3.1 Het einde van een olietijdperk
Hoe ontstaat aardolie?
► Aardolie is een fossiele energiebron: ontstaan uit resten van planten en dieren.
● Planktonsoep zakt naar de zeebodem en wordt bedekt door zand en slib. Zuurstofgebrek
verhindert afbraak. De druk onder steeds meer sedimentlagen wordt groter. Watergehalte
vermindert.
● In het sedimentpakket neemt het koolstofgehalte in het brongesteente toe.
● Onder temperatuur en druk blijft de samenstelling veranderen, zodat uiteindelijk olie en gas
ontstaan. Diepliggende zand- en kleilagen worden hiermee doordrenkt. Olie en gas worden omhoog
geperst door plooiing in de aardkorst en blijven vaak gevangen in een zogenaamd anticlinaal: een oil
trap.
● Door menselijk verbruik verdwijnt de ondergrondse voorraad koolstof. Daarbij neemt het
kooldioxidegehalte in de atmosfeer toe.
● Soms komen olie en gas via breuken in de aardkorst spontaan naar de oppervlakte. Asfaltmeren,
leisteenolie / olieschalie en teerzanden getuigen hiervan.
Van olieplatform naar raffinaderij
► Een geslaagde olieboring leidt tot oliewinning. Dan volgt raffinage. Pijpleidingen zijn erg geschikt
voor olietransport.
● De aanleg van een oliepijpleiding is ingewikkeld en duur. De vaste kosten zijn hoog, maar de
variabele kosten relatief laag.
● Vanuit de pijpleiding volgt vervoer op zee bij voorkeur in een zo groot mogelijk schip: een
supertanker. Een beperkt aantal zeehavens kan deze mammoettankers ontvangen. Door de
verbreding van het Suezkanaal verdween een tussenliggende hindernis.
Olievoorraden en consumptie
► De grootste olievoorraden liggen in het Midden-Oosten, de grootste gasvelden in Rusland.
● De verbruiksgebieden vallen niet samen met de productielanden van olie. Daardoor zijn er
wereldwijde transportstromen.
Het verbruik in de OECD-landen stagneert, maar neemt sterk toe in o.a. de BRIC-landen.
Zal er altijd olie zijn?
► Voorspellingen over de eindigheid van olievoorraden hangen af van de kenmerken van die
voorraden.
● Er is namelijk verschil tussen conventionele en niet-conventionele reserves. Conventioneel:
winbaar met beschikbare apparatuur en gebruikelijke kosten.
● De zoektocht naar niet-conventionele bronnen gaat door. De winning van niet-conventionele
energie is duur en stuit vaak op maatschappelijke weerstand (milieu en landschap, leefgebieden
e.d.).
Winbaarheid
► Men let bij de voorraden op de aantoonbaarheid en de kosten van opsporing en winning. Een
bewezen voorraad is én aanwezig én (economisch) winbaar.
● Winbaarheid is te onderscheiden in de economische winbaarheid (betaalbare, rendabele winning)
en de niet-economische winbaarheid. Voorbeelden: Noordzeeolie na de oliecrisis van1979.
Exploitatie Canadese teerzanden schommelt naar gelang de hoogte van de olieprijs.
● De technische winbaarheid verschuift, maar heeft (voorlopig?) zijn grenzen. Voorbeeld
milieuramp tanker Exxon Valdez.
Hoe ontstaat aardolie?
► Aardolie is een fossiele energiebron: ontstaan uit resten van planten en dieren.
● Planktonsoep zakt naar de zeebodem en wordt bedekt door zand en slib. Zuurstofgebrek
verhindert afbraak. De druk onder steeds meer sedimentlagen wordt groter. Watergehalte
vermindert.
● In het sedimentpakket neemt het koolstofgehalte in het brongesteente toe.
● Onder temperatuur en druk blijft de samenstelling veranderen, zodat uiteindelijk olie en gas
ontstaan. Diepliggende zand- en kleilagen worden hiermee doordrenkt. Olie en gas worden omhoog
geperst door plooiing in de aardkorst en blijven vaak gevangen in een zogenaamd anticlinaal: een oil
trap.
● Door menselijk verbruik verdwijnt de ondergrondse voorraad koolstof. Daarbij neemt het
kooldioxidegehalte in de atmosfeer toe.
● Soms komen olie en gas via breuken in de aardkorst spontaan naar de oppervlakte. Asfaltmeren,
leisteenolie / olieschalie en teerzanden getuigen hiervan.
Van olieplatform naar raffinaderij
► Een geslaagde olieboring leidt tot oliewinning. Dan volgt raffinage. Pijpleidingen zijn erg geschikt
voor olietransport.
● De aanleg van een oliepijpleiding is ingewikkeld en duur. De vaste kosten zijn hoog, maar de
variabele kosten relatief laag.
● Vanuit de pijpleiding volgt vervoer op zee bij voorkeur in een zo groot mogelijk schip: een
supertanker. Een beperkt aantal zeehavens kan deze mammoettankers ontvangen. Door de
verbreding van het Suezkanaal verdween een tussenliggende hindernis.
Olievoorraden en consumptie
► De grootste olievoorraden liggen in het Midden-Oosten, de grootste gasvelden in Rusland.
● De verbruiksgebieden vallen niet samen met de productielanden van olie. Daardoor zijn er
wereldwijde transportstromen.
Het verbruik in de OECD-landen stagneert, maar neemt sterk toe in o.a. de BRIC-landen.
Zal er altijd olie zijn?
► Voorspellingen over de eindigheid van olievoorraden hangen af van de kenmerken van die
voorraden.
● Er is namelijk verschil tussen conventionele en niet-conventionele reserves. Conventioneel:
winbaar met beschikbare apparatuur en gebruikelijke kosten.
● De zoektocht naar niet-conventionele bronnen gaat door. De winning van niet-conventionele
energie is duur en stuit vaak op maatschappelijke weerstand (milieu en landschap, leefgebieden
e.d.).
Winbaarheid
► Men let bij de voorraden op de aantoonbaarheid en de kosten van opsporing en winning. Een
bewezen voorraad is én aanwezig én (economisch) winbaar.
● Winbaarheid is te onderscheiden in de economische winbaarheid (betaalbare, rendabele winning)
en de niet-economische winbaarheid. Voorbeelden: Noordzeeolie na de oliecrisis van1979.
Exploitatie Canadese teerzanden schommelt naar gelang de hoogte van de olieprijs.
● De technische winbaarheid verschuift, maar heeft (voorlopig?) zijn grenzen. Voorbeeld
milieuramp tanker Exxon Valdez.
