De kleine Johannes – Frederik van Eeden – Roman
analyse
Hoofdstuk 1
Het verhaal van de kleine Johannes is werkelijkheid gebeurd (volgens de
alwetende verteller). Als je niet meer gelooft dat het de waarheid is,
moet je niet meer verder lezen. Ook mag je de kleine Johannes er nooit
over spreken. Dat zou hem namelijk verdriet doen. Johannes woonde in
een oud huis met een grote tuin. De tuin was voor hem een hele wereld.
Hij kon verre tochten maken en gaf namen aan alles wat hij ontdekte.
Een voorbeeld hiervan is de rupsenzolder. Doordat hij daar rupsen
grootbracht. In de tuin koos hij namen uit het plantenrijk, die voor hem
van belang waren. Heel achter was er een plekje dat hij het paradijs
noemde en daar was het natuurlijk heerlijk. Daar was een groot water,
een vijver, waar waterleliën dreven en gesprekken hield met de wind. Op
warme zomeravonden was hij daar altijd en lag uren te staren, zonder
zich ooit te vervelen. Hij dacht aan de diepte van het stille, heldere
water voor zich – hoe gezellig het daar wel niet moet zijn. Hij
wilde weten wat er achter dat vreemde schemerlicht bevind?
(Hij stelt nu al een vraag, later in het boek is het zijn doel om
het boek te vinden waar alles in staat) Maar elke dag verdwijnt de
grot maar weer en moet hij weer zijn kamertje in het oude huis
opzoeken. Hij had een hond die Presto heet en een kat die Simon heet.
Hij had ook een vader, die goed voor hem zorgde. Hij hield ook van zijn
donkere kamertje met de kleine ruitjes. Maar het meest hield hij van de
hangklok. Johannes had schoolkameraden maar vrienden eigenlijk niet.
Zijn vader nam hem vaak mee om mee te wandelen. Hij scheef getallen
in het zand. Johannes stelde veel vragen over bijvoorbeeld: ‘Of wonderen
kunnen gebeuren? ‘ Maar zijn vader was slim en vertelde hem niet alles.
In de avond bad Johannes vaak, dat er toch nog wel eens een wonder
mocht gebeuren.
Hoofdstuk 2
Het was warm aan de vijver en doodstil. Johannes kwam eraan. Er lag,
aan de wortels van een boom, een klein bootjes dat verboden was voor
Johannes om in te gaan. Johannes maakte het touw los en keek naar de
diepte van de luchtgrot. Maar hij kwam vleugels te kort. Hij hoorde wat!
Het klonk als een suizeling over het watervlak. Toen Johannes omkeek
zag hij een grote waterjuffer op de rand van de boot. Hij dacht dat het
wel een vuurvlinder moest zijn. Echter werden de ring die de vleugels
van de waterjuffer maakte door het harde bewegen. Steeds groter en
groter. Johannes huiverde van geluk en zegt wil je me vriend zijn en hoe
kan ik je noemen? De waterjuffer antwoord: ‘ja’ en zegt dat hij in de kelk
ener winder is geboren. Noem mij Windekind. Hij zegt dat het zijn
verjaardag is en dat de zon zijn vader is. Hoewel het wel een vrouwelijk
geslacht heeft. De maan zijn moeder. (Windekind is geboren uit de
eerste stralen van de maan en de laatste van de zon). Hij verteld dat de
maan het niet goed vind dat windekind bij hem is gekomen. Daarom
zegt windekind tegen Johannes: ‘Gij moogt nooit, nooit aan een mens
mijn naam noemen of over mij spreken. Belooft gij dat? ‘ Ja’ zei
Johannes. Johannes geloofde dat hij droomde. Windekind heeft zelfs
Johannes gevolgd. Maar nu komt Windekind Johannes gezelschap
, houden. Windekind vertelt dat Johannes heel wijs gaat worden en veel
betere dingen te leren krijgt dan dat de meester je vertelt. Toen
Johannes vroeg aan Windekind of hij de wolkengrot in mocht zei
windekind: “nu niet”. Hij is zelf nog niet eens bij zijn vader geweest. Toen
Windekind Johannes kuste, voelde alles als een vreemde gewaarwording.
Hij zag nu alles veel beter en juister. Het was of hij alles nu ineens
begreep. Geef mij een hand zei Windekind en hij sloeg de veelkleurige
vleugels uit. Johannes meende dat hij kleiner en lichter was geworden.
Ze komen langs de krekelsschool. Hier werd de zoölogie besproken.
Daarvoor kwam nog geografie. Na zoölogie vervolgde springoefeningen.
Toen Johannes in zijn handen ging klappen schoten alle sprinkhanen
weg. Hierdoor gingen ze naar een konijnenhol. Johannes vroeg zich
namelijk ook af hoe het er van binnen uit ziet. Maar de konijn heeft zijn
hol afgegeven voor een weldadigheidsfeest. De konijn vertelt over de
bouw van een huis, waarbij veel dieren zijn omgekomen en van hol zijn
beroofd. Johannes vroeg of hij naar binnen mocht gaan. Hij geeft daarbij
ook een cadeautje, zijn beschuitje dat hij nog in zijn zak had. De
glimworm die licht gaf aan het feest vertelde dat de (elfen)koning
Oberon ook aanwezig was. De ruimte was prachtig versierd en belicht. Er
waren veel gasten waardoor hij dicht bij windekind liep. Koning Oberon
zag er ook echt uit als een koning. Hij droeg bloemen die hier niet te
verkrijgen zijn en een staf van meeldraden. Windekind ging Johannes
voorstellen aan de koning. Ze spraken eerst samen in elfentaal. Hij zegt
dat Windekinds vrienden ook zijn vrienden zijn. Dat ze hen door dik en
dun zal steunen. Daarnaast gaf de koning hem een cadeau, een gouden
sleuteltje. De koning zegt dat als hij goede vrienden blijft en standvastig
blijft zoeken zal hij het kistje vinden. De dieren begonnen te dansen.
Johannes begon heel hard te langen toen een lange hagedis met een
pad ging dansen. Hierdoor werd er aan Johannes gevraagd of hij zich
deftiger kan gedragen. Uitlachen is een grofheid. Toen de dieren over het
feit dat Johannes bij de mensen is opgegroeid praten, gingen Johannes
en Windekind weg. Op de weg naar de uitgang vroeg Johannes naar de
geschiedenis van de glimworm. Maar dit is een zeer droevig verhaal. Het
ging over een geliefde die de glimworm heeft verloren door de mensen.
Toen vertelde Johannes dat hij heel moe was. Waardoor Johannes onder
de mantel van Windekind ging slapen.
Hoofdstuk 3
Presto kan het baasje Johannes niet vinden. Johannes twijfelt of hij het
heeft gedroomd of niet ( wellicht slaapwandelen). Naast hem was wel
een konijnenhol en had het gouden sleuteltje in zijn handen. Dit
overtuigde hem dat het waar was. Hij ging weer naar huis en moest
plichtig beloven dat hij zich nooit meer ondeugend en onvoorzichtig zal
gedragen. Hij zei hierop: "Ik kan niets beloven”. Hij was zo gek van
Windekind dat hij alle straffen voor hem over zou hebben. Hij moest
weer naar school, maar kon zich niet concentreren. Daarnaast lachte hij
iedereen uit die iets fout zei met zijn nieuwe kennis. Er kwam een muisje
het klaslokaal binnen toen Johannes hiervoor strafwerk moest maken. Hij
zei dat hij het strafwerk wel heeft verdiend omdat hij niet tegen andere
mensen mag zeggen dat de zon mannelijk is! Hij mag dit niet met de
mensen delen doordat mensen boosaardig en lomp zijn. Daarnaast
hebben ze een verbond gesloten met de kat. Muisje kan niet weg
doordat hij aan het stadsvoedsel is gewend. Zaterdag wordt Johannes
gewassen, dan is hij bang dat het sleuteltje wordt gevonden die hij om
analyse
Hoofdstuk 1
Het verhaal van de kleine Johannes is werkelijkheid gebeurd (volgens de
alwetende verteller). Als je niet meer gelooft dat het de waarheid is,
moet je niet meer verder lezen. Ook mag je de kleine Johannes er nooit
over spreken. Dat zou hem namelijk verdriet doen. Johannes woonde in
een oud huis met een grote tuin. De tuin was voor hem een hele wereld.
Hij kon verre tochten maken en gaf namen aan alles wat hij ontdekte.
Een voorbeeld hiervan is de rupsenzolder. Doordat hij daar rupsen
grootbracht. In de tuin koos hij namen uit het plantenrijk, die voor hem
van belang waren. Heel achter was er een plekje dat hij het paradijs
noemde en daar was het natuurlijk heerlijk. Daar was een groot water,
een vijver, waar waterleliën dreven en gesprekken hield met de wind. Op
warme zomeravonden was hij daar altijd en lag uren te staren, zonder
zich ooit te vervelen. Hij dacht aan de diepte van het stille, heldere
water voor zich – hoe gezellig het daar wel niet moet zijn. Hij
wilde weten wat er achter dat vreemde schemerlicht bevind?
(Hij stelt nu al een vraag, later in het boek is het zijn doel om
het boek te vinden waar alles in staat) Maar elke dag verdwijnt de
grot maar weer en moet hij weer zijn kamertje in het oude huis
opzoeken. Hij had een hond die Presto heet en een kat die Simon heet.
Hij had ook een vader, die goed voor hem zorgde. Hij hield ook van zijn
donkere kamertje met de kleine ruitjes. Maar het meest hield hij van de
hangklok. Johannes had schoolkameraden maar vrienden eigenlijk niet.
Zijn vader nam hem vaak mee om mee te wandelen. Hij scheef getallen
in het zand. Johannes stelde veel vragen over bijvoorbeeld: ‘Of wonderen
kunnen gebeuren? ‘ Maar zijn vader was slim en vertelde hem niet alles.
In de avond bad Johannes vaak, dat er toch nog wel eens een wonder
mocht gebeuren.
Hoofdstuk 2
Het was warm aan de vijver en doodstil. Johannes kwam eraan. Er lag,
aan de wortels van een boom, een klein bootjes dat verboden was voor
Johannes om in te gaan. Johannes maakte het touw los en keek naar de
diepte van de luchtgrot. Maar hij kwam vleugels te kort. Hij hoorde wat!
Het klonk als een suizeling over het watervlak. Toen Johannes omkeek
zag hij een grote waterjuffer op de rand van de boot. Hij dacht dat het
wel een vuurvlinder moest zijn. Echter werden de ring die de vleugels
van de waterjuffer maakte door het harde bewegen. Steeds groter en
groter. Johannes huiverde van geluk en zegt wil je me vriend zijn en hoe
kan ik je noemen? De waterjuffer antwoord: ‘ja’ en zegt dat hij in de kelk
ener winder is geboren. Noem mij Windekind. Hij zegt dat het zijn
verjaardag is en dat de zon zijn vader is. Hoewel het wel een vrouwelijk
geslacht heeft. De maan zijn moeder. (Windekind is geboren uit de
eerste stralen van de maan en de laatste van de zon). Hij verteld dat de
maan het niet goed vind dat windekind bij hem is gekomen. Daarom
zegt windekind tegen Johannes: ‘Gij moogt nooit, nooit aan een mens
mijn naam noemen of over mij spreken. Belooft gij dat? ‘ Ja’ zei
Johannes. Johannes geloofde dat hij droomde. Windekind heeft zelfs
Johannes gevolgd. Maar nu komt Windekind Johannes gezelschap
, houden. Windekind vertelt dat Johannes heel wijs gaat worden en veel
betere dingen te leren krijgt dan dat de meester je vertelt. Toen
Johannes vroeg aan Windekind of hij de wolkengrot in mocht zei
windekind: “nu niet”. Hij is zelf nog niet eens bij zijn vader geweest. Toen
Windekind Johannes kuste, voelde alles als een vreemde gewaarwording.
Hij zag nu alles veel beter en juister. Het was of hij alles nu ineens
begreep. Geef mij een hand zei Windekind en hij sloeg de veelkleurige
vleugels uit. Johannes meende dat hij kleiner en lichter was geworden.
Ze komen langs de krekelsschool. Hier werd de zoölogie besproken.
Daarvoor kwam nog geografie. Na zoölogie vervolgde springoefeningen.
Toen Johannes in zijn handen ging klappen schoten alle sprinkhanen
weg. Hierdoor gingen ze naar een konijnenhol. Johannes vroeg zich
namelijk ook af hoe het er van binnen uit ziet. Maar de konijn heeft zijn
hol afgegeven voor een weldadigheidsfeest. De konijn vertelt over de
bouw van een huis, waarbij veel dieren zijn omgekomen en van hol zijn
beroofd. Johannes vroeg of hij naar binnen mocht gaan. Hij geeft daarbij
ook een cadeautje, zijn beschuitje dat hij nog in zijn zak had. De
glimworm die licht gaf aan het feest vertelde dat de (elfen)koning
Oberon ook aanwezig was. De ruimte was prachtig versierd en belicht. Er
waren veel gasten waardoor hij dicht bij windekind liep. Koning Oberon
zag er ook echt uit als een koning. Hij droeg bloemen die hier niet te
verkrijgen zijn en een staf van meeldraden. Windekind ging Johannes
voorstellen aan de koning. Ze spraken eerst samen in elfentaal. Hij zegt
dat Windekinds vrienden ook zijn vrienden zijn. Dat ze hen door dik en
dun zal steunen. Daarnaast gaf de koning hem een cadeau, een gouden
sleuteltje. De koning zegt dat als hij goede vrienden blijft en standvastig
blijft zoeken zal hij het kistje vinden. De dieren begonnen te dansen.
Johannes begon heel hard te langen toen een lange hagedis met een
pad ging dansen. Hierdoor werd er aan Johannes gevraagd of hij zich
deftiger kan gedragen. Uitlachen is een grofheid. Toen de dieren over het
feit dat Johannes bij de mensen is opgegroeid praten, gingen Johannes
en Windekind weg. Op de weg naar de uitgang vroeg Johannes naar de
geschiedenis van de glimworm. Maar dit is een zeer droevig verhaal. Het
ging over een geliefde die de glimworm heeft verloren door de mensen.
Toen vertelde Johannes dat hij heel moe was. Waardoor Johannes onder
de mantel van Windekind ging slapen.
Hoofdstuk 3
Presto kan het baasje Johannes niet vinden. Johannes twijfelt of hij het
heeft gedroomd of niet ( wellicht slaapwandelen). Naast hem was wel
een konijnenhol en had het gouden sleuteltje in zijn handen. Dit
overtuigde hem dat het waar was. Hij ging weer naar huis en moest
plichtig beloven dat hij zich nooit meer ondeugend en onvoorzichtig zal
gedragen. Hij zei hierop: "Ik kan niets beloven”. Hij was zo gek van
Windekind dat hij alle straffen voor hem over zou hebben. Hij moest
weer naar school, maar kon zich niet concentreren. Daarnaast lachte hij
iedereen uit die iets fout zei met zijn nieuwe kennis. Er kwam een muisje
het klaslokaal binnen toen Johannes hiervoor strafwerk moest maken. Hij
zei dat hij het strafwerk wel heeft verdiend omdat hij niet tegen andere
mensen mag zeggen dat de zon mannelijk is! Hij mag dit niet met de
mensen delen doordat mensen boosaardig en lomp zijn. Daarnaast
hebben ze een verbond gesloten met de kat. Muisje kan niet weg
doordat hij aan het stadsvoedsel is gewend. Zaterdag wordt Johannes
gewassen, dan is hij bang dat het sleuteltje wordt gevonden die hij om
