Samenvatting Opleidingskunde Leren HS 1 en 3 Achtveldenmodel

Hoofdstuk 1
Het verrichten van een goede analyse van de leervraag en van de werksituaties (waarin ze
functioneren) waarin de vraag speelt is een cruciale taak van ontwerpers van leerprocessen.

Vroeger/jaren 80/heden
Vroeger hadden ze een bedrijfsschool die zich richtte op het initieel opleiden.
Vanaf de jaren 80 is in grotere organisaties een opleidingsfunctie ontwikkeld.
Momenteel hebben kleinere organisaties geen medewerker in dienst die gespecialiseerd is in het
ontwerpen van leertrajecten en het adviseren over leren in het werk. Mogelijk wordt er iemand
ingehuurd.

Kenniseconomie: de Westerse economie verandert in belang van vernieuwing, innovatie en
kennisontwikkeling. De werkzaamheden worden kennis productief in plaats van routinematig. Bij
kennis productief werk draait het niet om kennis, maar wel om het productief maken daarvan.
Steeds meer mensen zullen aan deze verandering meedoen, dit wordt ook wel de Post-capitalist
society genoemd.

Kenniswerkers en professionals
Het werk van kenniswerkers steunt op innovatiekracht, autonomie en ondernemerschap.
Professionals zorgen zelf voor verwerven van benodigde informatie en het op de juiste manier
omzetten daarvan in kennis. Kennis is dus een persoonlijke bekwaamheid.

Wie zijn er bezig met leren en werken verbonden maken?
-Ontwerpers van leertrajecten
-Veranderkundigen
-Arbeids- & organisatiepsychologen
-Economen
-Bedrijfskundigen
-ICT’ers

Bekwaamheden van ontwerpers:
-Effectieve advies- en werkrelaties creëren met opdrachtgevers en andere betrokkenen;
-De (leer)vraag analyseren en vaststellen van leernoodzaak;
-Stimuleren van brede participatie van relevante betrokkenen tijdens het ontwerpproces;
-Een passende leeraanpak en leeromgeving kiezen en vormgeven;
-Verbinden van leren en werken; vinden van manieren om leren in het werk te faciliteren;
-Het maken van een consistent ontwerp, of wel het vastleggen van het ontwerp;
-Ontwerpen en ontwikkelen van leerinterventies en leermaterialen;
-Evalueren van gekozen ontwerp en aanpak.

Ontwikkelingen in de toekomst
-Bijdragen aan de leercultuur in organisaties. Een ontwerper zal zich niet alleen meer richten op het
ontwikkelen van operationele bekwaamheden, maar ook op het ontwikkelen van een cultuur, een
manier van samenwerken die snel en effectief leren helpt.
-Het leren in netwerken van professionals ondersteunen (ipv leren in klassieke organisaties). Hierbij
wordt gedacht aan het helpen vinden van manieren waarop professionals elkaar verder brengen in
vraagstukken en projecten.
-Real time werkondersteuning als automatische manier van leren. Perfomance support richt zich
momenteel al op het ondersteunen in het werk. De vraag die zich bij hen steeds voordoet is: “Hoe
kunnen we het werk zo inrichten dat, waar nodig, ondersteuning direct verkrijgbaar is?
-Het ontwikkelen van talenten i.p.v. ontwikkelen van ontbrekende bekwaamheden. Deze
ontwikkeling zal met de jaren steeds steviger worden.

, Hoofdstuk 3

Het Achtveldenmodel
Denk- en analyse kader biedt een beproefde manier om op systematische en relationele wijze met
relevante personen een ontwerpproces op te pakken dat uitmondt in een gedragen en impactvol
leertraject. Er wordt op zoek gegaan naar de meest effectieve en efficiënte aanpak. Of wel, “Wat wil
je bereiken?” en “Wanneer ben je tevreden?”.

Wat wil je bereiken? Wanneer ben je tevreden?
Doel; er moet sprake zijn van ↔ Impact; formuleren van
een doel dat mede dmv leren Deze velden doen een beroep criteria en ontwikkelen van
bereikt kan worden op opdrachtgevers, instrumenten voor evaluatie
projectleiders en van de impact.
leidinggevenden.
Bij doel, impact, werksituatie en functioneren, ligt de focus op werken.
Werksituatie; van belang dat ↔ Functioneren; formuleren van
er een duidelijk beeld is van Deze velden doen een beroep criteria en ontwikkelen van
wat er moet veranderen in de op opdrachtgevers, instrumenten voor evaluatie
werksituatie om doel te projectleiders en van het functioneren op de
bereiken. leidinggevenden. werkplek.
Bekwaamheden; het gaat ↔ Leerresultaten; formuleren
hierbij om welke Deze velden doen een beroep van criteria en ontwikkelen
bekwaamheden belangrijk zijn op de lerende zelf, begeleiders van instrumenten voor
om in de gewenste en ontwikkelaars. evaluatie van de
werksituatie goed te handelen. leerresultaten.
Bij bekwaamheden, leersituatie, leerresultaten en leerproces, ligt de focus op leren.
Leersituatie; bekwaamheden ↔ Leerproces; formuleren van
te verwerven en te Deze velden doen een beroep criteria en ontwikkelen van
ontwikkelen om gewenste op de lerende zelf, begeleiders instrumenten voor evaluatie
verandering in de werksituatie en ontwikkelaars. van het leerproces
te realiseren, opdat het
beoogde doel wordt
gerealiseerd.


Cruciaal tijdens het leerproces van een organisatie:
-Uitwisseling tussen belanghebbenden
-Het gezamenlijk verkennen van een vraagstukken en de mogelijke oplossingsrichtingen
-Het delen van ervaringen met wat goed werkt – en wat niet.


Voorbeeldsituatie: Een leidinggevende heeft bedacht om teamleiders een training te laten volgen
voor beoordelingsgesprekken. Waarschijnlijk zal je met een training de teamleiders niet stimuleren
om gesprekken te voeren. Wat er wel toe doet, is het achterliggende doel dat de leidinggevende wil
bereiken en wat ervoor nodig is om dat te realiseren. De kunst is om het onderwerp te verleggen van
de training naar het doel van het nieuwe beloningssysteem. Het achtveldenmodel biedt hierbij
bruikbare handvatten, namelijk:
- Aan welk organisatiedoel moet het systeem bijdragen?
-Hoe is dat zichtbaar in de organisatieresultaten?
-Wat gaat de klant hiervan merken?