Probleem 8 Problem solving and creativity
Problemen
Een probleem bestaat uit meerdere componenten. De initial state is het beginfase van een
probleem, dus waar het van start gaat, de goal state is de oplossing van het probleem en
tussendoor komen we rules en obstacles tegen om uiteindelijk het einde te bereiken.
Proces van oplossen – onderzoek naar…
Verbal protocols -> hierbij moeten mensen onderzoekers verbaal meenemen in hun proces
van het begin van ene probleem naar het einde van een probleem. Dit heeft helaas wel een
aantal limitaties:
- Niet iedereen is in staat om op de juiste manier verbaal te vertellen wat ze denken.
- Verbale verslagen kunnen niet gecheckt worden (misschien zijn de belangrijkste processen
niet eens te verwoorden).
- Het moeten spreken kan interfereren met de daadwerkelijk cognitieve processen.
Soorten problemen
Well-defined problems zijn problemen met een duidelijke en georganiseerde structuur die
zodra je ze doorhebt simpel kan oplossen. Alle componenten zijn helder en wanneer er bij
de oplossing is aangekomen, is het ook gelijk duidelijk of het goed is gegaan of niet. Hier
tegen over staan ill-defined problems: abstracte problemen waar het lastig in te schatten is
wat je moet doen en wat er van je verwacht wordt. Wanneer jet het probleem denkt
opgelost te hebben, is daar nog steeds geen zekerheid over.
Daarnaast zit er een verschil in hoe makkelijk het probleem aangepakt kan woorden. Routine
problems bevatten een procedure en oplossing waarin men getraind is, dus die het al vaker
hebben gedaan. Hierdoor worden de problemen ook sneller ne beter begrepen en zullen de
problemen eerder ‘well-defined’ zijn. Daar tegenover staan nonroutine problems die een
procedure hebben die nog niet geoefend zijn en dus eerder ‘ill-defined’ zijn.
Er is natuurlijk veel diversiteit in de problemen die we kennen en voor onderzoek worden
vaak de simpele problemen gebruikt veronderstellend dat dezelfde cognitieve processen
daar aan onder liggen als bij complexe problemen. Om deze reden heeft Mayer onderscheidt
gemaakt tussen vijf soorten problemen:
1. Transformation problems: men moet opzoek naar de juiste strategie of handelingen
om de ‘initial state’ om te zetten in de ‘goal state’.
2. Arrangement problems: verschillende elementen worden gegeven om het probleem
op te lossen en het is aan de oplosser om ze in de juiste volgorde te zetten en
gebruiken (5. induction problem -> opzoek naar regel of patroon binnen de
voorbeelden en die toepassen op het probleem).
3. Deduction problems: uitvogelen of een bepaalde oplossing past bij de gegeven
conditie of situatie.
4. Divergent problems: hiervoor moet men zoveel mogelijk oplossingen verzinnen, zoals
bij het ei-gooi probleem.
, Er wordt ook nog onderscheid gemaakt tussen knowledge rich problems, waarbij voorkennis
nodig is om het probleem te begrijpen en te kunnen oplossen. Daar tegenover staan
knowledge lean problems waarin alle informatie al in het probleem wordt gegeven en er dus
niet per se andere kennis voor nodig is.
Benaderingen
Behaviorisme
Thorndike wilde onderzoeken of men leert door een plotseling inzicht of door trial-and-
error. Hiervoor heeft hij een experiment met katten gedaan die in een box werden geplaats
waaruit ze moesten ontsnappen. Wat bleek: de katten leerde uiteindelijk via trial-and-error
de oplossing snel te vinden en toe te passen. Deze uitkomst noemt hij het:
- Law of effect = de relatie tussen een oplossing en situatie wordt versterkt bij een goede
tevreden uitkomst en wordt verzwakt bij een negatieve uitkomst.
Behavioristen geloven dan ook dat een probleem oplossen een gedachteloos proces is,
omdat er automatische gedragingen geactiveerd worden voor de trial-and-error.
Het probleem met deze benadering is dat het geen complexe probleem oplossingen
uitleggen, omdat het een zeer simpele theorie is.
Gestalt psychologie
Deze psychologen leggen de focussen wel op interne cognitieve processen waarbij
organisatie van inkomende informatie centraal staat. Om een probleem op te lossen worden
de componenten van het problemen elke keer opnieuw georganiseerd of gestructureerd tot
er bij een oplossing is gekomen. Het komen tot de oplossing wordt insight genoemd.
- Experiment met apen (vignet) + banaan hangt van het plafond waar de apen net niet bij
kunnen en er staat een kratje bij in de kamer die ze kunnen gebruiken voor de oplossing. In
plaats van dingen te proberen, bleven ze even zitten alsof ze aan het nadenken waren en
hadden de oplossing uiteindelijk in een keer.
Een probleem met deze benadering is dat voor zowel het fenomeen als de uitleg van het
fenomeen allebei ‘insight’ als antwoord wordt gegeven, maar een voordeel van deze theorie
is wel de creativiteit die erin verwerkt zit.
Cognitieve psychologie (information processing)
Newell en Simon hebben een model gemaakt die een raamwerk vormt voor het menselijk
probleem oplossen gebaseerd op computerprogramma’s: General Problem Solver (GPS). Dit
model probeert de afstand tussen de ‘initial state’ en ‘goal state’ te verkleinen door
subdoelen op te stellen. Subgoal analysis wordt bereikt door probleem oplossende
technieken (operators) toe te passen. Dit kan op microlevel (afstand tussen subdoelen
verkleinen) en op macrolevel (afstand tussen ‘initial state’ en ‘goals state’ verkleinen).
Al begin- en eindfase, de subdoelen en de technieken vormen samen de problem space waar
het individu doorheen werkt bij het oplossen van een probleem.
Problemen
Een probleem bestaat uit meerdere componenten. De initial state is het beginfase van een
probleem, dus waar het van start gaat, de goal state is de oplossing van het probleem en
tussendoor komen we rules en obstacles tegen om uiteindelijk het einde te bereiken.
Proces van oplossen – onderzoek naar…
Verbal protocols -> hierbij moeten mensen onderzoekers verbaal meenemen in hun proces
van het begin van ene probleem naar het einde van een probleem. Dit heeft helaas wel een
aantal limitaties:
- Niet iedereen is in staat om op de juiste manier verbaal te vertellen wat ze denken.
- Verbale verslagen kunnen niet gecheckt worden (misschien zijn de belangrijkste processen
niet eens te verwoorden).
- Het moeten spreken kan interfereren met de daadwerkelijk cognitieve processen.
Soorten problemen
Well-defined problems zijn problemen met een duidelijke en georganiseerde structuur die
zodra je ze doorhebt simpel kan oplossen. Alle componenten zijn helder en wanneer er bij
de oplossing is aangekomen, is het ook gelijk duidelijk of het goed is gegaan of niet. Hier
tegen over staan ill-defined problems: abstracte problemen waar het lastig in te schatten is
wat je moet doen en wat er van je verwacht wordt. Wanneer jet het probleem denkt
opgelost te hebben, is daar nog steeds geen zekerheid over.
Daarnaast zit er een verschil in hoe makkelijk het probleem aangepakt kan woorden. Routine
problems bevatten een procedure en oplossing waarin men getraind is, dus die het al vaker
hebben gedaan. Hierdoor worden de problemen ook sneller ne beter begrepen en zullen de
problemen eerder ‘well-defined’ zijn. Daar tegenover staan nonroutine problems die een
procedure hebben die nog niet geoefend zijn en dus eerder ‘ill-defined’ zijn.
Er is natuurlijk veel diversiteit in de problemen die we kennen en voor onderzoek worden
vaak de simpele problemen gebruikt veronderstellend dat dezelfde cognitieve processen
daar aan onder liggen als bij complexe problemen. Om deze reden heeft Mayer onderscheidt
gemaakt tussen vijf soorten problemen:
1. Transformation problems: men moet opzoek naar de juiste strategie of handelingen
om de ‘initial state’ om te zetten in de ‘goal state’.
2. Arrangement problems: verschillende elementen worden gegeven om het probleem
op te lossen en het is aan de oplosser om ze in de juiste volgorde te zetten en
gebruiken (5. induction problem -> opzoek naar regel of patroon binnen de
voorbeelden en die toepassen op het probleem).
3. Deduction problems: uitvogelen of een bepaalde oplossing past bij de gegeven
conditie of situatie.
4. Divergent problems: hiervoor moet men zoveel mogelijk oplossingen verzinnen, zoals
bij het ei-gooi probleem.
, Er wordt ook nog onderscheid gemaakt tussen knowledge rich problems, waarbij voorkennis
nodig is om het probleem te begrijpen en te kunnen oplossen. Daar tegenover staan
knowledge lean problems waarin alle informatie al in het probleem wordt gegeven en er dus
niet per se andere kennis voor nodig is.
Benaderingen
Behaviorisme
Thorndike wilde onderzoeken of men leert door een plotseling inzicht of door trial-and-
error. Hiervoor heeft hij een experiment met katten gedaan die in een box werden geplaats
waaruit ze moesten ontsnappen. Wat bleek: de katten leerde uiteindelijk via trial-and-error
de oplossing snel te vinden en toe te passen. Deze uitkomst noemt hij het:
- Law of effect = de relatie tussen een oplossing en situatie wordt versterkt bij een goede
tevreden uitkomst en wordt verzwakt bij een negatieve uitkomst.
Behavioristen geloven dan ook dat een probleem oplossen een gedachteloos proces is,
omdat er automatische gedragingen geactiveerd worden voor de trial-and-error.
Het probleem met deze benadering is dat het geen complexe probleem oplossingen
uitleggen, omdat het een zeer simpele theorie is.
Gestalt psychologie
Deze psychologen leggen de focussen wel op interne cognitieve processen waarbij
organisatie van inkomende informatie centraal staat. Om een probleem op te lossen worden
de componenten van het problemen elke keer opnieuw georganiseerd of gestructureerd tot
er bij een oplossing is gekomen. Het komen tot de oplossing wordt insight genoemd.
- Experiment met apen (vignet) + banaan hangt van het plafond waar de apen net niet bij
kunnen en er staat een kratje bij in de kamer die ze kunnen gebruiken voor de oplossing. In
plaats van dingen te proberen, bleven ze even zitten alsof ze aan het nadenken waren en
hadden de oplossing uiteindelijk in een keer.
Een probleem met deze benadering is dat voor zowel het fenomeen als de uitleg van het
fenomeen allebei ‘insight’ als antwoord wordt gegeven, maar een voordeel van deze theorie
is wel de creativiteit die erin verwerkt zit.
Cognitieve psychologie (information processing)
Newell en Simon hebben een model gemaakt die een raamwerk vormt voor het menselijk
probleem oplossen gebaseerd op computerprogramma’s: General Problem Solver (GPS). Dit
model probeert de afstand tussen de ‘initial state’ en ‘goal state’ te verkleinen door
subdoelen op te stellen. Subgoal analysis wordt bereikt door probleem oplossende
technieken (operators) toe te passen. Dit kan op microlevel (afstand tussen subdoelen
verkleinen) en op macrolevel (afstand tussen ‘initial state’ en ‘goals state’ verkleinen).
Al begin- en eindfase, de subdoelen en de technieken vormen samen de problem space waar
het individu doorheen werkt bij het oplossen van een probleem.
