Hoofdstuk 15, Cardiovasculair risicomanagement
15.1 Cvrm
Hart- en vaatziekten zijn de grootste oorzaak van sterfte bij vrouwen. Onder cvrm vallen
verhoogd cholesterol, verhoogde bloeddruk en diabetes. Het belangrijkste uitgangspunt is
het terugdringen en verlagen van allerlei risicofactoren die hart- en vaatziekten veroorzaken.
15.2 Bloeddruk
De bloedsomloop zorgt ervoor dat elke cel voedingsstoffen en zuurstof krijgt en hun
afvalproducten kan afvoeren. Om dit te doen is er een bepaalde druk nodig, het
rondpompen moet met voldoende snelheid gebeuren. Om alle cellen te kunnen bereiken,
levert het hart een overdruk. Dit is de bloeddruk
Bloeddruk: diastolisch en systolisch
Het rondpompen van bloed door het hart gebeurt door het ontspannen en samentrekken van
de hartspier. Wanneer het hart samentrekt, is de druk hoger dan wanneer het in rust is. De
systolische bloeddruk is de druk bij het samentrekken van de op de vaatwand. De
diastolische bloeddruk is tijdens de ontspanningsfase.
Het hart geeft pompkracht en de bloedvaten veroorzaken de weerstand. Het
bloedvatenstelsel bestaat uit: slagaders, aders en haarvaten.
bij inspanning wordt de bloeddruk hoger. Dit kan ook wanneer de vaten minder soepel
worden door bijvoorbeeld ouderdom. Het hart moet dan harder pompen en de bloeddruk
wordt hoger.
Meting van de bloeddruk
Standaard is dat de bloeddrukmeting gebeurt bij de zittende patiënt, na 5 minuten rust.
Om de linker bovenarm wordt een manchet gelegd. Als deze is opgepompt, wordt de grote
slagader van de arm dichtgeknepen. Daarna wordt de lucht langzaam uit de manchet
gelaten. Met behulp van een stethoscoop kan worden waargenomen op welk moment het
bloed weer door de afgeknepen slagader gaat stromen. De meterstand geeft dan de
systolische druk aan (bovendruk). Door nog meer lucht uit de manchet te laten gaan, kan
het moment worden bepaald waarop het bloed weer vrij door de slagader stroomt. De
diastolische druk (onderdruk). De bloeddruk wordt aangegeven in millimeters kwikdruk.
15.3 Verhoogde bloeddruk
Een verhoogde bloeddruk kan ontstaan door veroudering. Er ontstaat dan aderverkalking.
Dit is normaal bij het ouder worden maar wordt bevorderd door een te hoog
cholesterolgehalte. Ook kan een verhoogde bloeddruk ontstaan door de nieren. Voor een
goede werking zijn nieren afhankelijk van een voldoende hoge bloeddruk, omdat ze anders
de afvalstoffen niet uit het bloed kunnen filteren.
Een verhoogde bloeddruk (hypertensie) is een risicofactor voor het ontstaan van een
hartinfarct, angina pectoris en een hersenbloeding.
Wanneer er een duidelijke oorzaak is voor een hoge bloeddruk, is er sprake van secundaire
hypertensie. Bij 90% is deze oorzaak er niet, essentiële hypertensie. Risicofactoren hart- en
, vaatziekten: roken, geslacht/leeftijd, lifestyle, familie met hart- en vaatziekten, suikerziekte
type 2, systolische bloeddruk, te hoog cholesterolgehalte.
Op basis van de risicofactoren en een risicotabel, wordt besloten of een behandeling met
medicijnen nodig is ten opzichte van de bijwerkingen.
Behandeling hypertensie
Leefregels:
- stoppen met roken
- verlaging van het lichaamsgewicht indien mogelijk
- verminderen gebruik keukenzout
- verhoging van de kaliuminname door het eten van plantaardige voedingsstoffen en
minder dierlijk voedsel
- beperking van de alcoholconsumptie
- verminderen van dropgebruik
- meer lichamelijke activiteiten
15.4 Antihypertensiva
Diuretica
Bij de behandeling van hartfalen, hoge bloeddruk en wanneer het lichaam veel vocht
vasthoudt. Dit zijn stoffen die in de nieren de uitscheiding van natrium, chloride en water
bevorderen. Het bloedvolume neemt af, waardoor de druk op de bloedvaten daalt. Diuretica
zijn bij de hoge bloeddruk eerste keus. Wanneer chronische vermindering van het
bloedvolume noodzakelijk is, wordt gebruikgemaakt van diuretica met een lange
werkingsduur, zoals thiaziden.
Bijwerking: ontstaan van een tekort aan kaliumionen. Deze worden tegelijk met natriumionen
uitgescheiden. Dit veroorzaakt problemen bij een hartritmestoornis. Dit kan worden opgelost
door een kaliumsparende diuretica toe te voegen.
Contra-indicatie bij jicht en soms suikerziekte en een te hoog cholesterolgehalte.
Interactie met hartglycosidenen RAS-remmers.
Bètasympathicolytica
Bij angina pectoris en hartritmestoornissen. Ook wel bètablokkers. Hebben invloed op de
hartfrequentie en op de weerstand van het bloedvatenstelsel met als gevolg een
bloeddrukdaling.
Contra-indicaties: astma, COPD, suikerziekte, hartfalen, schildklierziekten.
Remmers van het renine-angiotensinesysteem
RAS-remmers bestaan uit meerdere groepen. De belangrijkste zijn de ACE-remmers. Deze
middelen worden vooral toegepast bij suikerziekte en bij hoge bloeddruk met gevaar voor
hartfalen. Vaak in combinatie met diuretica of bètasympathicolytica. Een veelvoorkomende
bijwerking is prikkelhoest.
Interacties: kaliumsparende diuretica, eerst voorgeschreven dosering halveren. Vraag de
patiënt naar de afspraak gemaakt met de arts.
Calciumantagonisten
Bij een combinatie van angina pectoris en hoge bloeddruk of astma bronchiale. Door het
verminderen van de vaatweerstand, daalt de bloeddruk. Bijna altijd in combinatie met een
andere antihypertensiva.
15.1 Cvrm
Hart- en vaatziekten zijn de grootste oorzaak van sterfte bij vrouwen. Onder cvrm vallen
verhoogd cholesterol, verhoogde bloeddruk en diabetes. Het belangrijkste uitgangspunt is
het terugdringen en verlagen van allerlei risicofactoren die hart- en vaatziekten veroorzaken.
15.2 Bloeddruk
De bloedsomloop zorgt ervoor dat elke cel voedingsstoffen en zuurstof krijgt en hun
afvalproducten kan afvoeren. Om dit te doen is er een bepaalde druk nodig, het
rondpompen moet met voldoende snelheid gebeuren. Om alle cellen te kunnen bereiken,
levert het hart een overdruk. Dit is de bloeddruk
Bloeddruk: diastolisch en systolisch
Het rondpompen van bloed door het hart gebeurt door het ontspannen en samentrekken van
de hartspier. Wanneer het hart samentrekt, is de druk hoger dan wanneer het in rust is. De
systolische bloeddruk is de druk bij het samentrekken van de op de vaatwand. De
diastolische bloeddruk is tijdens de ontspanningsfase.
Het hart geeft pompkracht en de bloedvaten veroorzaken de weerstand. Het
bloedvatenstelsel bestaat uit: slagaders, aders en haarvaten.
bij inspanning wordt de bloeddruk hoger. Dit kan ook wanneer de vaten minder soepel
worden door bijvoorbeeld ouderdom. Het hart moet dan harder pompen en de bloeddruk
wordt hoger.
Meting van de bloeddruk
Standaard is dat de bloeddrukmeting gebeurt bij de zittende patiënt, na 5 minuten rust.
Om de linker bovenarm wordt een manchet gelegd. Als deze is opgepompt, wordt de grote
slagader van de arm dichtgeknepen. Daarna wordt de lucht langzaam uit de manchet
gelaten. Met behulp van een stethoscoop kan worden waargenomen op welk moment het
bloed weer door de afgeknepen slagader gaat stromen. De meterstand geeft dan de
systolische druk aan (bovendruk). Door nog meer lucht uit de manchet te laten gaan, kan
het moment worden bepaald waarop het bloed weer vrij door de slagader stroomt. De
diastolische druk (onderdruk). De bloeddruk wordt aangegeven in millimeters kwikdruk.
15.3 Verhoogde bloeddruk
Een verhoogde bloeddruk kan ontstaan door veroudering. Er ontstaat dan aderverkalking.
Dit is normaal bij het ouder worden maar wordt bevorderd door een te hoog
cholesterolgehalte. Ook kan een verhoogde bloeddruk ontstaan door de nieren. Voor een
goede werking zijn nieren afhankelijk van een voldoende hoge bloeddruk, omdat ze anders
de afvalstoffen niet uit het bloed kunnen filteren.
Een verhoogde bloeddruk (hypertensie) is een risicofactor voor het ontstaan van een
hartinfarct, angina pectoris en een hersenbloeding.
Wanneer er een duidelijke oorzaak is voor een hoge bloeddruk, is er sprake van secundaire
hypertensie. Bij 90% is deze oorzaak er niet, essentiële hypertensie. Risicofactoren hart- en
, vaatziekten: roken, geslacht/leeftijd, lifestyle, familie met hart- en vaatziekten, suikerziekte
type 2, systolische bloeddruk, te hoog cholesterolgehalte.
Op basis van de risicofactoren en een risicotabel, wordt besloten of een behandeling met
medicijnen nodig is ten opzichte van de bijwerkingen.
Behandeling hypertensie
Leefregels:
- stoppen met roken
- verlaging van het lichaamsgewicht indien mogelijk
- verminderen gebruik keukenzout
- verhoging van de kaliuminname door het eten van plantaardige voedingsstoffen en
minder dierlijk voedsel
- beperking van de alcoholconsumptie
- verminderen van dropgebruik
- meer lichamelijke activiteiten
15.4 Antihypertensiva
Diuretica
Bij de behandeling van hartfalen, hoge bloeddruk en wanneer het lichaam veel vocht
vasthoudt. Dit zijn stoffen die in de nieren de uitscheiding van natrium, chloride en water
bevorderen. Het bloedvolume neemt af, waardoor de druk op de bloedvaten daalt. Diuretica
zijn bij de hoge bloeddruk eerste keus. Wanneer chronische vermindering van het
bloedvolume noodzakelijk is, wordt gebruikgemaakt van diuretica met een lange
werkingsduur, zoals thiaziden.
Bijwerking: ontstaan van een tekort aan kaliumionen. Deze worden tegelijk met natriumionen
uitgescheiden. Dit veroorzaakt problemen bij een hartritmestoornis. Dit kan worden opgelost
door een kaliumsparende diuretica toe te voegen.
Contra-indicatie bij jicht en soms suikerziekte en een te hoog cholesterolgehalte.
Interactie met hartglycosidenen RAS-remmers.
Bètasympathicolytica
Bij angina pectoris en hartritmestoornissen. Ook wel bètablokkers. Hebben invloed op de
hartfrequentie en op de weerstand van het bloedvatenstelsel met als gevolg een
bloeddrukdaling.
Contra-indicaties: astma, COPD, suikerziekte, hartfalen, schildklierziekten.
Remmers van het renine-angiotensinesysteem
RAS-remmers bestaan uit meerdere groepen. De belangrijkste zijn de ACE-remmers. Deze
middelen worden vooral toegepast bij suikerziekte en bij hoge bloeddruk met gevaar voor
hartfalen. Vaak in combinatie met diuretica of bètasympathicolytica. Een veelvoorkomende
bijwerking is prikkelhoest.
Interacties: kaliumsparende diuretica, eerst voorgeschreven dosering halveren. Vraag de
patiënt naar de afspraak gemaakt met de arts.
Calciumantagonisten
Bij een combinatie van angina pectoris en hoge bloeddruk of astma bronchiale. Door het
verminderen van de vaatweerstand, daalt de bloeddruk. Bijna altijd in combinatie met een
andere antihypertensiva.
