Samenvatting Strafrecht Universiteit van Amsterdam 2024/2025

Inleiding strafrecht
Week 1. Kennismaking met het strafrecht

Hoorcollege 1.

Introductie in het strafrecht
- Overheidsreactie op onrecht
- Overheidsmonopolie op toepassen geweld en vervolging
- Opsporing en vervolging door politie en OM
- Berechting van een strafbaar feit en de daarvan verdachte persoon door de strafrechter.

Bestaat uit:
1) Materieel strafrecht
2) Formeel strafrecht
3) Sanctie- en Penitentiair recht

Vergeldingsleer: een doel van een straf is vergelding. Wie een strafbaar feit heeft begaan, mag daar
niet mee wegkomen.

Preventieleer: Bij de preventieleer straf je alleen als het nut heeft omdat er bijvoorbeeld delicten
voorkomen worden. Je kan dan ook iemand straffen die onschuldig is, als het maar toekomstige
delicten voorkomt.

Actoren in het strafproces
1) Politie
2) Officier van justitie
3) Advocaat
4) Rechter

Politie
- Art. 3 Politiewet
- Art. 141 en 142 Sv
- Opsporingsambtenaren (wordt niet gesproken over politie)
- Art. 152 Sv

Officier van Justitie
- Art. 132a Sv: leider opsporingsonderzoek
- Art. 167 lid 1 en 242 lid 1 Sv
o Vervolgen is een exclusieve taak van het OM
o Niet alleen of maar ook waarvoor
o Opportuniteitsbeginsel

Advocaat
- Onafhankelijk
- Partijdig
- Deskundig
- Integer
- Vertrouwelijkheid


1

,Rechter
- Rechter-commissaris
- Zittingsrechter

Soorten delicten
- Commuun strafrecht: Wetboek van Strafrecht
- Bijzonder strafrecht:
o Opiumwet
o Wet Wapens en Munitie
o Wet Economische delicten
o Wegenverkeerswet

Bronnen strafrecht
- Wet- en regelgeving
- Verdragen
- Jurisprudentie

Doorwerking EVRM in Nederlandse strafrecht
- EHRM 27 november 2008, NJ 2009, 214 (Salduz-arrest)  Geen advocaat bij verhoor
o Art. 6 lid 3 onder c EVRM
- Hoge Raad 1 april 2014, NJ 2014, 268
o Alleen consultatierecht
- Richtlijn 2013/48/EU
o Aanwezigheid raadsman bij verhoor
- Wettelijke regeling
o Art. 28 Sv


Kennisclip – kennismaking met het strafrecht




Strafrecht bestaat uit twee onderdelen:
1) Materieel (commuun) strafrecht  staat in Wetboek van Strafrecht (Sr)
- Wat is strafbaar? Bijv. moord
- Welke straf hoort daarbij? Voor moord is dat levenslang
- Waarom straffen? Vergelding, speciale preventie en generale preventie.

2) Formeel strafrecht  staat in Wetboek van Strafvordering (Sv)
- Hoe wordt iemand veroordeeld? Aanhouden, voorlopige hechtenis, onderzoek ter
terechtzitting en hoger beroep.

Bijzonder strafrecht: Wegenverkeerswet

Internationaal recht: Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM)

Sanctierecht: welke straffen kunnen er worden opgelegd en hoe kunnen die ter uitvoering
worden gebracht? Vind je in Sr en Sv


2

, Uitspraken noem je:
Hoge raad = arrest
Rechter (eerste aanleg) = vonnis




3

, Week 2. De opbouw van het strafbare feit

Hoorcollege 2.

Nieuws van de week
Straatintimidatie
 Art. 429ter SR
 Aanpak straatintimidatie: pas één boete uitgedeeld.


Strafrechtelijk legaliteitsbeginsel: art. 1 SR
 De overheid mag alleen handelen op basis van de wet
 Dat garandeert:
1. De democratisch gekozen wetgever heeft zich uitgesproken
2. Het recht is inzichtelijk en voorspelbaar voor burgers, omdat wettelijke regelingen
worden opgeschreven en bekend gemaakt.

1. Wettelijke basis
2. Verbod van terugwerkende kracht
3. Gebod van toegankelijke en vooral scherpe normen
4. Grenzen aan de interpretatievrijheid van de rechter

Gebod van toegankelijke en vooral scherpe normen
 Straatintimidatie (art. 429ter Sr)
 Degene die in het openbaar een ander indringend seksueel benadert door middel van
opmerkingen, gebaren, geluiden of aanrakingen op een wijze die vreesaanjagend,
vernederend, kwetsend of onterend is te achten, wordt gestraft met hechtenis van ten
hoogste drie maanden of geldboete van de derde categorie.

Grenzen aan de interpretatievrijheid van de rechter
 Stealthing
 Rechtbank rotterdam 14 maart 2023: ECLI:2023:2093
 Wet seksuele misdrijven per 1 juli 2024.

Structuur strafbaar feit: vierlagenmodel
‘een strafbaar feit is een menselijke gedraging die valt binnen de grenzen van een wettelijke
delictsomschrijving, die wederrechtelijk is aan zijn schuld te wijten.’
1. Menselijke gedraging
2. Die valt onder een delictsomschrijving (bestanddelen)
3. En die wederrechtelijk
4. En verwijtbaar is

Menselijke gedraging
 Bewuste spierbeweging, maar denk aan omissiedelicten (bijv. art. 192 Sr)
 Zijn kwade gedachten strafbaar? Niet zolang ze in je hoofd blijven, op papier bijv. wel.
 Het voorbeeld van terrorisme-zaken – podcast kade gedachten.
 Zie art. 96 Sr en 134a Sr
 De zaak van de bankmedewerker en de verdwenen 400.000.
 Art. 321 Sr: verduistering in dienstbetrekking.




4