Inleiding informatica
Samenvatting op basis van de leerdoelen
,Inhoudsopgave
Leereenheid 1: Het vakgebied informatica 3
Leereenheid 2: Systemen en systeemontwikkeling 4
Leereenheid 3: Objectgeoriënteerd ontwikkelen: analyse 6
Leereenheid 4: Objectgeoriënteerd ontwikkelen: ontwerp 9
Leereenheid 5: Verzamelingenleer 11
Leereenheid 6: Bewerkingen op getallen 13
Leereenheid 7: Formeel beschrijven 14
Leereenheid 8: Een kennismaking met logica 16
Leereenheid 9: Computerarchitectuur en besturingssystemen 18
Leereenheid 10: Imperatief programmeren 20
Leereenheid 11: Relationele databases: structuur 22
Leereenheid 12: Relationele databases: regels 23
Leereenheid 13: Cryptografie 25
Leereenheid 14: Security 28
Leereenheid 15: Web en e-mail 30
Leereenheid 16: Communicatienetwerken 33
2
,Leereenheid 1: Het vakgebied informatica
Leerdoelen:
Kunt aangeven waarom er geen eensluidende definitie van informatica gegeven kan
worden: Informatica is een snelgroeiend vak en tevens zijn er meerdere domeinen te
herkennen binnen de informatica. De Unified Classifaction Scheme for Informatics (UCSI)
benoemt: computersystemen, softwaresystemen, informatiesystemen en de context van de
informatica. Ook heb je verschillende soorten informatici. Dijkstra en Winograd zijn
voorbeelden van informatici die sterk uiteenlopende meningen hebben over de informatica.
Daarom is er niet bepaald een eensluidende definitie.
Kunt aangeven wat bedoeld wordt met de kerninformaticus, de technische informaticus, de
bestuurlijke informaticus en de managende informaticus: De kerninformaticus, ofwel de
wiskundige informaticus, gaat vooral uit van de wiskundige en formeel-logische kennis van
gegevensverwerking. Het gaat om toepassingsonafhankelijke kennis van
gegevensverwerking met behulp van automaten. De technische informaticus combineert
kennis van een te automatiseren technisch proces met kennis van de automatisering voor
de technische processen binnen de organisatie. De bestuurlijke informaticus beschouwt
het ontwerpen van informatiesystemen als kern van informatica. Hij heeft kennis van de
technische en organisatorische kanten van het automatiseren van een bestuurlijk proces. De
managende informaticus heeft slechts globale kennis van de technologie en heel veel
kennis van de organisatieprocessen waarbinnen die technologie wordt toegepast.
Vier hoofddomeinen van de informatica kunnen noemen en kort kunnen aangeven waar die
betrekking hebben: Computersystemen draait met name om de technische aspecten van
computers, zoals onderdelen van computersystemen, en de communicatie tussen
computersystemen en randapparatuur. Bij softwaresystemen is de technische kant van
programmeren belangrijk; m.b.v. programmeertalen kan men de computer aansturen.
Informatiesystemen houden zich bezig met het construeren van geautomatiseerde
systemen die processen in de buitenwereld ondersteunen. Context van de informatica
houdt zich bezig met de ethische, juridische, filosofische, politieke, economische en culturele
context waarbinnen informatica fungeert.
Van elk hoofddomein enkele deelgebieden kunt noemen en kort kunt aangeven waar die
betrekking op hebben: Computernetwerken zijn de netwerken aan computers en
apparatuur tussen bijvoorbeeld gebruiker en de computer waar de informatie vandaan komt.
Systeemprogrammatuur (besturingssystemen) zijn systemen die via het geheugen de
hardware aansturen voor de gebruiker, zoals Windows of Linux.
Algoritmen, oplossingsmethoden voor bepaalde problemen; het is een stappenplan
bestaande uit vaste regels om tot een bepaald doel te komen. Systemen en
systeemontwikkeling houden zich bezig met de voortdurende ontwikkeling/monitoring van
3
, systemen en het creëren van systemen die voldoen aan technische en gebruiksvriendelijke
aspecten, zodat deze voor een langere tijd mee kunnen gaan. Theoretische informatica
bestudeert de grondslagen van het vakgebied, met name wiskundige concepten.
Modelleren van informatie en processen is het eerst zorgvuldig in kaart brengen van
informatie en processen alvorens ze gebruikt kunnen worden voor informatiesystemen.
Gegevensopslag houdt zich bezig hoe gegevens worden opgeslagen.
Bekend bent met hoe men ethisch handelt binnen informatica: ACM zegt dat ethische
informatici bijdragen aan de maatschappij en menselijk welzijn; ze beschadigen anderen
niet; ze zijn eerlijk en betrouwbaar; ze discrimineren niet; ze honoreren iemands rechten
(copyright, patent, privacy), geven credit wanneer zij gebruik maken van iemands
intellectuele eigendom en gaan vertrouwelijk om met de informatie van anderen.
Leereenheid 2: Systemen en systeemontwikkeling
Leerdoelen:
Geef informele beschrijvingen van systeem, informatiesysteem en informatie: Een systeem
is een verzameling componenten die samenwerken om bepaalde doelen te verwezenlijken.
Een informatiesysteem heeft een invoer en uitvoer, en heeft als doel bewerking van
betekenisvolle informatie. Informatie is dus betekenisvolle gegevens.
Leg uit waarom een informatiesysteem niet altijd deels of volledig geautomatiseerd hoeft te
zijn en in verband daarmee het belang van het afbakenen van systeem: Een systeem zoals
de HIS hoeft niet volledig geautomatiseerd te zijn, want het maakt voor de patiënt niet uit of
de assistent nu de informatie uit een digitaal systeem haalt of een papieren boek. Het doel
van een informatiesysteem is om informatie te bewerken voor belanghebbenden, hetzij
geautomatiseerd of deels geautomatiseerd. Het systeem moet ook afgebakend worden voor
sommige betrokkenen, want niet iedereen moet recht hebben op bepaalde informatie.
Omschrijf wat de specifieke kenmerken zijn van administratieve informatiesystemen,
real-timesystemen, kritische systemen, gedistribueerde informatiesystemen en embedded
systemen: In administratieve systemen worden potentieel grote hoeveelheden informatie
bewaard en beheerd in een database. Real-timesystemen moet een respons op
aangeboden informatie hebben voor een vastgestelde deadline, binnen een korte tijd. Een
kritisch systeem beheerd en bewerkt informatie, maar fouten hebben kritische gevolgen voor
mensen, politiek, maatschappelijk of economisch. Een gedistribueerd systeem is een
systeem waarbij computers en apparaten onderling moeten samenwerken voor een bepaald
doel. Een embedded system is een informatiesysteem dat één specifieke functionaliteit biedt
en niet draait op een ‘algemene’ computer, maar geen deel uitmaakt van een omvattend
systeem dat zelf geen informatiesysteem is.
4
Samenvatting op basis van de leerdoelen
,Inhoudsopgave
Leereenheid 1: Het vakgebied informatica 3
Leereenheid 2: Systemen en systeemontwikkeling 4
Leereenheid 3: Objectgeoriënteerd ontwikkelen: analyse 6
Leereenheid 4: Objectgeoriënteerd ontwikkelen: ontwerp 9
Leereenheid 5: Verzamelingenleer 11
Leereenheid 6: Bewerkingen op getallen 13
Leereenheid 7: Formeel beschrijven 14
Leereenheid 8: Een kennismaking met logica 16
Leereenheid 9: Computerarchitectuur en besturingssystemen 18
Leereenheid 10: Imperatief programmeren 20
Leereenheid 11: Relationele databases: structuur 22
Leereenheid 12: Relationele databases: regels 23
Leereenheid 13: Cryptografie 25
Leereenheid 14: Security 28
Leereenheid 15: Web en e-mail 30
Leereenheid 16: Communicatienetwerken 33
2
,Leereenheid 1: Het vakgebied informatica
Leerdoelen:
Kunt aangeven waarom er geen eensluidende definitie van informatica gegeven kan
worden: Informatica is een snelgroeiend vak en tevens zijn er meerdere domeinen te
herkennen binnen de informatica. De Unified Classifaction Scheme for Informatics (UCSI)
benoemt: computersystemen, softwaresystemen, informatiesystemen en de context van de
informatica. Ook heb je verschillende soorten informatici. Dijkstra en Winograd zijn
voorbeelden van informatici die sterk uiteenlopende meningen hebben over de informatica.
Daarom is er niet bepaald een eensluidende definitie.
Kunt aangeven wat bedoeld wordt met de kerninformaticus, de technische informaticus, de
bestuurlijke informaticus en de managende informaticus: De kerninformaticus, ofwel de
wiskundige informaticus, gaat vooral uit van de wiskundige en formeel-logische kennis van
gegevensverwerking. Het gaat om toepassingsonafhankelijke kennis van
gegevensverwerking met behulp van automaten. De technische informaticus combineert
kennis van een te automatiseren technisch proces met kennis van de automatisering voor
de technische processen binnen de organisatie. De bestuurlijke informaticus beschouwt
het ontwerpen van informatiesystemen als kern van informatica. Hij heeft kennis van de
technische en organisatorische kanten van het automatiseren van een bestuurlijk proces. De
managende informaticus heeft slechts globale kennis van de technologie en heel veel
kennis van de organisatieprocessen waarbinnen die technologie wordt toegepast.
Vier hoofddomeinen van de informatica kunnen noemen en kort kunnen aangeven waar die
betrekking hebben: Computersystemen draait met name om de technische aspecten van
computers, zoals onderdelen van computersystemen, en de communicatie tussen
computersystemen en randapparatuur. Bij softwaresystemen is de technische kant van
programmeren belangrijk; m.b.v. programmeertalen kan men de computer aansturen.
Informatiesystemen houden zich bezig met het construeren van geautomatiseerde
systemen die processen in de buitenwereld ondersteunen. Context van de informatica
houdt zich bezig met de ethische, juridische, filosofische, politieke, economische en culturele
context waarbinnen informatica fungeert.
Van elk hoofddomein enkele deelgebieden kunt noemen en kort kunt aangeven waar die
betrekking op hebben: Computernetwerken zijn de netwerken aan computers en
apparatuur tussen bijvoorbeeld gebruiker en de computer waar de informatie vandaan komt.
Systeemprogrammatuur (besturingssystemen) zijn systemen die via het geheugen de
hardware aansturen voor de gebruiker, zoals Windows of Linux.
Algoritmen, oplossingsmethoden voor bepaalde problemen; het is een stappenplan
bestaande uit vaste regels om tot een bepaald doel te komen. Systemen en
systeemontwikkeling houden zich bezig met de voortdurende ontwikkeling/monitoring van
3
, systemen en het creëren van systemen die voldoen aan technische en gebruiksvriendelijke
aspecten, zodat deze voor een langere tijd mee kunnen gaan. Theoretische informatica
bestudeert de grondslagen van het vakgebied, met name wiskundige concepten.
Modelleren van informatie en processen is het eerst zorgvuldig in kaart brengen van
informatie en processen alvorens ze gebruikt kunnen worden voor informatiesystemen.
Gegevensopslag houdt zich bezig hoe gegevens worden opgeslagen.
Bekend bent met hoe men ethisch handelt binnen informatica: ACM zegt dat ethische
informatici bijdragen aan de maatschappij en menselijk welzijn; ze beschadigen anderen
niet; ze zijn eerlijk en betrouwbaar; ze discrimineren niet; ze honoreren iemands rechten
(copyright, patent, privacy), geven credit wanneer zij gebruik maken van iemands
intellectuele eigendom en gaan vertrouwelijk om met de informatie van anderen.
Leereenheid 2: Systemen en systeemontwikkeling
Leerdoelen:
Geef informele beschrijvingen van systeem, informatiesysteem en informatie: Een systeem
is een verzameling componenten die samenwerken om bepaalde doelen te verwezenlijken.
Een informatiesysteem heeft een invoer en uitvoer, en heeft als doel bewerking van
betekenisvolle informatie. Informatie is dus betekenisvolle gegevens.
Leg uit waarom een informatiesysteem niet altijd deels of volledig geautomatiseerd hoeft te
zijn en in verband daarmee het belang van het afbakenen van systeem: Een systeem zoals
de HIS hoeft niet volledig geautomatiseerd te zijn, want het maakt voor de patiënt niet uit of
de assistent nu de informatie uit een digitaal systeem haalt of een papieren boek. Het doel
van een informatiesysteem is om informatie te bewerken voor belanghebbenden, hetzij
geautomatiseerd of deels geautomatiseerd. Het systeem moet ook afgebakend worden voor
sommige betrokkenen, want niet iedereen moet recht hebben op bepaalde informatie.
Omschrijf wat de specifieke kenmerken zijn van administratieve informatiesystemen,
real-timesystemen, kritische systemen, gedistribueerde informatiesystemen en embedded
systemen: In administratieve systemen worden potentieel grote hoeveelheden informatie
bewaard en beheerd in een database. Real-timesystemen moet een respons op
aangeboden informatie hebben voor een vastgestelde deadline, binnen een korte tijd. Een
kritisch systeem beheerd en bewerkt informatie, maar fouten hebben kritische gevolgen voor
mensen, politiek, maatschappelijk of economisch. Een gedistribueerd systeem is een
systeem waarbij computers en apparaten onderling moeten samenwerken voor een bepaald
doel. Een embedded system is een informatiesysteem dat één specifieke functionaliteit biedt
en niet draait op een ‘algemene’ computer, maar geen deel uitmaakt van een omvattend
systeem dat zelf geen informatiesysteem is.
4
