Hoofdstuk 10 – Geschiedenis van de Biologie
Het fysiologische ideaal van Bernards hield in dat het normale functioneren van het dier het
hoofdonderwerp was.
Loeb stond lang bekend als een volgeling van Helmholtz’s reductionisme. Maar richting 1912 brak hij
radicaal met deze uitgangspunten. Goltz (zelf een leerling van Helmholtz) was de leraar van Loeb.
Goltz zelf brak al met het idee van localisatieleer (elke hersenfunctie wordt gelokaliseerd in een
bepaald hersengebied). Dit was volgens Goltz niet toerijkend genoeg om de grote dynamiek van de
hersenen te beschrijven. Dit idee werd door Loeb overgenomen. Ook werd hij geïnspireerd door
Mach. Volgens Mach waren wetenschappelijke begrippen (elektron, gen etc.) niet meer dan een
korte aanduiding voor waarnemingsgegevens. Aan de entiteiten van deze begrippen kunnen we geen
echt bestaan toekennen. De entiteiten die achter deze verscheinselen liggen behoren tot de
metafysica.
Zo concludeerde Loeb dat het achterhalen van bepaalde functies in hersengebieden zinloos was.
Men moest zich bezighouden met de werkelijke opbouw van de hersenen door meetbare en
waarneembare relaties te bestuderen.
Ook was Sachs een inspiratie. Sachs bestudeerde in die tijd tropismen (= de bewegingen van planten
als reactie op prikkels van buitenaf). Het doel was vooral om door isolatie van bepaalde factoren een
controle te krijgen over de bewegingen. Dit is dus een afwijking van het reductionisme; hun hoofdoel
zou zijn geweest het achterhalen van de fysio-chemische verklaring achter de tropismen.
Dit paste ook goed bij Loeb, wiens passie het was om vooral de dynamiek tussen interacties te
bestuderen. Loeb ging naar soortgelijke bewegingsreacties kijken bij dieren.
- Vlinder larven deden aan een positieve heliotropie; een onwillekeurige oriëntatie in de
richting van een sterke lichtbron.
- Als een poliep geen contact heeft met de zeebodem wordt er een tweekoppige larve
geproduceerd. Dit contact was dus noodzakelijk voor de ontwikkeling van een voet
(stereotropisme).
Door dit soort resultaten kwam Loeb in 1880-1891 tot de ontwikkeling van een nieuw fysiologisch
onderzoeksprogramma, waarvan de doelstelling een technische controle van levensverschijnselen
was. Het ging hem niet om niet-waarneembare oorzaken van verschijnselen of om een causale
analyse, maar om reproduceerbare meetresultaten. Wetenschap bedrijven komt neer op het
analyseren van acties (het maakt niet uit of deze dan natuurlijk of kunstmatig zijn).
Loeb was van mening dat men door technische manipulatie volledige controle over
levensverschijnselen kon verkrijgen. Zo kan de mens de levende natuur uiteindelijk naar hun
handzetten. Loeb streefde dus naar biotechnologie. Het gaat niet om het begrijpen van gedrag maar
om het beheersen van gedrag zodat het de mens tot nut kan zijn. Uiteindelijk kwam Loeb in Woods
Hole terecht. De manipulatie van de natuur had de meeste zin als men ingreep in de embryonale
stadia.
Loeb had dus een passie voor experimenteren, dit zette hem recht tegenover de cel-lineagisten (zij
zochten namelijk de oorzaken van embryogenese binnen het embryo gelegen in de erfelijke
substantie). Het aannemen van dit soort onzichtbare factoren was volgens Loeb onzin. Ook zou de
aanwezigheid van een intern gestuurde embryogenese de mogelijkheid tot experimenteel
manipuleren beperken. Loeb koos dus de kant van de experimentele embryologen (Driesch) die de
relatie tussen het embryo en externe factoren verantwoordelijk stelde voor de ontwikkeling.
Loebs grootste succes kwam in 1899 in de vorm van de kunstmatige parthenogenese. Hij ontdekte
dat zee-egel eieren in een bepaalde zout concentratie spontaan over gingen tot deling en larven
Het fysiologische ideaal van Bernards hield in dat het normale functioneren van het dier het
hoofdonderwerp was.
Loeb stond lang bekend als een volgeling van Helmholtz’s reductionisme. Maar richting 1912 brak hij
radicaal met deze uitgangspunten. Goltz (zelf een leerling van Helmholtz) was de leraar van Loeb.
Goltz zelf brak al met het idee van localisatieleer (elke hersenfunctie wordt gelokaliseerd in een
bepaald hersengebied). Dit was volgens Goltz niet toerijkend genoeg om de grote dynamiek van de
hersenen te beschrijven. Dit idee werd door Loeb overgenomen. Ook werd hij geïnspireerd door
Mach. Volgens Mach waren wetenschappelijke begrippen (elektron, gen etc.) niet meer dan een
korte aanduiding voor waarnemingsgegevens. Aan de entiteiten van deze begrippen kunnen we geen
echt bestaan toekennen. De entiteiten die achter deze verscheinselen liggen behoren tot de
metafysica.
Zo concludeerde Loeb dat het achterhalen van bepaalde functies in hersengebieden zinloos was.
Men moest zich bezighouden met de werkelijke opbouw van de hersenen door meetbare en
waarneembare relaties te bestuderen.
Ook was Sachs een inspiratie. Sachs bestudeerde in die tijd tropismen (= de bewegingen van planten
als reactie op prikkels van buitenaf). Het doel was vooral om door isolatie van bepaalde factoren een
controle te krijgen over de bewegingen. Dit is dus een afwijking van het reductionisme; hun hoofdoel
zou zijn geweest het achterhalen van de fysio-chemische verklaring achter de tropismen.
Dit paste ook goed bij Loeb, wiens passie het was om vooral de dynamiek tussen interacties te
bestuderen. Loeb ging naar soortgelijke bewegingsreacties kijken bij dieren.
- Vlinder larven deden aan een positieve heliotropie; een onwillekeurige oriëntatie in de
richting van een sterke lichtbron.
- Als een poliep geen contact heeft met de zeebodem wordt er een tweekoppige larve
geproduceerd. Dit contact was dus noodzakelijk voor de ontwikkeling van een voet
(stereotropisme).
Door dit soort resultaten kwam Loeb in 1880-1891 tot de ontwikkeling van een nieuw fysiologisch
onderzoeksprogramma, waarvan de doelstelling een technische controle van levensverschijnselen
was. Het ging hem niet om niet-waarneembare oorzaken van verschijnselen of om een causale
analyse, maar om reproduceerbare meetresultaten. Wetenschap bedrijven komt neer op het
analyseren van acties (het maakt niet uit of deze dan natuurlijk of kunstmatig zijn).
Loeb was van mening dat men door technische manipulatie volledige controle over
levensverschijnselen kon verkrijgen. Zo kan de mens de levende natuur uiteindelijk naar hun
handzetten. Loeb streefde dus naar biotechnologie. Het gaat niet om het begrijpen van gedrag maar
om het beheersen van gedrag zodat het de mens tot nut kan zijn. Uiteindelijk kwam Loeb in Woods
Hole terecht. De manipulatie van de natuur had de meeste zin als men ingreep in de embryonale
stadia.
Loeb had dus een passie voor experimenteren, dit zette hem recht tegenover de cel-lineagisten (zij
zochten namelijk de oorzaken van embryogenese binnen het embryo gelegen in de erfelijke
substantie). Het aannemen van dit soort onzichtbare factoren was volgens Loeb onzin. Ook zou de
aanwezigheid van een intern gestuurde embryogenese de mogelijkheid tot experimenteel
manipuleren beperken. Loeb koos dus de kant van de experimentele embryologen (Driesch) die de
relatie tussen het embryo en externe factoren verantwoordelijk stelde voor de ontwikkeling.
Loebs grootste succes kwam in 1899 in de vorm van de kunstmatige parthenogenese. Hij ontdekte
dat zee-egel eieren in een bepaalde zout concentratie spontaan over gingen tot deling en larven
