Gezinnen Van Nu – Probleem 8
Literatuur: Artikelen Oosterman, Goeman, Pleegzorg Nederland, De Baat & Strijker
Wat is de achtergrondinformatie van pleegzorg?
Definitie = pleegzorg is een vorm van zorg waarin pleegouders het pleegkind verblijf,
verzorging en vervanging van de oorspronkelijke opvoedingssituatie bieden. Dit is in
combinatie met professionele begeleiding van het pleegkind, de pleegouders en de ouders
door een hulpverleningsinstelling. Deze vorm van zorg maakt het mogelijk dat kinderen die
niet thuis kunnen wonen toch in een gezinssituatie opgroeien. Het is bedoeld voor jeugdigen
tussen 0 en 18 jaar met uiteenlopende problemen, voor wie de plaatsing verschillende
doelen heeft en daarom ook verschilt in duur. Na 18 jaar is er bij een duidelijke zorgvraag
een verlenging van de pleegzorgplaatsing mogelijk tot 23 jaar.
Uithuisplaatsing en pleegzorg kan verschillende redenen hebben. In Nederland zijn de meest
voorkomende redenen pedagogische onmacht van de ouders (47%), emotionele
verwaarlozing (31%), fysieke verwaarlozing (24%) en verslavingsproblemen van de ouders
(22%). Vaak kunnen deze redenen in combinatie met elkaar voorkomen. Het uitgangspunt
van pleegzorg is dat de jeugdige weer bij zijn of haar ouders gaat wonen als dit mogelijk is.
Cijfers = in de afgelopen tien jaar is het aantal kinderen dat gebruik maakt van pleegzorg
verdubbeld. In 2010 werden in totaal 24.150 pleegkinderen opgevangen door 15.500
pleeggezinnen, zowel kortdurig als langdurig. In hetzelfde jaar werden 2.991 nieuwe
pleeggezinnen geaccepteerd en stopten 3.163 pleegouders. Op 1 januari 2010 verbleven
15.206 kinderen in Nederland bij pleegouders. Meer recente cijfers:
In 2017 hebben 23.206 jeugdigen voor korte of langere tijd bij pleegouders gewoond.
Dat is een toename van ruim 700 kinderen in vergelijking met 2016.
Op 1 januari 2017 woonden in Nederland 18.349 jeugdigen bij pleegouders.
In 2017 zijn 4.857 jeugdigen in pleegzorg ingestroomd en hebben 4.956 jeugdigen de
pleegzorg verlaten.
Op 31 december verbleven 18.273 jeugdigen bij pleegouders.
In 2017 hebben 3% meer kinderen gebruik gemaakt van pleegzorg en deze toename
betreft kortdurend verblijf bij pleegouders.
Het aantal pleegkinderen is op 31 december al vier jaar gelijk gebleven.
1
,Pleegzorgvarianten: in 2017 werd 46% van de pleegkinderen bij bekenden geplaatst: bij
grootouders, tantes en ooms, onderwijzers of buren. Hierbij is sprake van een hulpvraag en
van begeleiding van de pleegouders in verband met complexe problematiek bij het kind of in
de opvoedingssituatie. Van de lopende plaatsingen woont 45% van de pleegkinderen bij
familie of bekenden. Verdeling van pleegzorgvarianten:
83% van de nieuwe pleegzorgplaatsingen in 2017 betreft voltijdpleegzorg.
12% van de plaatsingen betreft deeltijdpleegzorg, vaak in weekenden of vakanties.
5% van de plaatsingen betreft een combinatie van deeltijd en voltijdpleegzorg.
Duur van het verblijf: van alle jeugdigen die in 2017 pleegzorg hebben verlaten, woonde
44% langer dan een jaar bij pleegouders, waarvan 28% langer dan 2 jaar. Het aantal kinderen
dat korter dan een jaar bij pleegouders heeft gewoond is in 2017 toegenomen van 49% naar
56% van het totaal aantal beëindigde plaatsingen.
Leeftijden: pleegzorg kan bij een uithuisplaatsing voor jeugdigen van alle leeftijden worden
ingezet. 3% van de pleegkinderen maakte op 31 december gebruik van voortgezette
pleegzorg na hun 18e verjaardag, oftewel 550 jeugdigen. Vanaf 1 juli 2018 kunnen
pleegkinderen standaard tot 21 jaar in hun pleeggezin verblijven, tenzij het pleegkind heeft
aangegeven geen gebruik meer te willen maken van pleegzorg. In 2017 zijn iets meer meisjes
dan jongens bij pleegouders geplaatst, namelijk 52% meisjes tegenover 48% jongens.
Vrijwillig of jeugdbescherming:
31% van de pleegkinderen verblijft bij pleegouders onder vrijwillige hulpverlening
waarbij ouders het gezag hebben en instemmen met de plaatsing bij pleegouders.
Dat is een toename van 16% in vergelijking met 2016.
Bij 58% van de pleegkinderen is er sprake van een jeugdbeschermingsmaatregel:
- Voor 23% van de pleegkinderen is dat een Onder Toezicht Stelling (OTS).
- Voor 35% van de pleegkinderen ligt de voogdij bij een instelling.
Bij 11% van de pleegkinderen is er sprake van pleegoudervoogdij. Eén of beide
pleegouders hebben dan de voogdij over hun pleegkind, met behoud van een
pleegcontract, een pleegvergoeding en begeleiding.
Uitstroom: in 2017 hebben 4.956 jeugdigen pleegzorg verlaten. Het overgrote deel van deze
plaatsingen (73%) is volgens plan beëindigd, 13% is voortijdig beëindigd in overeenstemming
tussen de cliënt, de pleegzorgorganisatie en de verwijzer. In een klein deel van de gevallen is
de zorg eenzijdig voortijdig beëindigd: in 4% van de gevallen door de cliënt en in 4% door de
pleegzorgorganisatie. Tot slot is de zorg in 6% door extreme omstandigheden of overmacht
beëindigd. Hierbij gaat het vaak om verhuizing naar een andere pleegzorgorganisatie.
2
, Breakdown: in 2017 wordt voor het eerst gerapporteerd over breakdown, oftewel de
beëindiging van een pleegzorgplaatsing die niet gepland en gewenst is. Bij 590 beëindigde
plaatsingen (2.85%) was hiervan sprake.
Wachten op pleegzorg: op 31 december 2017 wachtten 177 jeugdigen op pleegzorg,
waarvan de helft tussen de vijf en twaalf jaar oud is. Daarnaast was op 31 december voor
608 jeugdigen de aanvraag voor plaatsing bij pleegouders in behandeling bij een
pleegzorgorganisatie. Voor hen wordt een passend pleeggezin gezocht: de bemiddeling is
gestart, maar een plaatsing is nog niet rond. Dit heeft te maken met een tekort aan
pleegouders en gebrek aan opties voor een goede bemiddeling. 41% van de jeugdigen
waarvoor een aanvraag voor plaatsing bij pleegouders in behandeling is bij een
pleegzorgorganisatie wacht op deeltijdpleegzorg.
Pleegouderbestand: in totaal zetten 16.655 pleeggezinnen zich in voor de opvang van
23.206 pleegkinderen. In 2017 zijn 2.647 nieuwe pleegouders geaccepteerd en 2.620
pleegouders gestopt: 1.485 netwerkpleegouders en 1.135 bestandspleegouders.
Trends = in september 2015 is de campagne Supergewone mensen gezocht van start gegaan
met als doel het vergroten van de naamsbekendheid van pleegzorg en het werven van
nieuwe pleegouders. Na een dip in 2016 is de effectiviteit van de campagne in 2017
toegenomen. In 2017 hebben 11.425 mensen informatie over pleegzorg aangevraagd, wat
een toename is van 35% in vergelijking met 2016. Trends:
In de Jeugdwet is vastgelegd dat jeugdigen die (tijdelijk) niet thuis kunnen wonen bij
voorkeur in een gezinsomgeving worden geplaatst. Jeugdhulp wordt hiermee
omgebouwd waardoor jeugdigen minder in groepen worden geplaatst en vaker in
pleegzorg of andere kleinschalige gezinsvormen. In 2017 heeft dit geleidt tot een
toename van het aantal kinderen dat voor korte tijd bij pleegouders verblijft met 3%.
In 2017 was er een toename van het aantal mensen dat informatie over pleegzorg
heeft opgevraagd van 35% in vergelijking met 2016.
In 2017 zijn meer pleegouders ingestroomd dan uitgestroomd. In 2017 zijn 2.647
nieuwe pleeggezinnen geaccepteerd, wat 7% meer is dan in 2016.
Er is een afname van het aantal pleegkinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel
en een toename van het aantal vrijwillige pleegzorgplaatsingen.
Er is sprake van een toenemende diversiteit in de tarieven waarvoor gemeenten
pleegzorg inkopen. Er zijn gemeenten die in 2017 hun tarieven in positieve zin
hebben bijgesteld, maar er blijft een grote variëteit in wat onderdeel is van het
pleegzorgtarief zoals de vergoeding van bijzondere kosten.
Vraag en aanbod: door een tekort aan pleegouders is het vaak niet mogelijk om een
gewenste match te verkrijgen tussen pleegkind en pleegouders. Dit geldt met name voor
jeugdigen van 10 jaar en ouder en voor broertjes en zusjes die daardoor niet samen in één
pleeggezin geplaatst kunnen worden.
Actieplan pleegzorg: het doel van dit actieplan is het verbeteren van de pleegzorg en
oplossen van actuele vraagstukken. Belangrijke programma’s hierbij zijn het versterken van
de kracht van pleegouders en ruimte voor Jeugdhulp in gezinsvormen.
3
Literatuur: Artikelen Oosterman, Goeman, Pleegzorg Nederland, De Baat & Strijker
Wat is de achtergrondinformatie van pleegzorg?
Definitie = pleegzorg is een vorm van zorg waarin pleegouders het pleegkind verblijf,
verzorging en vervanging van de oorspronkelijke opvoedingssituatie bieden. Dit is in
combinatie met professionele begeleiding van het pleegkind, de pleegouders en de ouders
door een hulpverleningsinstelling. Deze vorm van zorg maakt het mogelijk dat kinderen die
niet thuis kunnen wonen toch in een gezinssituatie opgroeien. Het is bedoeld voor jeugdigen
tussen 0 en 18 jaar met uiteenlopende problemen, voor wie de plaatsing verschillende
doelen heeft en daarom ook verschilt in duur. Na 18 jaar is er bij een duidelijke zorgvraag
een verlenging van de pleegzorgplaatsing mogelijk tot 23 jaar.
Uithuisplaatsing en pleegzorg kan verschillende redenen hebben. In Nederland zijn de meest
voorkomende redenen pedagogische onmacht van de ouders (47%), emotionele
verwaarlozing (31%), fysieke verwaarlozing (24%) en verslavingsproblemen van de ouders
(22%). Vaak kunnen deze redenen in combinatie met elkaar voorkomen. Het uitgangspunt
van pleegzorg is dat de jeugdige weer bij zijn of haar ouders gaat wonen als dit mogelijk is.
Cijfers = in de afgelopen tien jaar is het aantal kinderen dat gebruik maakt van pleegzorg
verdubbeld. In 2010 werden in totaal 24.150 pleegkinderen opgevangen door 15.500
pleeggezinnen, zowel kortdurig als langdurig. In hetzelfde jaar werden 2.991 nieuwe
pleeggezinnen geaccepteerd en stopten 3.163 pleegouders. Op 1 januari 2010 verbleven
15.206 kinderen in Nederland bij pleegouders. Meer recente cijfers:
In 2017 hebben 23.206 jeugdigen voor korte of langere tijd bij pleegouders gewoond.
Dat is een toename van ruim 700 kinderen in vergelijking met 2016.
Op 1 januari 2017 woonden in Nederland 18.349 jeugdigen bij pleegouders.
In 2017 zijn 4.857 jeugdigen in pleegzorg ingestroomd en hebben 4.956 jeugdigen de
pleegzorg verlaten.
Op 31 december verbleven 18.273 jeugdigen bij pleegouders.
In 2017 hebben 3% meer kinderen gebruik gemaakt van pleegzorg en deze toename
betreft kortdurend verblijf bij pleegouders.
Het aantal pleegkinderen is op 31 december al vier jaar gelijk gebleven.
1
,Pleegzorgvarianten: in 2017 werd 46% van de pleegkinderen bij bekenden geplaatst: bij
grootouders, tantes en ooms, onderwijzers of buren. Hierbij is sprake van een hulpvraag en
van begeleiding van de pleegouders in verband met complexe problematiek bij het kind of in
de opvoedingssituatie. Van de lopende plaatsingen woont 45% van de pleegkinderen bij
familie of bekenden. Verdeling van pleegzorgvarianten:
83% van de nieuwe pleegzorgplaatsingen in 2017 betreft voltijdpleegzorg.
12% van de plaatsingen betreft deeltijdpleegzorg, vaak in weekenden of vakanties.
5% van de plaatsingen betreft een combinatie van deeltijd en voltijdpleegzorg.
Duur van het verblijf: van alle jeugdigen die in 2017 pleegzorg hebben verlaten, woonde
44% langer dan een jaar bij pleegouders, waarvan 28% langer dan 2 jaar. Het aantal kinderen
dat korter dan een jaar bij pleegouders heeft gewoond is in 2017 toegenomen van 49% naar
56% van het totaal aantal beëindigde plaatsingen.
Leeftijden: pleegzorg kan bij een uithuisplaatsing voor jeugdigen van alle leeftijden worden
ingezet. 3% van de pleegkinderen maakte op 31 december gebruik van voortgezette
pleegzorg na hun 18e verjaardag, oftewel 550 jeugdigen. Vanaf 1 juli 2018 kunnen
pleegkinderen standaard tot 21 jaar in hun pleeggezin verblijven, tenzij het pleegkind heeft
aangegeven geen gebruik meer te willen maken van pleegzorg. In 2017 zijn iets meer meisjes
dan jongens bij pleegouders geplaatst, namelijk 52% meisjes tegenover 48% jongens.
Vrijwillig of jeugdbescherming:
31% van de pleegkinderen verblijft bij pleegouders onder vrijwillige hulpverlening
waarbij ouders het gezag hebben en instemmen met de plaatsing bij pleegouders.
Dat is een toename van 16% in vergelijking met 2016.
Bij 58% van de pleegkinderen is er sprake van een jeugdbeschermingsmaatregel:
- Voor 23% van de pleegkinderen is dat een Onder Toezicht Stelling (OTS).
- Voor 35% van de pleegkinderen ligt de voogdij bij een instelling.
Bij 11% van de pleegkinderen is er sprake van pleegoudervoogdij. Eén of beide
pleegouders hebben dan de voogdij over hun pleegkind, met behoud van een
pleegcontract, een pleegvergoeding en begeleiding.
Uitstroom: in 2017 hebben 4.956 jeugdigen pleegzorg verlaten. Het overgrote deel van deze
plaatsingen (73%) is volgens plan beëindigd, 13% is voortijdig beëindigd in overeenstemming
tussen de cliënt, de pleegzorgorganisatie en de verwijzer. In een klein deel van de gevallen is
de zorg eenzijdig voortijdig beëindigd: in 4% van de gevallen door de cliënt en in 4% door de
pleegzorgorganisatie. Tot slot is de zorg in 6% door extreme omstandigheden of overmacht
beëindigd. Hierbij gaat het vaak om verhuizing naar een andere pleegzorgorganisatie.
2
, Breakdown: in 2017 wordt voor het eerst gerapporteerd over breakdown, oftewel de
beëindiging van een pleegzorgplaatsing die niet gepland en gewenst is. Bij 590 beëindigde
plaatsingen (2.85%) was hiervan sprake.
Wachten op pleegzorg: op 31 december 2017 wachtten 177 jeugdigen op pleegzorg,
waarvan de helft tussen de vijf en twaalf jaar oud is. Daarnaast was op 31 december voor
608 jeugdigen de aanvraag voor plaatsing bij pleegouders in behandeling bij een
pleegzorgorganisatie. Voor hen wordt een passend pleeggezin gezocht: de bemiddeling is
gestart, maar een plaatsing is nog niet rond. Dit heeft te maken met een tekort aan
pleegouders en gebrek aan opties voor een goede bemiddeling. 41% van de jeugdigen
waarvoor een aanvraag voor plaatsing bij pleegouders in behandeling is bij een
pleegzorgorganisatie wacht op deeltijdpleegzorg.
Pleegouderbestand: in totaal zetten 16.655 pleeggezinnen zich in voor de opvang van
23.206 pleegkinderen. In 2017 zijn 2.647 nieuwe pleegouders geaccepteerd en 2.620
pleegouders gestopt: 1.485 netwerkpleegouders en 1.135 bestandspleegouders.
Trends = in september 2015 is de campagne Supergewone mensen gezocht van start gegaan
met als doel het vergroten van de naamsbekendheid van pleegzorg en het werven van
nieuwe pleegouders. Na een dip in 2016 is de effectiviteit van de campagne in 2017
toegenomen. In 2017 hebben 11.425 mensen informatie over pleegzorg aangevraagd, wat
een toename is van 35% in vergelijking met 2016. Trends:
In de Jeugdwet is vastgelegd dat jeugdigen die (tijdelijk) niet thuis kunnen wonen bij
voorkeur in een gezinsomgeving worden geplaatst. Jeugdhulp wordt hiermee
omgebouwd waardoor jeugdigen minder in groepen worden geplaatst en vaker in
pleegzorg of andere kleinschalige gezinsvormen. In 2017 heeft dit geleidt tot een
toename van het aantal kinderen dat voor korte tijd bij pleegouders verblijft met 3%.
In 2017 was er een toename van het aantal mensen dat informatie over pleegzorg
heeft opgevraagd van 35% in vergelijking met 2016.
In 2017 zijn meer pleegouders ingestroomd dan uitgestroomd. In 2017 zijn 2.647
nieuwe pleeggezinnen geaccepteerd, wat 7% meer is dan in 2016.
Er is een afname van het aantal pleegkinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel
en een toename van het aantal vrijwillige pleegzorgplaatsingen.
Er is sprake van een toenemende diversiteit in de tarieven waarvoor gemeenten
pleegzorg inkopen. Er zijn gemeenten die in 2017 hun tarieven in positieve zin
hebben bijgesteld, maar er blijft een grote variëteit in wat onderdeel is van het
pleegzorgtarief zoals de vergoeding van bijzondere kosten.
Vraag en aanbod: door een tekort aan pleegouders is het vaak niet mogelijk om een
gewenste match te verkrijgen tussen pleegkind en pleegouders. Dit geldt met name voor
jeugdigen van 10 jaar en ouder en voor broertjes en zusjes die daardoor niet samen in één
pleeggezin geplaatst kunnen worden.
Actieplan pleegzorg: het doel van dit actieplan is het verbeteren van de pleegzorg en
oplossen van actuele vraagstukken. Belangrijke programma’s hierbij zijn het versterken van
de kracht van pleegouders en ruimte voor Jeugdhulp in gezinsvormen.
3
