Basisboek systeemgericht
werken
Hoofdstuk 2, paragraaf 2.1 t/m 2.4
2.1 Inleiding
Niets
2.2 De algemene systeemtheorie
2.2.1 Historisch kader
- Metatheorie: heeft niet direct betrekking op eén bepaald wetenschapsgebied maar is voor
vele wetenschapsgebieden hanteerbaar.
2.2.2 Kern van de theorie
- De informatie die van de omgeving komt, wordt niet enkel verwerkt binnen een systeem,
maar het systeem geeft ook interpretaties aan de informatie.
- Dankzij bovenstaande worden systemen gezien als:
a) Bestaande uit verschillende delen die onderling samenhangen en elkaar wederzijds
beïnvloeden, niet lineair maar circulair. Veranderingen in 1 deel van de groep zullen
gevolgd worden door veranderingen in andere delen van de groep, etc.
b) Zichzelf handhavende eenheden die in voortdurende wisselwerking staan met hun
omgeving. Er is sprake van een input, troughput en output.
c) Eenheden die het vermogen hebben zichzelf te handhaven, zich voortdurend op hun
omgeving af te stemmen en die in een dynamisch evenwicht zijn met hun omgeving. Al
de gedragingen van de eenheden hebben een functie binnen het geheel.
d) Eenheden met het vermogen zichzelf te besturen en zichzelf te reproduceren.
- Het lineair denken houdt een oorzaak-gevolg denken in. stelt de
wetenschappen/hulpverlener in staat om door analyse van symptomen uitspraken te doen
over oorzaken. Vb. bij een conflict tussen 2 personen wordt er steeds gezocht naar een
argument om de oorzaak van het conflict aan de ander toe te schrijven.
- Reductionistisch denken houdt in dat een probleem beter begrepen kan worden door het zo
klein mogelijk te maken.
- Bij de algemene systeemtheorie beïnvloeden relaties en interacties tussen componenten
elkaar wederzijds en deze hebben dus een functie. Fout is hier echter wel wanneer
veronderstelt wordt dat het gedrag van het ene gezinslid tegelijkertijd oorzaak en gevolg is
van het gedrag van andere gezinsleden kan leiden tot verkeerde conclusies.
- 2 manieren waarop Von Bertalanffy de ontwikkeling van de gezinstherapie heeft beïnvloedt
1) Het bood een visie op natuurlijke groepen en de wijze waarop zich circulaire processen
afspelen binnen die groepen.
2) Het bood een begrippenkader dat gehanteerd kan worden om gezinsfenomenen te
beschrijven en te verklaren.
- Hiërarchie geeft naast de gezagspositie binnen het systeemgericht denken ook een ordening
aan van de delen van het systeem.
- Controle heeft betrekking op de doelgerichte beïnvloeding van het gedrag van het systeem
door interactie.
- Algemene systeemtheorie gaat uit van 2 principes
1) Equifinaliteit: een bepaald verschijnsel kan het gevolg zijn van heel veel verschillende
begintoestanden.
, 2) Equipotentialiteit: een bepaalde beginsituatie kan leiden tot verschillende
eindtoestanden.
2.3 De structurele theorie
2.3.2 Kern van de theorie en therapie
- Bij deze benadering wordt het gezin gezien als een dynamisch sociaal systeem: er is aandacht
voor gehelen, voor de relaties tussen de delen onderling, hun relatie met het geheel en
regels betreffende die relaties
- Ieder individu, gezin, familie of gemeenschap:
Is tegelijkertijd geheel en deel
Is niet meer dan een ander deel
Verwerpt de andere delen niet en is niet in tegenspraak ermee
Is met de andere delen in een actueel en voortdurend proces van communicatie en
verwantschap
- Het gezin heeft vanuit deze visie 2 belangrijke taken
1) Het zeker stellen van het voortbestaan van het gezinssysteem
2) Het stimuleren van de ontwikkeling van de gezinsleden.
- De structurele benadering is meer gericht op het huidige functioneren van het gezin, dan op
mogelijk oorzaken uit het verleden.
- Structurele systeemtherapie: ‘Het dusdanig veranderingen aanbrengen in de gezinsstructuur
dat ouders en kinderen (gezins)functies weer adequaat uitvoeren en symptomen verdwijnen’
- Onderverdeling in subsystemen kan naast generatie, leeftijd, sekse, etc. ook gebaseerd
worden op functie. Vb. opvoeden van kinderen, zorgdragen voor voldoende inkomen, etc.
- De therapie richt zich sterk op het ‘hier en nu’. Het is een actietherapie en gericht op het
herstructureren van transacties. In het model is aandacht voor de visie, het inzicht, de
cognities en de verklaringsmodellen van het gezin en de gezinsleden.
2.3.3 Plek van de therapeut
- De gezinsstructuurtherapeut analyseert de structuren binnen het gezin en onderzoekt of er
sprake is van pathogene (ziekmakende) structuren.
- De therapeut is in zijn analyse voornamelijk probleem-georiënteerd. Hij zoekt niet enkel naar
de omschrijving van het probleem, maar probeert ook de interacties te observeren waar het
probleem aan gerelateerd is.
- Vijf aspecten van het gezinsfunctioneren:
1) Gezinsstructuur
2) Flexibiliteit
3) Resonantie
4) Context
5) Rol van de problemen van patiënt in het handhaven van bestaande interactiepatronen.
- Ook groeigericht: er wordt ook gestreefd naar het veranderen van de gezinsstructuur.
- Techniek ‘enactment’: het actualiseren van gezinsrelatiepatronen tijdens een sessie, al dan
niet door een therapeut in scène gezet. Het geeft een helder beeld van de grenzen.
- De therapeut probeert bewust de afstand tot het gezin te verkleinen door zich aan te passen
aan de taal van het gezin en om door te vragen op persoonlijke kwesties. het proces van
interactie is belangrijker dan wat er gezegd wordt, omdat er soms enorme verschillen
bestaan tussen wat gezinsleden zeggen dat ze doen en datgene wat ze werkelijk doen.
- Coalitie: het samengaan van gezinsleden tegen een ander. Met het aangaan hiervan wordt
getracht persoonlijke doelen te bereiken.
- Een perverse triade voldoet aan 2 karakteristieken:
1) Er zijn minimaal 3 mensen in een interactieproces waarbij er minimaal 1 behoort tot een
lagere ‘machtshiërarchie’
werken
Hoofdstuk 2, paragraaf 2.1 t/m 2.4
2.1 Inleiding
Niets
2.2 De algemene systeemtheorie
2.2.1 Historisch kader
- Metatheorie: heeft niet direct betrekking op eén bepaald wetenschapsgebied maar is voor
vele wetenschapsgebieden hanteerbaar.
2.2.2 Kern van de theorie
- De informatie die van de omgeving komt, wordt niet enkel verwerkt binnen een systeem,
maar het systeem geeft ook interpretaties aan de informatie.
- Dankzij bovenstaande worden systemen gezien als:
a) Bestaande uit verschillende delen die onderling samenhangen en elkaar wederzijds
beïnvloeden, niet lineair maar circulair. Veranderingen in 1 deel van de groep zullen
gevolgd worden door veranderingen in andere delen van de groep, etc.
b) Zichzelf handhavende eenheden die in voortdurende wisselwerking staan met hun
omgeving. Er is sprake van een input, troughput en output.
c) Eenheden die het vermogen hebben zichzelf te handhaven, zich voortdurend op hun
omgeving af te stemmen en die in een dynamisch evenwicht zijn met hun omgeving. Al
de gedragingen van de eenheden hebben een functie binnen het geheel.
d) Eenheden met het vermogen zichzelf te besturen en zichzelf te reproduceren.
- Het lineair denken houdt een oorzaak-gevolg denken in. stelt de
wetenschappen/hulpverlener in staat om door analyse van symptomen uitspraken te doen
over oorzaken. Vb. bij een conflict tussen 2 personen wordt er steeds gezocht naar een
argument om de oorzaak van het conflict aan de ander toe te schrijven.
- Reductionistisch denken houdt in dat een probleem beter begrepen kan worden door het zo
klein mogelijk te maken.
- Bij de algemene systeemtheorie beïnvloeden relaties en interacties tussen componenten
elkaar wederzijds en deze hebben dus een functie. Fout is hier echter wel wanneer
veronderstelt wordt dat het gedrag van het ene gezinslid tegelijkertijd oorzaak en gevolg is
van het gedrag van andere gezinsleden kan leiden tot verkeerde conclusies.
- 2 manieren waarop Von Bertalanffy de ontwikkeling van de gezinstherapie heeft beïnvloedt
1) Het bood een visie op natuurlijke groepen en de wijze waarop zich circulaire processen
afspelen binnen die groepen.
2) Het bood een begrippenkader dat gehanteerd kan worden om gezinsfenomenen te
beschrijven en te verklaren.
- Hiërarchie geeft naast de gezagspositie binnen het systeemgericht denken ook een ordening
aan van de delen van het systeem.
- Controle heeft betrekking op de doelgerichte beïnvloeding van het gedrag van het systeem
door interactie.
- Algemene systeemtheorie gaat uit van 2 principes
1) Equifinaliteit: een bepaald verschijnsel kan het gevolg zijn van heel veel verschillende
begintoestanden.
, 2) Equipotentialiteit: een bepaalde beginsituatie kan leiden tot verschillende
eindtoestanden.
2.3 De structurele theorie
2.3.2 Kern van de theorie en therapie
- Bij deze benadering wordt het gezin gezien als een dynamisch sociaal systeem: er is aandacht
voor gehelen, voor de relaties tussen de delen onderling, hun relatie met het geheel en
regels betreffende die relaties
- Ieder individu, gezin, familie of gemeenschap:
Is tegelijkertijd geheel en deel
Is niet meer dan een ander deel
Verwerpt de andere delen niet en is niet in tegenspraak ermee
Is met de andere delen in een actueel en voortdurend proces van communicatie en
verwantschap
- Het gezin heeft vanuit deze visie 2 belangrijke taken
1) Het zeker stellen van het voortbestaan van het gezinssysteem
2) Het stimuleren van de ontwikkeling van de gezinsleden.
- De structurele benadering is meer gericht op het huidige functioneren van het gezin, dan op
mogelijk oorzaken uit het verleden.
- Structurele systeemtherapie: ‘Het dusdanig veranderingen aanbrengen in de gezinsstructuur
dat ouders en kinderen (gezins)functies weer adequaat uitvoeren en symptomen verdwijnen’
- Onderverdeling in subsystemen kan naast generatie, leeftijd, sekse, etc. ook gebaseerd
worden op functie. Vb. opvoeden van kinderen, zorgdragen voor voldoende inkomen, etc.
- De therapie richt zich sterk op het ‘hier en nu’. Het is een actietherapie en gericht op het
herstructureren van transacties. In het model is aandacht voor de visie, het inzicht, de
cognities en de verklaringsmodellen van het gezin en de gezinsleden.
2.3.3 Plek van de therapeut
- De gezinsstructuurtherapeut analyseert de structuren binnen het gezin en onderzoekt of er
sprake is van pathogene (ziekmakende) structuren.
- De therapeut is in zijn analyse voornamelijk probleem-georiënteerd. Hij zoekt niet enkel naar
de omschrijving van het probleem, maar probeert ook de interacties te observeren waar het
probleem aan gerelateerd is.
- Vijf aspecten van het gezinsfunctioneren:
1) Gezinsstructuur
2) Flexibiliteit
3) Resonantie
4) Context
5) Rol van de problemen van patiënt in het handhaven van bestaande interactiepatronen.
- Ook groeigericht: er wordt ook gestreefd naar het veranderen van de gezinsstructuur.
- Techniek ‘enactment’: het actualiseren van gezinsrelatiepatronen tijdens een sessie, al dan
niet door een therapeut in scène gezet. Het geeft een helder beeld van de grenzen.
- De therapeut probeert bewust de afstand tot het gezin te verkleinen door zich aan te passen
aan de taal van het gezin en om door te vragen op persoonlijke kwesties. het proces van
interactie is belangrijker dan wat er gezegd wordt, omdat er soms enorme verschillen
bestaan tussen wat gezinsleden zeggen dat ze doen en datgene wat ze werkelijk doen.
- Coalitie: het samengaan van gezinsleden tegen een ander. Met het aangaan hiervan wordt
getracht persoonlijke doelen te bereiken.
- Een perverse triade voldoet aan 2 karakteristieken:
1) Er zijn minimaal 3 mensen in een interactieproces waarbij er minimaal 1 behoort tot een
lagere ‘machtshiërarchie’
