Samenvatting Biologie Thema 6 Regeling en waarneming
6.1
- negatieve terugkoppeling: wanneer een toename van het resultaat een remming
van het proces veroorzaakt.
- positieve terugkoppeling: bij een regelkring waardoor een toename van het
resultaat het proces versterkt.
- homeostase: het inwendige milieu van een organisme blijft constant. Het
handhaven van homeostase vindt meestal plaats door regelkringen met negatieve
terugkoppeling. Homeostase is een voorbeeld van zelfregulatie.
- signaalmoleculen: hiermee vind communicatie plaats tussen de cellen.
- hormonen: signaalmoleculen die afkomstig zijn van hormoonklieren.
- endocriene klieren: klieren die hun product afgeven aan het bloed.
- exocriene klieren: klieren met een afvoerbuis
- secretie: de afgifte van hormonen door cellen van de hormoonklier
- excretie: zweetklieren of speekselklieren die hun product afgeven via een
afvoerbuis.
- doelwitorganen: organen waarvan de cellen hormoonreceptoren hebben waaraan
de hormoon zich kan binden.
- hormoonspiegel: de mate van de reactie van een doelwitorgaan word onder
andere bepaald door de concentratie van het hormoon in het bloed. Een hormoon
kan processen in meerdere doelwitorganen regelen.
6.2
-Hormoonstelsel: hypofyse, schildklier, bijnieren, eilandjes van Langerhans,
teelballen en eierstokken.
HYPOFYSE
- Hypofyse: ligt tussen de beide hersenhelften in. Het bestaat uit een voorkwam en
een achterkwab. De secretie van hormonen door de hypofyse wordt geregeld door
de Hypothalamus. Dit ligt boven de hypofyse.
De hypofyse produceert onder andere:
FSH en LH. Deze hormonen beïnvloeden de ovaria
en de testes.
TSH uit de hypofyse beïnvloed de schildklier.
Oxytocine uit de achterkwab van de stimuleert het ontstaan van weeën. Na
hypofyse de geboorte zorgt oxytocine voor de
melksecretie uit de melkklieren uit de
borsten. (hechtingenhormoon)
Antidiuretisch hormoon (ADH) - regelt de resorptie van water in de
nieren bij de vorming van urine.
het groeihormoon (GH) regelt de groei en ontwikkeling.
- als de hypofyse te veel groeihormoon produceert kan er reuzegroei ontstaan.
- als de hypofyse te weinig groeihormoon produceert kan er dwerggroei ontstaan.
, SCHILDKLIER
- schildklier ligt in de hals, voor het strottenhoofd, tegen de luchtpijp aan.
thyroxine. Dit hormoon beïnvloedt de stofwisseling
en bij kinderen de groei en ontwikkeling
van beenderstelsel en het centrale
zenuwstelsel.
- TSH uit de hypofyse stimuleert de secretie van thyroxine. Thyroxine remt de
secretie van TSH. Als de concentratie van thyroxine in het bloed daalt, neemt de
secretie van TSH toe. Doordat de concentratie van TSH stijgt. Wordt de secretie
thyroxine gestimuleerd. Daardoor stijgt de concentratie van thyroxine in het bloed
weer.
- te veel thyroxine? neemt de intensiteit van de stofwisseling toe. Dit leid tot
gewichtsverlies, toename van de eetlust en rusteloosheid.
- te weinig thyroxine? neemt de intensiteit van de stofwisseling af. Dit leid tot
gewichtstoename en vermoeidheid. Je krijgt het dan ook sneller koud. Ook kan
dwerggroei een gevolg zijn van een te lage productie van thyroxine. De vorm van
dwerggroei gaat vaak gepaard met beperkte geestelijke ontwikkeling.
- een te lage productie van thyroxine kan komen doordat er te weinig jood in het
voedsel voorkomt.
DE EILANDJES VAN LANGERHANS
- de alvleesklier heeft als verteringsklier een exocriene functie. Hij produceert een
spijsverteringssap dat wordt afgegeven aan de twaalfvingerige darm. Verspreid
tussen de cellen van de alvleesklier liggen groepjes cellen met een endocriene
functie. Deze worden de eilandjes van Langerhans genoemd.
Insuline en glucagon regelen de glucoseconcentratie van het
bloed min of meer constant blijft.
- bloedsuikerspiegel: de glucoseconcentratie van het bloed. Bij een gezond
persoon ligt deze tussen de 4,0 en 8,0 mmol/L. De normwaarde is 5,0 mmol/L.
- de koolhydraten die je eet worden in je lichaam verteerd tot glucose. Die wordt
opgenomen in de dunnen darm. De glucoseconcentratie van het bloed zal daardoor
stijgen. Cellen in de eilandjes van langerhans gaan dan meer insuline produceren.
Insuline stimuleert de cellen in het lichaam om meer glucose op te nemen uit het
bloed. Cellen in de lever en spieren zetten dit om in glycogeen. Glycogeen wort in
deze cellen opgeslagen. De glucoseconcentratie zal in het bloed hierdoor dalen.
Als je een tijdje niet hebt gegeten kan de glucoseconcentratie van je bloed zakken.
De eilandjes van Langerhans produceren dan glucagon. Dit stimuleert in de lever en
in spieren de omzetting van glycogeen in glucose. Glucose wordt vervolgens
afgegeven aan het bloed waarin de glucoseconcentratie van het bloed stijgt.
BIJNIEREN
- bijnieren liggen als kapjes bovenop de nieren. Een bijnier bestaat uit een
bijnierschors en bijniermerg:
Bijniermerg: produceren van het hormoon adrenaline. Onder invloed
van adrenaline zetten cellen in de lever en spieren glycogeen om in
glucose. Hierdoor stijgt de concentratie glucose in je bloed en
gaat je hart sneller kloppen.
6.1
- negatieve terugkoppeling: wanneer een toename van het resultaat een remming
van het proces veroorzaakt.
- positieve terugkoppeling: bij een regelkring waardoor een toename van het
resultaat het proces versterkt.
- homeostase: het inwendige milieu van een organisme blijft constant. Het
handhaven van homeostase vindt meestal plaats door regelkringen met negatieve
terugkoppeling. Homeostase is een voorbeeld van zelfregulatie.
- signaalmoleculen: hiermee vind communicatie plaats tussen de cellen.
- hormonen: signaalmoleculen die afkomstig zijn van hormoonklieren.
- endocriene klieren: klieren die hun product afgeven aan het bloed.
- exocriene klieren: klieren met een afvoerbuis
- secretie: de afgifte van hormonen door cellen van de hormoonklier
- excretie: zweetklieren of speekselklieren die hun product afgeven via een
afvoerbuis.
- doelwitorganen: organen waarvan de cellen hormoonreceptoren hebben waaraan
de hormoon zich kan binden.
- hormoonspiegel: de mate van de reactie van een doelwitorgaan word onder
andere bepaald door de concentratie van het hormoon in het bloed. Een hormoon
kan processen in meerdere doelwitorganen regelen.
6.2
-Hormoonstelsel: hypofyse, schildklier, bijnieren, eilandjes van Langerhans,
teelballen en eierstokken.
HYPOFYSE
- Hypofyse: ligt tussen de beide hersenhelften in. Het bestaat uit een voorkwam en
een achterkwab. De secretie van hormonen door de hypofyse wordt geregeld door
de Hypothalamus. Dit ligt boven de hypofyse.
De hypofyse produceert onder andere:
FSH en LH. Deze hormonen beïnvloeden de ovaria
en de testes.
TSH uit de hypofyse beïnvloed de schildklier.
Oxytocine uit de achterkwab van de stimuleert het ontstaan van weeën. Na
hypofyse de geboorte zorgt oxytocine voor de
melksecretie uit de melkklieren uit de
borsten. (hechtingenhormoon)
Antidiuretisch hormoon (ADH) - regelt de resorptie van water in de
nieren bij de vorming van urine.
het groeihormoon (GH) regelt de groei en ontwikkeling.
- als de hypofyse te veel groeihormoon produceert kan er reuzegroei ontstaan.
- als de hypofyse te weinig groeihormoon produceert kan er dwerggroei ontstaan.
, SCHILDKLIER
- schildklier ligt in de hals, voor het strottenhoofd, tegen de luchtpijp aan.
thyroxine. Dit hormoon beïnvloedt de stofwisseling
en bij kinderen de groei en ontwikkeling
van beenderstelsel en het centrale
zenuwstelsel.
- TSH uit de hypofyse stimuleert de secretie van thyroxine. Thyroxine remt de
secretie van TSH. Als de concentratie van thyroxine in het bloed daalt, neemt de
secretie van TSH toe. Doordat de concentratie van TSH stijgt. Wordt de secretie
thyroxine gestimuleerd. Daardoor stijgt de concentratie van thyroxine in het bloed
weer.
- te veel thyroxine? neemt de intensiteit van de stofwisseling toe. Dit leid tot
gewichtsverlies, toename van de eetlust en rusteloosheid.
- te weinig thyroxine? neemt de intensiteit van de stofwisseling af. Dit leid tot
gewichtstoename en vermoeidheid. Je krijgt het dan ook sneller koud. Ook kan
dwerggroei een gevolg zijn van een te lage productie van thyroxine. De vorm van
dwerggroei gaat vaak gepaard met beperkte geestelijke ontwikkeling.
- een te lage productie van thyroxine kan komen doordat er te weinig jood in het
voedsel voorkomt.
DE EILANDJES VAN LANGERHANS
- de alvleesklier heeft als verteringsklier een exocriene functie. Hij produceert een
spijsverteringssap dat wordt afgegeven aan de twaalfvingerige darm. Verspreid
tussen de cellen van de alvleesklier liggen groepjes cellen met een endocriene
functie. Deze worden de eilandjes van Langerhans genoemd.
Insuline en glucagon regelen de glucoseconcentratie van het
bloed min of meer constant blijft.
- bloedsuikerspiegel: de glucoseconcentratie van het bloed. Bij een gezond
persoon ligt deze tussen de 4,0 en 8,0 mmol/L. De normwaarde is 5,0 mmol/L.
- de koolhydraten die je eet worden in je lichaam verteerd tot glucose. Die wordt
opgenomen in de dunnen darm. De glucoseconcentratie van het bloed zal daardoor
stijgen. Cellen in de eilandjes van langerhans gaan dan meer insuline produceren.
Insuline stimuleert de cellen in het lichaam om meer glucose op te nemen uit het
bloed. Cellen in de lever en spieren zetten dit om in glycogeen. Glycogeen wort in
deze cellen opgeslagen. De glucoseconcentratie zal in het bloed hierdoor dalen.
Als je een tijdje niet hebt gegeten kan de glucoseconcentratie van je bloed zakken.
De eilandjes van Langerhans produceren dan glucagon. Dit stimuleert in de lever en
in spieren de omzetting van glycogeen in glucose. Glucose wordt vervolgens
afgegeven aan het bloed waarin de glucoseconcentratie van het bloed stijgt.
BIJNIEREN
- bijnieren liggen als kapjes bovenop de nieren. Een bijnier bestaat uit een
bijnierschors en bijniermerg:
Bijniermerg: produceren van het hormoon adrenaline. Onder invloed
van adrenaline zetten cellen in de lever en spieren glycogeen om in
glucose. Hierdoor stijgt de concentratie glucose in je bloed en
gaat je hart sneller kloppen.
