Hoofdstuk 5.3 Drie modellen voor ontstaan en ontwikkeling van delinquent gedrag
De drie modellen stippen elk een ander belangrijk onderscheid aan. Het eerste model is het
driepadenmodel van Loeber. Dat model benadrukt het belang om onderscheid te maken in
het type gedrag, met name confrontationeel gedrag en heimelijk delinquent gedrag.
Het tweede model is het tweepadenmodel van Terrie Moffitt. Dat model onderscheidt twee
typen daders op basis van leeftijdsverloop en oorzakelijke factoren.
Het derde model van Farrington laat zien waarom het handig is onderscheid te maken in de
factoren die de algemene geneigdheid tot delinquent gedrag tussen mensen verklaren, naast
factoren die verklaren waarom iemand op een bepaalde tijd en plaats een delict pleegt.
5.3.1 Het driepadenmodel van Loeber: typen delicten.
Het driepadenmodel van Loeber omschrijft de ontwikkeling van typen delinquent gedrag bij
jongens. Het model is gevisualiseerd als een piramide. Met de vorm wordt aangegeven dat
de meeste jongens zich op de onderste treden begeven (relatief lichte vergrijpen) en dat
steeds minder jongens de weg naar boven afleggen (ernstige criminaliteit). Alleen een klein
deel gaat tot de smalle top van de meest ernstige delicten.
In dit model gaat het om het vertonen van opstandig gedrag voor het 12e jaar. Uit studies is
gebleken dat bij jongeren die opstandig gedrag vertonen voor het 12e jaar, de kans toeneemt
dat zij zich op één of beide andere paden gaan begeven. Als jongeren zich op beiden paden
begeven en zowel openlijke als heimelijke delicten plegen, is de kans groter dat zij langdurig
een criminele levensstijl vertonen. Een mogelijke verklaring hiervoor kan zijn dat in het
algemeen de basis van confrontationeel gedrag ligt in impulsiviteit en temperament en dat de
basis van heimelijk gedrag eerder in een beperkte morele ontwikkeling moet worden
gezocht. De combinatie van beide is ongunstig.
5.3.2 Het tweepadenmodel: typen daders
In het tweepadenmodel van Moffitt worden twee typen daders onderscheiden op basis van
het verloop van de periode waarin delicten worden gepleegd en de achterliggende oorzaken
daarvan. Het onderscheid begint met de levensfase waarin het antisociale of criminele
gedrag start. Er is een kleine groep die al in de kindertijd veel meer antisociaal gedrag
vertoont dan voor die leeftijd gebruikelijk is, en die zich geleidelijk ontwikkelt tot chronisch
delinquent. Daarnaast is er een grotere groep die met delinquent gedrag begint in de
adolescentie en er meestal in de jongvolwassenheid weer mee stopt.
Ongeveer 5-10% van de jongens valt in de categorie vroege starters, ongeveer 1% van de
meisjes valt binnen deze categorie. De invloed van deze kleine groep op de totale
De drie modellen stippen elk een ander belangrijk onderscheid aan. Het eerste model is het
driepadenmodel van Loeber. Dat model benadrukt het belang om onderscheid te maken in
het type gedrag, met name confrontationeel gedrag en heimelijk delinquent gedrag.
Het tweede model is het tweepadenmodel van Terrie Moffitt. Dat model onderscheidt twee
typen daders op basis van leeftijdsverloop en oorzakelijke factoren.
Het derde model van Farrington laat zien waarom het handig is onderscheid te maken in de
factoren die de algemene geneigdheid tot delinquent gedrag tussen mensen verklaren, naast
factoren die verklaren waarom iemand op een bepaalde tijd en plaats een delict pleegt.
5.3.1 Het driepadenmodel van Loeber: typen delicten.
Het driepadenmodel van Loeber omschrijft de ontwikkeling van typen delinquent gedrag bij
jongens. Het model is gevisualiseerd als een piramide. Met de vorm wordt aangegeven dat
de meeste jongens zich op de onderste treden begeven (relatief lichte vergrijpen) en dat
steeds minder jongens de weg naar boven afleggen (ernstige criminaliteit). Alleen een klein
deel gaat tot de smalle top van de meest ernstige delicten.
In dit model gaat het om het vertonen van opstandig gedrag voor het 12e jaar. Uit studies is
gebleken dat bij jongeren die opstandig gedrag vertonen voor het 12e jaar, de kans toeneemt
dat zij zich op één of beide andere paden gaan begeven. Als jongeren zich op beiden paden
begeven en zowel openlijke als heimelijke delicten plegen, is de kans groter dat zij langdurig
een criminele levensstijl vertonen. Een mogelijke verklaring hiervoor kan zijn dat in het
algemeen de basis van confrontationeel gedrag ligt in impulsiviteit en temperament en dat de
basis van heimelijk gedrag eerder in een beperkte morele ontwikkeling moet worden
gezocht. De combinatie van beide is ongunstig.
5.3.2 Het tweepadenmodel: typen daders
In het tweepadenmodel van Moffitt worden twee typen daders onderscheiden op basis van
het verloop van de periode waarin delicten worden gepleegd en de achterliggende oorzaken
daarvan. Het onderscheid begint met de levensfase waarin het antisociale of criminele
gedrag start. Er is een kleine groep die al in de kindertijd veel meer antisociaal gedrag
vertoont dan voor die leeftijd gebruikelijk is, en die zich geleidelijk ontwikkelt tot chronisch
delinquent. Daarnaast is er een grotere groep die met delinquent gedrag begint in de
adolescentie en er meestal in de jongvolwassenheid weer mee stopt.
Ongeveer 5-10% van de jongens valt in de categorie vroege starters, ongeveer 1% van de
meisjes valt binnen deze categorie. De invloed van deze kleine groep op de totale
