Week 1: overlast in de wijk, de burgemeester als sheriff
Leerstuk: woonoverlast
Vraag: welke juridische mogelijkheden zijn er om op te treden tegen woonoverlast?
Mogelijkheid 1
6 juni 2018 - bijzonder ernstige openbare ordeverstoring, afwijken van beleidsregel
Inzet van artikel 174a Gemeentewet (sluiten van de woning door burgemeester):
- Een verstoring van de openbare orde in de zin van artikel 174a Gemeentewet vergt dat er sprake is
van overlast waardoor de veiligheid en gezondheid van mensen in de omgeving van de woning in
ernstige mate worden bedreigd.
- Verschillende soorten ernstige overlast met grote regelmaat en langdurig.
- Moet evenredig zijn.
Mogelijkheid 2
Gedragsaanwijzing, artikel 151d Gemeentewet:
- In een APV moet overgenomen worden dat gedragsaanwijzing kan worden gegeven door
burgemeester.
- Lid 2: kan enkel gegeven worden als niet kan worden volstaan met minder ingrijpende maatregelen:
overlast moet een bepaalde omvang hebben.
- Lid 3: als je niet aan de gedragsaanwijzing houdt, kan je verbod van 10 dagen opleggen.
- Beschrijf op je tentamen wat er in de gedragsaanwijzing moet staan, bijvoorbeeld: niet meer
aanbellen, muziek minder hard, etc.
Mogelijkheid 3
‘Overzichtsuitspraak’ over toepassing van artikel 13b
- Bij aanwezigheid van meer dan 0,5 gram harddrugs of 5 gram softdrugs. Bij geringe overschrijding van
die hoeveelheid drugs dient te worden afgewogen met minder verstrekkende maatregel, zoals
waarschuwing.
- De aanwezigheid van een handelshoeveelheid harddrugs in een woning kan in ieder geval als een
ernstig geval worden aangemerkt.
- Worden de drugs in of vanuit de woning verhandeld? Betrokkene bijzondere binding met de woning,
bijvoorbeeld medische redenen? In hoeverre kan betrokkene zelf een geschikte vervangende
woonruimte regelen?
- Burgemeester dient te informeren naar mogelijkheden van vervangende huisvesting
- Bijzondere gevolgen woningsluiting: betrokkene kan niet meer terug in de woning na sluiting door
ontbinding huurcontract, zwarte lijst?
Mogelijkheid 4
Artikel 17 Woningwet:
- Herhaaldelijke overtreding 1a of 1b Woningwet.
- Gepaard met bedreiging van de leefbaarheid of een gevaar voor de gezondheid of veiligheid.
- Dus onveilige situatie door de staat van je woning, voorbeeld hiervan is wietplantage (brandgevaar).
, Leerstuk: nabuurschap en nabuur haat
Vraag: noem drie argumenten vóór het standpunt dat de overheid een rol zou moeten hebben bij de aanpak
van woonoverlast en burenhinder.
1. Ten eerste blijken de privaatrechtelijke mogelijkheden niet altijd voldoende geschikt om het probleem
aan te pakken. Zo vormen bijvoorbeeld de kosten voor veel burgers een niet te nemen horde bij het
starten van een civielrechtelijke procedure. Bovendien durven slachtoffers een dergelijke procedure
soms niet te initiëren omdat ze bang zijn voor represailles (wraakacties).
2. Ten tweede raakt de aanpak van woonoverlast niet slechts een privaat belang, maar ook een publiek
belang. In veel zaken bedreigt de woonoverlast eveneens de openbare orde, de leefbaarheid van
wijken of de openbare veiligheid dan wel gezondheid. In dat geval dient de burgemeester of college
van b&w op te treden tegen de overlast.
3. Ten derde dwingen positieve verplichtingen voortvloeiend uit artikel 2 en 8 EVRM de lokale overheid
tot ingrijpen in situaties waarin de overlast de rechten van slachtoffers ernstig beperkt. Het EHRM
concludeert dat gebrekkig optreden tegen ernstige overlast tot een schending van deze artikelen leidt.
Het Nederlandse College voor de Rechten van de Mens en de regering erkennen eveneens dat deze
positieve verplichtingen bestaan bij de aanpak van woonoverlast.
Leerstuk: vrijheidsbeginsel en gelijkheidsbeginsel bij woonoverlast
Vraag: waarom staan vrijheidsbeginsel en gelijkheidsbeginsel op gespannen voet met elkaar bij tegengaan
van woonoverlast?
- Het vrijheidsbeginsel dwingt de overheid om de autonomie van de burger te respecteren en zich zo
veel mogelijk te onthouden van inbreuken op diens vrijheid. De overlast moet een zekere mate van
ernst hebben om overheidsingrijpen te rechtvaardigen (artikel 10 Grondwet).
- Het tijdigheidsbeginsel benadrukt dat de lokale overheid tijdig tegen overlast moet optreden. Het is
zaak om de situatie niet uit de hand te laten lopen en slachtoffers zo snel mogelijk te helpen. Dit
beginsel komt bijvoorbeeld tot uiting in de positieve verplichtingen die voortvloeien uit het recht op
respect voor het privéleven van overlast slachtoffers.
Als strikt aan het vrijheidsbeginsel wordt voldaan, is vroegtijdig ingrijpen in het privéleven van de
overlastveroorzaker niet aan de orde. Als vroegtijdig wordt ingegrepen, dan komt doorgaans de vrijheid in
gevaar. De eis van minimale belangenaantasting functioneert daarom als een soort scharnierpunt. Als de lokale
overheid besluit op te treden, dan moet de beperking van de vrijheid zo beperkt mogelijk zijn. Vroegtijdige
interventie is dus in principe mogelijk, maar de overlast moet eerst een bepaalde ernst hebben en vervolgens
moet de aantasting van de vrijheid zo gering mogelijk zijn. Deze komt tot uiting in artikel 8 lid 2 EVRM.
, Leerstuk: woonruimteverdeling en -beheer
Vraag: wat betekenen ‘negatieve woonverklaring’ en huisvestingsvergunning?
- Negatieve woonverklaring: document dat aangeeft dat een persoon niet ingeschreven staat op een
bepaald adres, of dat er een negatieve beoordeling is van zijn of haar woonomstandigheden op dat
adres. De burgemeester is bevoegd om deze af te geven.
- Huisvestingsvergunning: officiële toestemming of vergunning die nodig is om bepaalde woning te
betrekken of verhuren. Huisvesting moet voldoen aan bepaalde kwaliteits- en veiligheidsnormen,
reguleren wie in bepaalde woningen mag wonen. Het college van b&w besluit of je deze krijgt.
Gebruik hierbij ABRvS 6 oktober 2021.
Leerstuk: overlast buiten en rondom de woning
Vraag: welke instrumenten kan de burgemeester inzetten om deze overlast aan te pakken?
1. De burgemeester kan op grond van de APV een gebiedsverbod opleggen
2. Als er sprake is van verstoring van de openbare orde kan hij zich beroepen op artikel 172 lid 3
Gemeentewet. Noodbevel, tijd beperkt gebiedsverbod.
3. Hij kan hier ook de voetbalwet inzetten (artikel 172a Gemeentewet) om groepsverbanden aan te
pakken. Tijdspanne is hier wel meer in vastgelegd dan bovenstaand artikel.
Leerstuk: burgemeesters met de rol van de rechter (‘boevenvanger’)
Vraag: op grond van welke handelingen vervullen burgemeesters de rol van zowel de rechter als die van
boevenvanger?
Bij woningsluiting en gebiedsverbod opleggen. Bij sommige bevoegdheden krijgt de burgemeester steeds meer
een rol als een bekapte strafrechter. Dan hebben ze het vooral over het dichttimmeren van de panden. Het
gaat ook vaak over bedrijfspanden (dan is artikel 8 niet in het beding). De vraag is hoe erg het de openbare
orde raakt, of dat het meer is om mensen af te schrikken.
Er wordt snel naar de quick-fix van de burgemeester gegrepen, dan dat naar de strafrechter wordt gegaan. De
burgemeester heeft effectieve en laagdrempelige manieren om in de grijpen waar de recherche soms niet goed
of snel kan reageren. Door werkdruk bij de recherche kan het vaak lang duren voor een zaak bij de strafrechter
komt. Als de burgemeester een woning sluit kan er in ieder geval een signaal gegeven worden van bestraffing.
Soms is het enige gevolg dat de burgemeester de woning sluit en de zaak wordt dan voor de rest geseponeerd
bij de strafrechter, dit zorgt ervoor dat de burgemeester een soort rechter wordt omdat hij degene is die
‘straft’.
Bezwaren
- Als de burgemeester een straf oplegt, is dit in strijd met de machtenscheiding.
- De naam wordt onder het besluit gezet, eventuele bedreiging.
- De ‘burgervader’ wordt zo een ‘straffende burgemeester’.
- Criminaliteitsbestrijding is formeel gezien niet de taak van de burgemeester, zijn taak is handhaving
van de openbare orde.
- Als de burgemeester gaat optreden als strafrechter is hij hier niet voor opgeleid.
Leerstuk: woonoverlast
Vraag: welke juridische mogelijkheden zijn er om op te treden tegen woonoverlast?
Mogelijkheid 1
6 juni 2018 - bijzonder ernstige openbare ordeverstoring, afwijken van beleidsregel
Inzet van artikel 174a Gemeentewet (sluiten van de woning door burgemeester):
- Een verstoring van de openbare orde in de zin van artikel 174a Gemeentewet vergt dat er sprake is
van overlast waardoor de veiligheid en gezondheid van mensen in de omgeving van de woning in
ernstige mate worden bedreigd.
- Verschillende soorten ernstige overlast met grote regelmaat en langdurig.
- Moet evenredig zijn.
Mogelijkheid 2
Gedragsaanwijzing, artikel 151d Gemeentewet:
- In een APV moet overgenomen worden dat gedragsaanwijzing kan worden gegeven door
burgemeester.
- Lid 2: kan enkel gegeven worden als niet kan worden volstaan met minder ingrijpende maatregelen:
overlast moet een bepaalde omvang hebben.
- Lid 3: als je niet aan de gedragsaanwijzing houdt, kan je verbod van 10 dagen opleggen.
- Beschrijf op je tentamen wat er in de gedragsaanwijzing moet staan, bijvoorbeeld: niet meer
aanbellen, muziek minder hard, etc.
Mogelijkheid 3
‘Overzichtsuitspraak’ over toepassing van artikel 13b
- Bij aanwezigheid van meer dan 0,5 gram harddrugs of 5 gram softdrugs. Bij geringe overschrijding van
die hoeveelheid drugs dient te worden afgewogen met minder verstrekkende maatregel, zoals
waarschuwing.
- De aanwezigheid van een handelshoeveelheid harddrugs in een woning kan in ieder geval als een
ernstig geval worden aangemerkt.
- Worden de drugs in of vanuit de woning verhandeld? Betrokkene bijzondere binding met de woning,
bijvoorbeeld medische redenen? In hoeverre kan betrokkene zelf een geschikte vervangende
woonruimte regelen?
- Burgemeester dient te informeren naar mogelijkheden van vervangende huisvesting
- Bijzondere gevolgen woningsluiting: betrokkene kan niet meer terug in de woning na sluiting door
ontbinding huurcontract, zwarte lijst?
Mogelijkheid 4
Artikel 17 Woningwet:
- Herhaaldelijke overtreding 1a of 1b Woningwet.
- Gepaard met bedreiging van de leefbaarheid of een gevaar voor de gezondheid of veiligheid.
- Dus onveilige situatie door de staat van je woning, voorbeeld hiervan is wietplantage (brandgevaar).
, Leerstuk: nabuurschap en nabuur haat
Vraag: noem drie argumenten vóór het standpunt dat de overheid een rol zou moeten hebben bij de aanpak
van woonoverlast en burenhinder.
1. Ten eerste blijken de privaatrechtelijke mogelijkheden niet altijd voldoende geschikt om het probleem
aan te pakken. Zo vormen bijvoorbeeld de kosten voor veel burgers een niet te nemen horde bij het
starten van een civielrechtelijke procedure. Bovendien durven slachtoffers een dergelijke procedure
soms niet te initiëren omdat ze bang zijn voor represailles (wraakacties).
2. Ten tweede raakt de aanpak van woonoverlast niet slechts een privaat belang, maar ook een publiek
belang. In veel zaken bedreigt de woonoverlast eveneens de openbare orde, de leefbaarheid van
wijken of de openbare veiligheid dan wel gezondheid. In dat geval dient de burgemeester of college
van b&w op te treden tegen de overlast.
3. Ten derde dwingen positieve verplichtingen voortvloeiend uit artikel 2 en 8 EVRM de lokale overheid
tot ingrijpen in situaties waarin de overlast de rechten van slachtoffers ernstig beperkt. Het EHRM
concludeert dat gebrekkig optreden tegen ernstige overlast tot een schending van deze artikelen leidt.
Het Nederlandse College voor de Rechten van de Mens en de regering erkennen eveneens dat deze
positieve verplichtingen bestaan bij de aanpak van woonoverlast.
Leerstuk: vrijheidsbeginsel en gelijkheidsbeginsel bij woonoverlast
Vraag: waarom staan vrijheidsbeginsel en gelijkheidsbeginsel op gespannen voet met elkaar bij tegengaan
van woonoverlast?
- Het vrijheidsbeginsel dwingt de overheid om de autonomie van de burger te respecteren en zich zo
veel mogelijk te onthouden van inbreuken op diens vrijheid. De overlast moet een zekere mate van
ernst hebben om overheidsingrijpen te rechtvaardigen (artikel 10 Grondwet).
- Het tijdigheidsbeginsel benadrukt dat de lokale overheid tijdig tegen overlast moet optreden. Het is
zaak om de situatie niet uit de hand te laten lopen en slachtoffers zo snel mogelijk te helpen. Dit
beginsel komt bijvoorbeeld tot uiting in de positieve verplichtingen die voortvloeien uit het recht op
respect voor het privéleven van overlast slachtoffers.
Als strikt aan het vrijheidsbeginsel wordt voldaan, is vroegtijdig ingrijpen in het privéleven van de
overlastveroorzaker niet aan de orde. Als vroegtijdig wordt ingegrepen, dan komt doorgaans de vrijheid in
gevaar. De eis van minimale belangenaantasting functioneert daarom als een soort scharnierpunt. Als de lokale
overheid besluit op te treden, dan moet de beperking van de vrijheid zo beperkt mogelijk zijn. Vroegtijdige
interventie is dus in principe mogelijk, maar de overlast moet eerst een bepaalde ernst hebben en vervolgens
moet de aantasting van de vrijheid zo gering mogelijk zijn. Deze komt tot uiting in artikel 8 lid 2 EVRM.
, Leerstuk: woonruimteverdeling en -beheer
Vraag: wat betekenen ‘negatieve woonverklaring’ en huisvestingsvergunning?
- Negatieve woonverklaring: document dat aangeeft dat een persoon niet ingeschreven staat op een
bepaald adres, of dat er een negatieve beoordeling is van zijn of haar woonomstandigheden op dat
adres. De burgemeester is bevoegd om deze af te geven.
- Huisvestingsvergunning: officiële toestemming of vergunning die nodig is om bepaalde woning te
betrekken of verhuren. Huisvesting moet voldoen aan bepaalde kwaliteits- en veiligheidsnormen,
reguleren wie in bepaalde woningen mag wonen. Het college van b&w besluit of je deze krijgt.
Gebruik hierbij ABRvS 6 oktober 2021.
Leerstuk: overlast buiten en rondom de woning
Vraag: welke instrumenten kan de burgemeester inzetten om deze overlast aan te pakken?
1. De burgemeester kan op grond van de APV een gebiedsverbod opleggen
2. Als er sprake is van verstoring van de openbare orde kan hij zich beroepen op artikel 172 lid 3
Gemeentewet. Noodbevel, tijd beperkt gebiedsverbod.
3. Hij kan hier ook de voetbalwet inzetten (artikel 172a Gemeentewet) om groepsverbanden aan te
pakken. Tijdspanne is hier wel meer in vastgelegd dan bovenstaand artikel.
Leerstuk: burgemeesters met de rol van de rechter (‘boevenvanger’)
Vraag: op grond van welke handelingen vervullen burgemeesters de rol van zowel de rechter als die van
boevenvanger?
Bij woningsluiting en gebiedsverbod opleggen. Bij sommige bevoegdheden krijgt de burgemeester steeds meer
een rol als een bekapte strafrechter. Dan hebben ze het vooral over het dichttimmeren van de panden. Het
gaat ook vaak over bedrijfspanden (dan is artikel 8 niet in het beding). De vraag is hoe erg het de openbare
orde raakt, of dat het meer is om mensen af te schrikken.
Er wordt snel naar de quick-fix van de burgemeester gegrepen, dan dat naar de strafrechter wordt gegaan. De
burgemeester heeft effectieve en laagdrempelige manieren om in de grijpen waar de recherche soms niet goed
of snel kan reageren. Door werkdruk bij de recherche kan het vaak lang duren voor een zaak bij de strafrechter
komt. Als de burgemeester een woning sluit kan er in ieder geval een signaal gegeven worden van bestraffing.
Soms is het enige gevolg dat de burgemeester de woning sluit en de zaak wordt dan voor de rest geseponeerd
bij de strafrechter, dit zorgt ervoor dat de burgemeester een soort rechter wordt omdat hij degene is die
‘straft’.
Bezwaren
- Als de burgemeester een straf oplegt, is dit in strijd met de machtenscheiding.
- De naam wordt onder het besluit gezet, eventuele bedreiging.
- De ‘burgervader’ wordt zo een ‘straffende burgemeester’.
- Criminaliteitsbestrijding is formeel gezien niet de taak van de burgemeester, zijn taak is handhaving
van de openbare orde.
- Als de burgemeester gaat optreden als strafrechter is hij hier niet voor opgeleid.
