Samenvatting – Inl. Sociologie 2022 –
Charlie Leonard
Week 1 – Inleiding Sociologie
Hoorcollege 1: Inleiding
Wat is sociologie?
- Van verschillende perspectieven manieren van identificatie
Zijn onze keuzes rationeel?
- Wij denken van wel -> is niet zo
- Keuzes worden opgedeeld in hokjes:
Maatschappelijke verwachting
Infrastructuur
Welke keuzes andere nemen
Keuze obv de vrije wil VS maatschappelijke dynamieken (= sociologie)
- VB: Partnerkeuze/kinderkeuze -> (economie)
- Het algemene (patroon) in het bijzondere zien -> en dan toepassen
Stanford prison experiment
- Hoe wordt gedrag beinvloedt door de sociale context?
- Kelder van universiteit als nep-gevangenis -> liep volledig uit de hand
- Uitkomsten waren meer sociologisch dan psychologisch
inzichten in macht en gedrag obv toegeschreven rollen en functies maar ook:
- Ethische mislukking
- Richtlijnen
- Mensen zijn tot veel instaat in bepaalde context
Sociologische verbeeldingskracht (Mills)= the vivid awareness of the relationship between private
experience and the wider society
-> Persoonlijk probleem of toch maatschappelijk? -> sociologische verbeeldingskracht
-> in bredere context plaatsen (denk aan trends)
- De rol van de bredere context geeft niet zomaar een causaal verband -> Trends willen verklaren
Hoe verhouden deze ontwikkelingen zich tot elkaar?
3 centrale vraagstukken binnen de sociologie
1. Sociale ongelijkheden
2. Groepsprocessen
3. Sociale veranderingen
Sociale ongelijkheden: Wie krijgt wat en waarom?
Groepsprocessen: Sociale cohesie, socialisatie, wat verbindt/scheidt mensen en waarom?
Sociale veranderingen: welke veranderingen zijn er en waarom?
1
,Ontstaan sociologie:
- Auguste Comte (1838) introduceert de term -> niet de eerste/laatste met sociologische
verbeeldingskracht
Wet van de 3 stadia
1. Positivistisch stadium = sociologie
2. Metafysisch stadium
3. Theologisch stadium
Comte: wetenschappelijke benadering van fysici en astronomen ook gebruiken om samenleving te
bestuderen
Hoofdvraag – Verklaren van sociale veranderingen in de maatschappij
1. Sociale ongelijkheden -> Marx, industrialisering
2. Sociale groepen -> Durkheim -> sociale wanorde
3. Rationalisering -> Weber over rationalisering
Marx & sociale ongelijkheid
- Sociale veranderingen door economische conflicten die ongelijkheden produceren
Machines vervangen mensen
Kapitalistische samenleving als klassenmaatschappij
Kapitaalbezitters vs arbeiders
- Vervreemding
- Lage lonen (uitbuiting)
- Instabiliteit kapitalisme
- Sociale structuren (huwelijk obv rijkdom)
Adam Smith VS Karl Marx
- Toename van welvaart voor iedereen in vrije markten (Smith)
- VS ongelijkheden door kapitalisering ten koste van arbeiders klasse; lonen van arbeiders dalen
(Verelendung) (Marx)
Sociale groepen en cohesie volgens Durkheim
- Sociale veranderingen resulteerden in verschillende onderliggende bindingen tussen mensen
(cohesie)
- Modernisering/Industrialisering toenemende arbeidsverdeling
Van mechanische solidariteit naar organische solidariteit
- Risico op anomie door toename diversiteit -> ongelukkig in kapitalistische maatschappij?
1. Individualisme
2. Hoop
3. Te veel vrijheid
4. Atheisme
5. Zwakke bindingen
- Zelfdodingen goede graadmeter voor anomie binnen een samenleving
- Invloed van cohesie op zelfmoord -> Hoger bij mannen, protestanten, rijken en ongehuwden
- Bewijs voor hoe sociale factoren individueel gedrag beinvloeden
Sociale verandering volgens Weber:
Proces van rationalisering:
2
,1. Individualisering -> groei kapitalisme en industriele revolutie
2. Groei steden -> ontstaan sociale problemen
3. Politieke veranderingen -> Franse revolutie: vrijheid/gelijkheid/solidariteit
- Sociale veranderingen door proces van rationalisering (verschuiving denkwijzen)
- Van Traditie naar rationaliteit
Invloed van rationalisering/modernisering
- Individualisering
- Nadruk op kennis/wetenschap ipv religie en tradities
- Onttoveirng: praktische problemen niet meer mer magie maar met technologie oplossen
Voordeel: wetenschap kan technologische en organisatorische wonderen voortbrengen
Nadeel: Iron cage: samenleving als een ijzeren kooi van efficientie, stroomlijning, regels en
bureaucratie -> gevaar voor menselijke vrijheid
- Kortom: Klassieke sociologen houden zich bezig met verklaringen voor en gevolgen van sociale
veranderingen
Mogelijke gevolgen relevant voor de criminologie:
- Marx -> Vervreemding
- Durkheim -> Anomie
- Weber -> individualisering
Theoretische perspectieven samengevat
Conflictssociologie:
- Samenleving = Arena van ongelijkheid, conflict en verandering
- Marx
Structureel functionalisme
- Samenleving = complex systeem, in evenwicht met sociale structuur en functies
- Durkheim
Symbolisch interactionisme
- Samenleving = resultaat van interacties tussen individuen
- Weber
Rationele keuze benadering
Samenleving = resultaat van kosten-baten afwegingen
3 redenen:
1. Crimineel gedrag/Slachtofferschap/Systemen: ‘Public issues’ ipv ‘private troubles’ (Mills)
2. De samenleving vormt context waarin criminaliteit en de reactie erop plaatsvindt
3. Onderscheid tussen normaal en afwijkend gedrag door samenleving
Nieuwe richtingen sociologische criminologie (Sampson)
1. Armoede/deprivatie/klassenstrijd zijn niet meer genoeg om alle vormen van criminaliteit te
verklaren
2. Criminologische verklaringen gaan vaak voorbij aan de processen/dynamieken van criminele
gebeurtenissen
Between-individuals-analysis
- Verschillen tussen individuen
3
, - Waarom de 1 wel, maar de ander niet?
- Rol sociale context in ongelijkheid/verschillen gedrag
Within-individuals analysis
- Veranderingen in individuen
- Life course
- Sociale processen houden verband met levenstransities
Sociologie= De leer van de menselijke samenleving, en haar verschijnselen
Literatuur week 1 – Samenvatting
Hoofdstuk 1 – Wat is sociologie?
Sociologie = systematisch onderzoek van de menselijke samenleving
Sociologisch perspectief= gezichtspunt dat uitgaat vd sociologie, het algemene in het bijzondere zien
-> dmv van sociologie algemene patronen ontdekken in het gedrag van bepaalde mensen
-> het bekende idee dat je zelf bepaalt hoe je leven eruitziet moet je loslaten voor de ongewone
gedachte dat de samenleving onze beslissingen en ervaringen beinvloed
Durkheim
- verschillen in zelfdoding tussen categorieen mensen verklaard door mate van sociale intergratie
- Individualisering meer zelfdodingen in de samenleving door afwezigheid groepsnormen
- Als er minder sociale keuzemogelijkheden zijn verloopt sociale intergratie ook slechter
Marginaliteit= dat iemand zich bevindt in de marges/grenzen van de samenleving
- Hoe groter de marginaliteit van een individu, hoe beter hij instaat is om het sociologisch
perspectief te hanteren -> mensen die niet tot de dominante groep behoren zijn zich bewust van
sociale patronen die anderen niet zien
- Het sociologisch perspectief creeert eenheid onder mensen door persoonlijke problemen te
transformeren tot maatschappelijke vraagstukken (Public vs private Mills)
3 categorieen voor landen op de wereld
1. De hoge-inkomsenslanden = landen met de hoogste algemene levensstandaard, veel goederen,
welvarende inwoners
2. Middeninkomenslanden = hebben een levensstandaard die we als we de wereld in zijn geheel
bekijken gemiddeld kunnen noemen, vaak veel sociale ongelijkheid
3. Lage-inkomenslanden = hebben een lage levensstandaard, veel arme inwoners, enkele extreem
rijken, grote sociale ongelijkheid, weinig mogelijkheden tot verbeteren eigen situatie
Het is belangrijk om het leven in verschillende landen te vergelijken om 4 redenen:
1. Het leven dat we leiden wordt gevormd door het land waarin we leven
2. De contacten tussen samenlevingen zijn zeer sterk toegenomen. Rijke landen hebben daarom
invloed op wat er in arme landen gebeurt
3. Veel sociale problemen waarmee de westerse wereld geconfronteerd wordt zijn elders veel
ernstiger
4. Globaal denken helpt ons om meer inzicht in onszelf te krijgen
Bijdrage aan persoonlijke groei door sociologie
1. Door sociologisch perspectief kunnen we nagaan wat er wel/niet klopt aan het allerdaags denken
2. Sociologisch perspectief geeft ons beter inzicht in de mogelijkheden en de hindernissen die we in
4
Charlie Leonard
Week 1 – Inleiding Sociologie
Hoorcollege 1: Inleiding
Wat is sociologie?
- Van verschillende perspectieven manieren van identificatie
Zijn onze keuzes rationeel?
- Wij denken van wel -> is niet zo
- Keuzes worden opgedeeld in hokjes:
Maatschappelijke verwachting
Infrastructuur
Welke keuzes andere nemen
Keuze obv de vrije wil VS maatschappelijke dynamieken (= sociologie)
- VB: Partnerkeuze/kinderkeuze -> (economie)
- Het algemene (patroon) in het bijzondere zien -> en dan toepassen
Stanford prison experiment
- Hoe wordt gedrag beinvloedt door de sociale context?
- Kelder van universiteit als nep-gevangenis -> liep volledig uit de hand
- Uitkomsten waren meer sociologisch dan psychologisch
inzichten in macht en gedrag obv toegeschreven rollen en functies maar ook:
- Ethische mislukking
- Richtlijnen
- Mensen zijn tot veel instaat in bepaalde context
Sociologische verbeeldingskracht (Mills)= the vivid awareness of the relationship between private
experience and the wider society
-> Persoonlijk probleem of toch maatschappelijk? -> sociologische verbeeldingskracht
-> in bredere context plaatsen (denk aan trends)
- De rol van de bredere context geeft niet zomaar een causaal verband -> Trends willen verklaren
Hoe verhouden deze ontwikkelingen zich tot elkaar?
3 centrale vraagstukken binnen de sociologie
1. Sociale ongelijkheden
2. Groepsprocessen
3. Sociale veranderingen
Sociale ongelijkheden: Wie krijgt wat en waarom?
Groepsprocessen: Sociale cohesie, socialisatie, wat verbindt/scheidt mensen en waarom?
Sociale veranderingen: welke veranderingen zijn er en waarom?
1
,Ontstaan sociologie:
- Auguste Comte (1838) introduceert de term -> niet de eerste/laatste met sociologische
verbeeldingskracht
Wet van de 3 stadia
1. Positivistisch stadium = sociologie
2. Metafysisch stadium
3. Theologisch stadium
Comte: wetenschappelijke benadering van fysici en astronomen ook gebruiken om samenleving te
bestuderen
Hoofdvraag – Verklaren van sociale veranderingen in de maatschappij
1. Sociale ongelijkheden -> Marx, industrialisering
2. Sociale groepen -> Durkheim -> sociale wanorde
3. Rationalisering -> Weber over rationalisering
Marx & sociale ongelijkheid
- Sociale veranderingen door economische conflicten die ongelijkheden produceren
Machines vervangen mensen
Kapitalistische samenleving als klassenmaatschappij
Kapitaalbezitters vs arbeiders
- Vervreemding
- Lage lonen (uitbuiting)
- Instabiliteit kapitalisme
- Sociale structuren (huwelijk obv rijkdom)
Adam Smith VS Karl Marx
- Toename van welvaart voor iedereen in vrije markten (Smith)
- VS ongelijkheden door kapitalisering ten koste van arbeiders klasse; lonen van arbeiders dalen
(Verelendung) (Marx)
Sociale groepen en cohesie volgens Durkheim
- Sociale veranderingen resulteerden in verschillende onderliggende bindingen tussen mensen
(cohesie)
- Modernisering/Industrialisering toenemende arbeidsverdeling
Van mechanische solidariteit naar organische solidariteit
- Risico op anomie door toename diversiteit -> ongelukkig in kapitalistische maatschappij?
1. Individualisme
2. Hoop
3. Te veel vrijheid
4. Atheisme
5. Zwakke bindingen
- Zelfdodingen goede graadmeter voor anomie binnen een samenleving
- Invloed van cohesie op zelfmoord -> Hoger bij mannen, protestanten, rijken en ongehuwden
- Bewijs voor hoe sociale factoren individueel gedrag beinvloeden
Sociale verandering volgens Weber:
Proces van rationalisering:
2
,1. Individualisering -> groei kapitalisme en industriele revolutie
2. Groei steden -> ontstaan sociale problemen
3. Politieke veranderingen -> Franse revolutie: vrijheid/gelijkheid/solidariteit
- Sociale veranderingen door proces van rationalisering (verschuiving denkwijzen)
- Van Traditie naar rationaliteit
Invloed van rationalisering/modernisering
- Individualisering
- Nadruk op kennis/wetenschap ipv religie en tradities
- Onttoveirng: praktische problemen niet meer mer magie maar met technologie oplossen
Voordeel: wetenschap kan technologische en organisatorische wonderen voortbrengen
Nadeel: Iron cage: samenleving als een ijzeren kooi van efficientie, stroomlijning, regels en
bureaucratie -> gevaar voor menselijke vrijheid
- Kortom: Klassieke sociologen houden zich bezig met verklaringen voor en gevolgen van sociale
veranderingen
Mogelijke gevolgen relevant voor de criminologie:
- Marx -> Vervreemding
- Durkheim -> Anomie
- Weber -> individualisering
Theoretische perspectieven samengevat
Conflictssociologie:
- Samenleving = Arena van ongelijkheid, conflict en verandering
- Marx
Structureel functionalisme
- Samenleving = complex systeem, in evenwicht met sociale structuur en functies
- Durkheim
Symbolisch interactionisme
- Samenleving = resultaat van interacties tussen individuen
- Weber
Rationele keuze benadering
Samenleving = resultaat van kosten-baten afwegingen
3 redenen:
1. Crimineel gedrag/Slachtofferschap/Systemen: ‘Public issues’ ipv ‘private troubles’ (Mills)
2. De samenleving vormt context waarin criminaliteit en de reactie erop plaatsvindt
3. Onderscheid tussen normaal en afwijkend gedrag door samenleving
Nieuwe richtingen sociologische criminologie (Sampson)
1. Armoede/deprivatie/klassenstrijd zijn niet meer genoeg om alle vormen van criminaliteit te
verklaren
2. Criminologische verklaringen gaan vaak voorbij aan de processen/dynamieken van criminele
gebeurtenissen
Between-individuals-analysis
- Verschillen tussen individuen
3
, - Waarom de 1 wel, maar de ander niet?
- Rol sociale context in ongelijkheid/verschillen gedrag
Within-individuals analysis
- Veranderingen in individuen
- Life course
- Sociale processen houden verband met levenstransities
Sociologie= De leer van de menselijke samenleving, en haar verschijnselen
Literatuur week 1 – Samenvatting
Hoofdstuk 1 – Wat is sociologie?
Sociologie = systematisch onderzoek van de menselijke samenleving
Sociologisch perspectief= gezichtspunt dat uitgaat vd sociologie, het algemene in het bijzondere zien
-> dmv van sociologie algemene patronen ontdekken in het gedrag van bepaalde mensen
-> het bekende idee dat je zelf bepaalt hoe je leven eruitziet moet je loslaten voor de ongewone
gedachte dat de samenleving onze beslissingen en ervaringen beinvloed
Durkheim
- verschillen in zelfdoding tussen categorieen mensen verklaard door mate van sociale intergratie
- Individualisering meer zelfdodingen in de samenleving door afwezigheid groepsnormen
- Als er minder sociale keuzemogelijkheden zijn verloopt sociale intergratie ook slechter
Marginaliteit= dat iemand zich bevindt in de marges/grenzen van de samenleving
- Hoe groter de marginaliteit van een individu, hoe beter hij instaat is om het sociologisch
perspectief te hanteren -> mensen die niet tot de dominante groep behoren zijn zich bewust van
sociale patronen die anderen niet zien
- Het sociologisch perspectief creeert eenheid onder mensen door persoonlijke problemen te
transformeren tot maatschappelijke vraagstukken (Public vs private Mills)
3 categorieen voor landen op de wereld
1. De hoge-inkomsenslanden = landen met de hoogste algemene levensstandaard, veel goederen,
welvarende inwoners
2. Middeninkomenslanden = hebben een levensstandaard die we als we de wereld in zijn geheel
bekijken gemiddeld kunnen noemen, vaak veel sociale ongelijkheid
3. Lage-inkomenslanden = hebben een lage levensstandaard, veel arme inwoners, enkele extreem
rijken, grote sociale ongelijkheid, weinig mogelijkheden tot verbeteren eigen situatie
Het is belangrijk om het leven in verschillende landen te vergelijken om 4 redenen:
1. Het leven dat we leiden wordt gevormd door het land waarin we leven
2. De contacten tussen samenlevingen zijn zeer sterk toegenomen. Rijke landen hebben daarom
invloed op wat er in arme landen gebeurt
3. Veel sociale problemen waarmee de westerse wereld geconfronteerd wordt zijn elders veel
ernstiger
4. Globaal denken helpt ons om meer inzicht in onszelf te krijgen
Bijdrage aan persoonlijke groei door sociologie
1. Door sociologisch perspectief kunnen we nagaan wat er wel/niet klopt aan het allerdaags denken
2. Sociologisch perspectief geeft ons beter inzicht in de mogelijkheden en de hindernissen die we in
4
