Samenvatting Kunstgeschiedenis
Prehistorie
In India, Zweden, Australië zijn ook abstracte grotschilderingen gevonden van mensen/ dieren.
Afbeelding links, Lascaux, 10.000-15.000 v. Chr.
Afbeelding rechts, rood = grotschilderingen en groen = voorwerpen
• Dieren over elkaar heen met vlekken en stippen > rituele hallucinaties? Waren mensen onder
invloed van bijv. paddo’s?
• Er is geen grondlijn/ kader rondom de dieren.
• Verschillende houdingen van dieren.
• Tijdverdrijf? Wel met passie getekend.
• Abstract met aardse kleuren.
• Is ook vaak een communicatiemiddel geweest > groep herders konden aangeven welke kant
ze op gingen.
• Via deze schilderingen krijgen we een idee wat deze mensen bezielden.
Foto Venus van Willendorf (rechts):
• Gezicht doet er niet toe: het haar wel.
• Lichaamsdelen (borsten) worden uitgelicht = een vorm van
vruchtbaarheid.
Paleolithicum > Mesolithicum > Neolithicum = overgang naar agrarisch
bestaan (settelen).
Trechterbekercultuur, Westgroep, eerste agrarische gemeenschap in
Nederland 3400-2900 v. Chr.
Agrarisch leven vraagt om voorraadpotten > ontwikkeling kleiproducten >
daarna behoefte van versieren.
, Er werd al veel gehandeld en geëmigreerd > kan je zien aan de stenen van het
gevonden halssnoer.
Grafheuvels op de Veluwe. Migranten vanuit het Russische steppegebied kwamen in het derde
millennium voor Christus in groten getale naar het westen. Zij begroeven hun doden in grafheuvels
van aarde, die in kilometerslange rechte lijnen naast elkaar liggen.
Door verbeelding greep krijgen op de omgeving, op het leven
• Grotschilderingen, een voorspoedige jacht afdwingen?
• Inwijdingsritueel (jongeren inwijden in het leven van de jacht)?
• Sociaal, de behoefte om een gezamenlijk verleden vast te leggen
•
Evolutietheorie – koppeling aan elementaire biologische behoeften
• Continuïteit van de groep > nadruk op seksualiteit in Venusbeeldjes
• Groeiende populatie, toenemende complexiteit > behoefte aan symbolen
(grafrituelen/status weergeven)
• Indruk maken op vrouwen d.m.v. versierde werktuigen > de ‘fitnessindicator’ (seksuele
selectie)
Invalshoeken in de kunstfilosofie
Nabootsingstheorie: Het belangrijkste kenmerk van kunst is dat het de echte wereld nabootst of
weergeeft zoals we die met onze zintuigen kunnen waarnemen.
Plato: Kunst is een tweevoudige nabootsing van de realiteit en kan misleidend zijn omdat het
emoties oproept en mensen afleidt van ware kennis. Hij ziet kunst als schadelijk en pleit voor strenge
controle ervan in de samenleving.
Aristoteles: Kunst is een natuurlijke vorm van nabootsing die educatief is en emoties op een gezonde
manier kan zuiveren (katharsis). Hij beschouwt kunst als waardevol voor persoonlijke ontwikkeling
en intellectuele groei, en benadrukt dat het positieve mogelijkheden kan verkennen.
,Mesopotamië
In het zuiden Obeidcultuur die begon ca 6500 v. Chr. en eindigt rond 3700 v. Chr. De figuren hebben
de uiterlijke kenmerken van een hagedis.
Obeidcultuur Soemerië Koning Sargon (Akkadisch) Assyrisch (gevleugelde stier)
In Soemerië (3800-2000 v. Chr.) is de rolstempel ontwikkeld. Er worden vooral priesters afgebeeld.
In het Akkadische Rijk (2335-2212 v. Chr.) worden meer legeraanvoerders afgebeeld.
Assurbanipal – gevecht met leeuw om indruk te maken op
bijv. zijn gasten in zijn paleis. Verhaal uit Gilgamesj-epos.
Babylonische Rijk: Ziggurat – tempeltoren
Spijkerschrift is ontstaan door sociale samenleving, praktische start (turven van zakken graan bijv.)
Egypte
Veel goden en farao’s afgebeeld, maar ook gruwelijke scenes.
• Ontwerp volgens vaste afspraken
• Enorme projecten van steen (piramides)
• Esthetische perfectie
, • Groots > indruk maken
• Verfijnde standbeelden
Het palet van Narmer, Hieraconpolis, ca.3200 v. Chr., leisteen
Grieken
Griekse verhalen:
Olympus > berg waar de Olympische Goden vandaag komen.
Kronos (Saturnus) eet al zijn kinderen op uit angst. Pijl en boog is vaak een verwijzing naar Cupido/
liefde. Scheppingsverhaal van de Grieken: uit chaos komt duisternis, nacht, aarde, diepten. DNAD
Ouranos zijn geslachtsdelen worden afgehakt en in zee gegooid (door Kronos) en door het schuim in
de zee wordt Aphrothite gerezen. Prometheus heeft in opdracht van Zeus de mens geschapen uit klei
in het continent Afrika. Eerst de man, daarna de vrouw.
Huwelijksdoos mag Pandora niet openen > doet ze wel > al het kwaad komt de wereld in > hoop blijft
wel in de doos zitten.
Promotheus mocht van Zeus geen vuur bij de mens brengen, maar doet dit wel > de mens heeft
hierdoor minder ontzag voor de goden > Promotheus wordt verbannen en de arend van Zeus eet
hem op. Ingewanden groeien ’s nachts weer aan.
Religie zit vaak het meest bij natuurlijke elementen > denk aan een stad bij de zee.
Cycladische kunst
Aegeïsche kunst op de Griekse eilandengroep de Cycladen tussen 4000 en 1100 v. Chr.
• Abstracte kunst
• Vruchtbaarheidsbeeldjes
Prehistorie
In India, Zweden, Australië zijn ook abstracte grotschilderingen gevonden van mensen/ dieren.
Afbeelding links, Lascaux, 10.000-15.000 v. Chr.
Afbeelding rechts, rood = grotschilderingen en groen = voorwerpen
• Dieren over elkaar heen met vlekken en stippen > rituele hallucinaties? Waren mensen onder
invloed van bijv. paddo’s?
• Er is geen grondlijn/ kader rondom de dieren.
• Verschillende houdingen van dieren.
• Tijdverdrijf? Wel met passie getekend.
• Abstract met aardse kleuren.
• Is ook vaak een communicatiemiddel geweest > groep herders konden aangeven welke kant
ze op gingen.
• Via deze schilderingen krijgen we een idee wat deze mensen bezielden.
Foto Venus van Willendorf (rechts):
• Gezicht doet er niet toe: het haar wel.
• Lichaamsdelen (borsten) worden uitgelicht = een vorm van
vruchtbaarheid.
Paleolithicum > Mesolithicum > Neolithicum = overgang naar agrarisch
bestaan (settelen).
Trechterbekercultuur, Westgroep, eerste agrarische gemeenschap in
Nederland 3400-2900 v. Chr.
Agrarisch leven vraagt om voorraadpotten > ontwikkeling kleiproducten >
daarna behoefte van versieren.
, Er werd al veel gehandeld en geëmigreerd > kan je zien aan de stenen van het
gevonden halssnoer.
Grafheuvels op de Veluwe. Migranten vanuit het Russische steppegebied kwamen in het derde
millennium voor Christus in groten getale naar het westen. Zij begroeven hun doden in grafheuvels
van aarde, die in kilometerslange rechte lijnen naast elkaar liggen.
Door verbeelding greep krijgen op de omgeving, op het leven
• Grotschilderingen, een voorspoedige jacht afdwingen?
• Inwijdingsritueel (jongeren inwijden in het leven van de jacht)?
• Sociaal, de behoefte om een gezamenlijk verleden vast te leggen
•
Evolutietheorie – koppeling aan elementaire biologische behoeften
• Continuïteit van de groep > nadruk op seksualiteit in Venusbeeldjes
• Groeiende populatie, toenemende complexiteit > behoefte aan symbolen
(grafrituelen/status weergeven)
• Indruk maken op vrouwen d.m.v. versierde werktuigen > de ‘fitnessindicator’ (seksuele
selectie)
Invalshoeken in de kunstfilosofie
Nabootsingstheorie: Het belangrijkste kenmerk van kunst is dat het de echte wereld nabootst of
weergeeft zoals we die met onze zintuigen kunnen waarnemen.
Plato: Kunst is een tweevoudige nabootsing van de realiteit en kan misleidend zijn omdat het
emoties oproept en mensen afleidt van ware kennis. Hij ziet kunst als schadelijk en pleit voor strenge
controle ervan in de samenleving.
Aristoteles: Kunst is een natuurlijke vorm van nabootsing die educatief is en emoties op een gezonde
manier kan zuiveren (katharsis). Hij beschouwt kunst als waardevol voor persoonlijke ontwikkeling
en intellectuele groei, en benadrukt dat het positieve mogelijkheden kan verkennen.
,Mesopotamië
In het zuiden Obeidcultuur die begon ca 6500 v. Chr. en eindigt rond 3700 v. Chr. De figuren hebben
de uiterlijke kenmerken van een hagedis.
Obeidcultuur Soemerië Koning Sargon (Akkadisch) Assyrisch (gevleugelde stier)
In Soemerië (3800-2000 v. Chr.) is de rolstempel ontwikkeld. Er worden vooral priesters afgebeeld.
In het Akkadische Rijk (2335-2212 v. Chr.) worden meer legeraanvoerders afgebeeld.
Assurbanipal – gevecht met leeuw om indruk te maken op
bijv. zijn gasten in zijn paleis. Verhaal uit Gilgamesj-epos.
Babylonische Rijk: Ziggurat – tempeltoren
Spijkerschrift is ontstaan door sociale samenleving, praktische start (turven van zakken graan bijv.)
Egypte
Veel goden en farao’s afgebeeld, maar ook gruwelijke scenes.
• Ontwerp volgens vaste afspraken
• Enorme projecten van steen (piramides)
• Esthetische perfectie
, • Groots > indruk maken
• Verfijnde standbeelden
Het palet van Narmer, Hieraconpolis, ca.3200 v. Chr., leisteen
Grieken
Griekse verhalen:
Olympus > berg waar de Olympische Goden vandaag komen.
Kronos (Saturnus) eet al zijn kinderen op uit angst. Pijl en boog is vaak een verwijzing naar Cupido/
liefde. Scheppingsverhaal van de Grieken: uit chaos komt duisternis, nacht, aarde, diepten. DNAD
Ouranos zijn geslachtsdelen worden afgehakt en in zee gegooid (door Kronos) en door het schuim in
de zee wordt Aphrothite gerezen. Prometheus heeft in opdracht van Zeus de mens geschapen uit klei
in het continent Afrika. Eerst de man, daarna de vrouw.
Huwelijksdoos mag Pandora niet openen > doet ze wel > al het kwaad komt de wereld in > hoop blijft
wel in de doos zitten.
Promotheus mocht van Zeus geen vuur bij de mens brengen, maar doet dit wel > de mens heeft
hierdoor minder ontzag voor de goden > Promotheus wordt verbannen en de arend van Zeus eet
hem op. Ingewanden groeien ’s nachts weer aan.
Religie zit vaak het meest bij natuurlijke elementen > denk aan een stad bij de zee.
Cycladische kunst
Aegeïsche kunst op de Griekse eilandengroep de Cycladen tussen 4000 en 1100 v. Chr.
• Abstracte kunst
• Vruchtbaarheidsbeeldjes
