College 1: veiligheid in organisaties
Leerdoelen les 1:
Aangeven welke risico’s in een bepaalde situatie aanwezig kunnen zijn (scenario’s)
Aangeven hoe risico’s geïnventariseerd kunnen worden
Tentamenstof: H2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, NEN 8112 -> open vragen in vorm casuïstiek
Opnieuw vraag over bow-tie. Zie Inleiding Integrale veiligheid blok 1
Risicomanagementcyclus:
Doelstellingen formuleren
Risico’s inventariseren
Risico’s evalueren
Maatregelen bedenken
Plannen opstellen
Plannen uitvoeren
Resultaten evalueren
Je kan op ieder punt opnieuw inzoomen,
daarbinnen kan er een nieuwe cyclus ontstaan.
Gevaren, risico’s en scenario’s:
Ongewenst effect dat zich kan voordoen en de kans dat
dit gebeurt. R=PxE
Een gevaar wordt een risico door de aanwezigheid van een kans.
Individuele risico’s
Scenario’s met als effect gezondheidsschade bij individuele werknemers
Collectieve risico’s
Scenario’s waarbij meerdere werknemers ziek worden of verzuimen
Bedrijfsrisico’s:
Scenario’s die het hele bedrijf raken.
Verschil tussen gevaar en risico:
Gevaar is alles wat letsel op kan leveren en schade kan veroorzaken
o Wat is de oorzaak dat een scenario zich kan voltrekken
Risico is de kans dat iemand zal worden getroffen door het gevaar, rekening houdend met
hoe ernstig de gevolgen zijn als het risico werkelijkheid wordt.
o De kans dat het scenario zich voordoet x het effect als het scenario zich voordoet.
R=PxE maal blootstelling
Gevaar:
Wat is de oorzaak dat een scenario zich kan voltrekken (bijvoorbeeld een ongeluk)?
Risico:
De kans dat het scenario zich voordoet x
het effect als het scenario zich voordoet x
de blootstelling (duur, frequentie) aan het gevaar
De formule die we gebruiken is:
,Risico = kans x effect x blootstelling
Wat is veilig?
Veiligheid is het bewust nemen van aanvaardbare risico’s
Het nadeel van wetgeving is dat je altijd achter de feiten aanloopt. Daarnaast verplicht de wet altijd
tot handhaving.
Determinisme: effect staat centraal. Streeft naar absolute veiligheid
Probabilisme: effect en kans staan centraal. De norm is geen grens tussen veilig en onveilig.
Arbeidshygiënische is probabilistisch
Risico-inventarisatie en evaluatie
• Stap 1: Gevaren inventariseren met blootstellingsscenario’s
(Risico-inventarisatie)
• Stap 2: Beoordelen van risico’s met een inschatting
van kans en effect (Risico-evaluatie)
• Stap 3: Plan van aanpak
• Stap 4: Opnieuw uitvoeren stap 2, na maatregelen in Stap 3.
• Stap 5: Risicobeheersing
• a) Bepaal de faalkansen en succesfactoren bij technische, organisatorische en
gedragsbeïnvloedende maatregelen
• b) Verwerk de maatregelen in een managementsysteem
(bv. ISO 45001)
• c) Blijf alert op de risicoperceptie (gedrag en cultuur)
•
Risicoanalyse en -beheersing
Risicovermijding
Risicoreductie risicoretentie
Risicoverplaatsing
• Risicovermijding: Stoppen van
risicodragende activiteiten
• Risicoreductie: Minimaliseren van
risico’s door een combinatie van
technische, organisatorische en
gedragsbeïnvloedende
maatregelen
• Risicoverplaatsing: Verplaatsen van
risico’s naar een andere
organisatie, bijvoorbeeld door verzekeren
• Risicoretentie: Zelf dragen van de risico’s en de eventuele verliezen op de koop toe nemen
Uit onderzoek naar incidenten blijkt dat de meerderheid van de oorzaken menselijke factoren zijn (op
alle organisatieniveaus).
, Zelfs achter technische factoren, zijn er vaak menselijke oorzaken, zoals gebrek aan onderhoud of
een slechte controlepraktijken.
• Achter de menselijke factoren:
o Stress
o Gezondheid / conditie
o Druk ( om de klus te klaren)
o Cultuur (team / afdeling/ bedrijf)
o Het nemen van risico's is geaccepteerd
o Bemoei je met je eigen zaken
o Communicatie problemen
o Bewustzijn
o Gebrek aan competenties
o Motivatie problemen
o Gebrek aan middelen
• De grote betrokkenheid van de menselijke factoren, zorgt ervoor dat geen enkel risico
beoordeling een standaard oefening is!
College 2 - Risicomanagement
Management is het besturen. Iets onder controle houden. Management bij risico’s is dus het onder
controle houden van risico’s. Het beheersen hiervan is belangrijk.
Een risico-inventarisatie en -evaluatie is verplicht!
Belangrijke aspecten bij het analyseren van risico’s zijn:
Techniek
o Machines
o Gevaarlijke stoffen
o Fysieke omgeving
o Energie-inhoud
Organisatie
o Beleid
o Structuur
o Cultuur
o Communicatie
Gedrag (de mens is de zwakste schakel)
o Drijfveren
o Motivatie
o Ervaring
o Kennis
Professioneel risico’s beheersen is alleen mogelijk als deze drie facetten evenwichtig aandacht krijgen
in alle fasen van het proces van risicomanagement.
Risicoanalyse en –beheersing kennen technische aspecten: kennis van gevaarlijke stoffen
bijvoorbeeld.
Leerdoelen les 1:
Aangeven welke risico’s in een bepaalde situatie aanwezig kunnen zijn (scenario’s)
Aangeven hoe risico’s geïnventariseerd kunnen worden
Tentamenstof: H2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, NEN 8112 -> open vragen in vorm casuïstiek
Opnieuw vraag over bow-tie. Zie Inleiding Integrale veiligheid blok 1
Risicomanagementcyclus:
Doelstellingen formuleren
Risico’s inventariseren
Risico’s evalueren
Maatregelen bedenken
Plannen opstellen
Plannen uitvoeren
Resultaten evalueren
Je kan op ieder punt opnieuw inzoomen,
daarbinnen kan er een nieuwe cyclus ontstaan.
Gevaren, risico’s en scenario’s:
Ongewenst effect dat zich kan voordoen en de kans dat
dit gebeurt. R=PxE
Een gevaar wordt een risico door de aanwezigheid van een kans.
Individuele risico’s
Scenario’s met als effect gezondheidsschade bij individuele werknemers
Collectieve risico’s
Scenario’s waarbij meerdere werknemers ziek worden of verzuimen
Bedrijfsrisico’s:
Scenario’s die het hele bedrijf raken.
Verschil tussen gevaar en risico:
Gevaar is alles wat letsel op kan leveren en schade kan veroorzaken
o Wat is de oorzaak dat een scenario zich kan voltrekken
Risico is de kans dat iemand zal worden getroffen door het gevaar, rekening houdend met
hoe ernstig de gevolgen zijn als het risico werkelijkheid wordt.
o De kans dat het scenario zich voordoet x het effect als het scenario zich voordoet.
R=PxE maal blootstelling
Gevaar:
Wat is de oorzaak dat een scenario zich kan voltrekken (bijvoorbeeld een ongeluk)?
Risico:
De kans dat het scenario zich voordoet x
het effect als het scenario zich voordoet x
de blootstelling (duur, frequentie) aan het gevaar
De formule die we gebruiken is:
,Risico = kans x effect x blootstelling
Wat is veilig?
Veiligheid is het bewust nemen van aanvaardbare risico’s
Het nadeel van wetgeving is dat je altijd achter de feiten aanloopt. Daarnaast verplicht de wet altijd
tot handhaving.
Determinisme: effect staat centraal. Streeft naar absolute veiligheid
Probabilisme: effect en kans staan centraal. De norm is geen grens tussen veilig en onveilig.
Arbeidshygiënische is probabilistisch
Risico-inventarisatie en evaluatie
• Stap 1: Gevaren inventariseren met blootstellingsscenario’s
(Risico-inventarisatie)
• Stap 2: Beoordelen van risico’s met een inschatting
van kans en effect (Risico-evaluatie)
• Stap 3: Plan van aanpak
• Stap 4: Opnieuw uitvoeren stap 2, na maatregelen in Stap 3.
• Stap 5: Risicobeheersing
• a) Bepaal de faalkansen en succesfactoren bij technische, organisatorische en
gedragsbeïnvloedende maatregelen
• b) Verwerk de maatregelen in een managementsysteem
(bv. ISO 45001)
• c) Blijf alert op de risicoperceptie (gedrag en cultuur)
•
Risicoanalyse en -beheersing
Risicovermijding
Risicoreductie risicoretentie
Risicoverplaatsing
• Risicovermijding: Stoppen van
risicodragende activiteiten
• Risicoreductie: Minimaliseren van
risico’s door een combinatie van
technische, organisatorische en
gedragsbeïnvloedende
maatregelen
• Risicoverplaatsing: Verplaatsen van
risico’s naar een andere
organisatie, bijvoorbeeld door verzekeren
• Risicoretentie: Zelf dragen van de risico’s en de eventuele verliezen op de koop toe nemen
Uit onderzoek naar incidenten blijkt dat de meerderheid van de oorzaken menselijke factoren zijn (op
alle organisatieniveaus).
, Zelfs achter technische factoren, zijn er vaak menselijke oorzaken, zoals gebrek aan onderhoud of
een slechte controlepraktijken.
• Achter de menselijke factoren:
o Stress
o Gezondheid / conditie
o Druk ( om de klus te klaren)
o Cultuur (team / afdeling/ bedrijf)
o Het nemen van risico's is geaccepteerd
o Bemoei je met je eigen zaken
o Communicatie problemen
o Bewustzijn
o Gebrek aan competenties
o Motivatie problemen
o Gebrek aan middelen
• De grote betrokkenheid van de menselijke factoren, zorgt ervoor dat geen enkel risico
beoordeling een standaard oefening is!
College 2 - Risicomanagement
Management is het besturen. Iets onder controle houden. Management bij risico’s is dus het onder
controle houden van risico’s. Het beheersen hiervan is belangrijk.
Een risico-inventarisatie en -evaluatie is verplicht!
Belangrijke aspecten bij het analyseren van risico’s zijn:
Techniek
o Machines
o Gevaarlijke stoffen
o Fysieke omgeving
o Energie-inhoud
Organisatie
o Beleid
o Structuur
o Cultuur
o Communicatie
Gedrag (de mens is de zwakste schakel)
o Drijfveren
o Motivatie
o Ervaring
o Kennis
Professioneel risico’s beheersen is alleen mogelijk als deze drie facetten evenwichtig aandacht krijgen
in alle fasen van het proces van risicomanagement.
Risicoanalyse en –beheersing kennen technische aspecten: kennis van gevaarlijke stoffen
bijvoorbeeld.
