnostiek, advisering en behandeling betreffende jongeren die op
jeugdstrafrechtelijke titel zijn geplaatst in een residentiële instelling.
Per 1 april 2014 is het adolescenten strafrecht in werking getreden. Het
jeugdstrafrecht kan hiermee worden toegepast op jongvolwassenen. Dit
strafrecht is dus bedoeld voor jongeren tussen de 18 tot en met 22 jaar.
De volwassenenreclassering adviseert en dat gebeurt via het pro Justitia.
Bij het adolescenten strafrecht kan de PIJ-maatregel worden omgezet in de
Tbs-maatregel indien de maximale duur van 7 jaar is bereikt en indien de
veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen of
goederen de omzetting in die maatregel eist.
Diagnostiek en observatie
Diagnostiek
Hoofdstuk 5 – Agressie in forensisch psychiatrische instellingen
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op een aantal instrumenten waarmee de
aard en de ernst van agressie kunnen worden gemeten.
Ook wordt erin gegaan op wat bekend is over (neuro)biologische factoren
die samengaan met een vergrote kans op het vertonen van agressie en
antisociaal gedrag. Als laatste wordt er nog gekeken naar de early
recognition method, de methode waarbij agressie beter voorspelbaar en
beheersbaar wordt gemaakt.
, Meten van agressie
Wanneer men weet wanneer iemand agressief gedrag vertoont, onder
welke reden/omstandigheden en hoeveel agressie optreedt, kan men
gericht preventieve maatregelen nemen tegen de agressie.
Het meten van agressie van opgenomen psychiatrische patiënten kan
ruwweg worden verdeeld in zelfrapportagemethoden, waarbij de patiënt
gevraagd wordt zijn of haar eigen agressiviteit en gevoelens van woede op
een aantal items in te schatten. Ook wordt er gebruik gemaakt van
observatieschalen, waarbij een ander dan de patiënt zelf de door
patiënten vertoonde agressie registreren, bijvoorbeeld een psychiatrisch
verpleegkundigen of afdelingsbegeleider).
Zelfrapportage van agressiviteit/zelfrapportagemethoden
Een veel gebruikte zelfrapportage is: Buss-Durkee Hostility Iventory. Later
is dit uitgebreid in o.a.: de Agression Questionnaire en de Nederlandse
AgressieVragenLijst. Deze laatste twee worden gebruik in het onderzoek in
gesloten instellingen.
Onderzoek Hornsveld:
- Klinisch behandelde tbs-patiënten scoren lager op zelfrapportage
dan poliklinisch behandelde forensische psychiatrische patiënten
- Naast een mogelijk gebrek aan zelfinzicht in de eigen vijandigheid
kan het belang dat fp-patiënten hebben om zich beter voor te doen
een bedreiging vormen voor de validiteit van de meting van agressie
aan de hand van zelfrapportage.
De zelfrapportage-instrumenten zijn vaak op studenten getest.
Zelfrapportage-instrumenten van agressie hebben meestal als doel een
algemene neiging tot vijandigheid van de respondent in kaart te brengen.
(Agressie)observatieschalen
Voor de preventie van agressie heeft het elke keer registreren van
agressie-incidenten direct nadat ze hebben plaatsgevonden (incident-
based), voordelen:
- Het reflecteert op wat er gebeurd is;
- Reflecteert zich vooral op de omstandigheden en aanleidingen die
tot de agressie hebben geleid.
Voorbeeld van incident-based agressieobservatieschalen:
- Staff Observation Agression Scale-Revised;
- Report Form for Aggressive Episodes.
Nadelen agressieobsrvatieschalen:
Hoofdstuk 1
Tbs is een maatregel voor speciale preventie en bestaat al zo’n 100 jaar.
De speciale preventie houdt in dat het specifiek is gericht op het individu
dat een misdaad heeft gepleegd onder invloed van een psychische
stoornis en daarvan voor altijd weerhouden moet blijven.
De drie ingrediënten van de voortdurende controverse zijn:
1. Ernstig delict;
2. Psychische stoornis;
3. Herhaling voorkomen.
Om deze drie kernpunten aan te pakken, staan er twee praktische
mogelijkheden open:
1. Opsluiting zodat de tbs-gestelde geen gevaar meer oplevert voor de
maatschappij;
2. En behandeling zodat de stoornis die een essentieel onderdeel is van
het delict, wordt opgeheven.
In de tbs-behandeling wordt behandeling en opsluiting met elkaar
gecombineerd. Verder is tbs voor onbepaalde tijd. Elk jaar of twee jaar
verlengt de strafrechter de maatregel of hij kan deze beëindigen. Naast de
rechter kan ook het OM de tbs beëindigen door niet meer verlenging te
vorderen.
Er is een nieuwe vorm van tbs ingesteld, namelijk gemaximeerde tbs.
Deze vorm van tbs duurt maximaal 4 jaar en kan worden opgelegd
wanneer er geen sprake is van fysiek geweld, maar wel van een tbs
waardig delict. Denk hierbij aan bedreiging met geweld of brandstichting
zonder gevaar voor personen.
Opsluiten, detentie, ook wel incapacitatie genoemd, is gericht op
beveiliging en beheersing opdat de opsluiting correct geschiedt: ze is
immers een straf, een vergelding van het delict door de rechter namens
de maatschappij, ter afschrikking van herhaling en van anderen die ook
een delict willen plegen, de ‘generale preventie’ in tegenstelling tot de
‘speciale preventie’ voor de tbs-gestelde.
Hoofdstuk 3 – Onderzoek en rapportage pro Justitia van jongeren
Pro Justitia rapportage houdt in dat het op verzoek van de OvJ of de
rechter is gedaan.
Historie
In de 19e eeuw ontstond door christelijke initiatieven aandacht voor de
heropvoeding van ‘verwaarloosde jeugd’. Het jeugdstrafrecht is ingevoerd,
omdat:
, 1. Het kind zich onder gansch andere omstandigheden vertoont aan
den strafrechter dan de volwassene;
2. Om te voorkomen dat jeugdige delinquenten opgroeien tot
misdadigers.
Belangrijk om te weten: sinds 1995 bestaat de zogenaamde PIJ-maatregel.
De kwaliteit van onderzoek en rapportage pro Justitia van jongeren is
onderzocht met aandachtspunten voor verbetering. Dat leidde tot
kwaliteitsonderzoek van jeugdrapportages. Uiteindelijk leidde dit tot de
komst van de Wet deskundige in strafzaken en tot het bijbehorende
deskundigenregister in 2010: het Nederlands Register Gerechtelijk
Deskundigen, met o.a. specialisaties voor kinder- en jeugdpsychiatrie en -
psychologie.
Het Forensisch Consortium Adolescenten (FORCA) is in 2007 opgericht als
samenwerkingsverband van:
- Justitiële inrichtingen;
- Het NIFP;
- Forensische jeugdpsychiatrie;
- Reclasseringsorganisaties;
- Enkele universitaire centra.
Deze samenwerking is in 2018 opgeheven. Het doel van de FORCA was om
nieuwe, toepasbare kennis en expertise te genereren over de forensische
diagnostiek, advisering en behandeling betreffende jongeren die op
jeugdstrafrechtelijke titel zijn geplaatst in een residentiële instelling.
Per 1 april 2014 is het adolescenten strafrecht in werking getreden. Het
jeugdstrafrecht kan hiermee worden toegepast op jongvolwassenen. Dit
strafrecht is dus bedoeld voor jongeren tussen de 18 tot en met 22 jaar.
De volwassenenreclassering adviseert en dat gebeurt via het pro Justitia.
Bij het adolescenten strafrecht kan de PIJ-maatregel worden omgezet in de
Tbs-maatregel indien de maximale duur van 7 jaar is bereikt en indien de
veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen of
goederen de omzetting in die maatregel eist.
Diagnostiek en observatie
Diagnostiek
Hoofdstuk 5 – Agressie in forensisch psychiatrische instellingen
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op een aantal instrumenten waarmee de
aard en de ernst van agressie kunnen worden gemeten.
Ook wordt erin gegaan op wat bekend is over (neuro)biologische factoren
die samengaan met een vergrote kans op het vertonen van agressie en
antisociaal gedrag. Als laatste wordt er nog gekeken naar de early
recognition method, de methode waarbij agressie beter voorspelbaar en
beheersbaar wordt gemaakt.
, Meten van agressie
Wanneer men weet wanneer iemand agressief gedrag vertoont, onder
welke reden/omstandigheden en hoeveel agressie optreedt, kan men
gericht preventieve maatregelen nemen tegen de agressie.
Het meten van agressie van opgenomen psychiatrische patiënten kan
ruwweg worden verdeeld in zelfrapportagemethoden, waarbij de patiënt
gevraagd wordt zijn of haar eigen agressiviteit en gevoelens van woede op
een aantal items in te schatten. Ook wordt er gebruik gemaakt van
observatieschalen, waarbij een ander dan de patiënt zelf de door
patiënten vertoonde agressie registreren, bijvoorbeeld een psychiatrisch
verpleegkundigen of afdelingsbegeleider).
Zelfrapportage van agressiviteit/zelfrapportagemethoden
Een veel gebruikte zelfrapportage is: Buss-Durkee Hostility Iventory. Later
is dit uitgebreid in o.a.: de Agression Questionnaire en de Nederlandse
AgressieVragenLijst. Deze laatste twee worden gebruik in het onderzoek in
gesloten instellingen.
Onderzoek Hornsveld:
- Klinisch behandelde tbs-patiënten scoren lager op zelfrapportage
dan poliklinisch behandelde forensische psychiatrische patiënten
- Naast een mogelijk gebrek aan zelfinzicht in de eigen vijandigheid
kan het belang dat fp-patiënten hebben om zich beter voor te doen
een bedreiging vormen voor de validiteit van de meting van agressie
aan de hand van zelfrapportage.
De zelfrapportage-instrumenten zijn vaak op studenten getest.
Zelfrapportage-instrumenten van agressie hebben meestal als doel een
algemene neiging tot vijandigheid van de respondent in kaart te brengen.
(Agressie)observatieschalen
Voor de preventie van agressie heeft het elke keer registreren van
agressie-incidenten direct nadat ze hebben plaatsgevonden (incident-
based), voordelen:
- Het reflecteert op wat er gebeurd is;
- Reflecteert zich vooral op de omstandigheden en aanleidingen die
tot de agressie hebben geleid.
Voorbeeld van incident-based agressieobservatieschalen:
- Staff Observation Agression Scale-Revised;
- Report Form for Aggressive Episodes.
Nadelen agressieobsrvatieschalen:
