Voeding en Ethiek
Eetcultuur in antropologisch en sociologisch perspectief
Bij debat bronnen genoemd.
Deel 1: de kloof tussen voedselproductie en eten (pagina 29 – 125)
Paradox van de vooruitgang
Paradox volgens boek: bezig zijn met voedsel maakt mensen tot mens, maar doordat zij steeds
minder tijd besteden aan productie en vertering hebben ze meer tijd voor andere activiteiten, wat
ten slotte leidt tot vervreemding van deze fundamentele processen en dus van zichzelf.
Uitleg: Mensen zijn tot mens geworden door tijdsbesparing van productie en vertering van voedsel
→ meer en meer losmaken van voedselproductie (rol = consument i.p.v. producent) → kloof tussen
productie en consumptie → vervreemd raken van voedsel en aarde en afhankelijk worden van steeds
kleinere groep die voedsel produceert (voedingsindustrie)
- ‘’Toename vrijheid leidt tot afhankelijkheid’’
- Gevolg = toename overgewicht, verspilling van voedsel en verspreiding van het fastfoodsysteem.
Pagina 33, tentamenvraag. Mensen zijn tot mens geworden door tijdsbesparing van productie en
vertering van voedsel. Daardoor: kloof tussen productie en consumptie. Geen producent, maar
consument. Daardoor vervreemding van processen en natuur; en afhankelijkheid van industrie. We
zijn steeds efficiënter voedsel gaan produceren en verbouwen, tegenwoordig bijna geheel door de
industrie gedaan. Onze cultuur is zo ver ontwikkeld als gevolg van tijdsbesparing. Maar ook vertering
van voedsel: we hoeven niet meer de hele dag te kauwen. Het kost niet meer zo ontzettend veel tijd
daardoor die kloof. Zelf verbouwen we ons eten niet meer, we zijn geen producenten meer. We
weten niet meer waar ons eten vandaan komt en hoe het geproduceerd wordt.
Uitvinding van koken op vuur onderscheidt mensen van apen
Gekookt, gaar voedsel leverde onze voorouders energierijk en makkelijk verteerbaar voedsel
(in kortere tijd meer voedingsmiddelen en nutriënten binnen)
Mens steeds minder tijd kwijt aan produceren, voorbereiden en verteren voedsel → meer
tijd voor praten, vechten en spelen (hersenen groeien) → ontstaan van de beschaving
Koken heeft ons sociaal gemaakt: samen zitten, samen koken, synchronisatie (samen dingen
tegelijk doen), eten delen hierdoor civilisatie/samenleving
→ koken draagt bij aan cognitieve, sociale en culturele expansie van de mens
Mening: Functie van koken in de huidige maatschappij is niet meer wat het is geweest.
Steeds vaker alleen eten of niet zelf voedsel maken → geen element meer van het
samenzijn/de cultuur.
Geschiedenis van de kloof: 29-41
Evolutie van de mens als voedselproducent: 5 fasen.
Fase 1: koken met vuur (Catching Fire: How cooking made us human). Doordat wij ons voedsel
gingen verwarmen, konden wij het beter gaan verteren. Hier gaat ook een tentamenvraag over:
‘koken maakt mensen tot mensen’. Netflix: cooked michael pollan. Niet alleen menselijke
activiteiten als denken, maar ook invloed op de samenleving. Mensen zijn, niet als andere dieren,
biologisch aangepast om te koken: rauw eten is onnatuurlijk voor ons. Homo erectus: toename
hersenvolume. Wanneer je de hoeveelheid te verteren voedsel vergroot en minder moeite hebt het
te verteren koken zorgt voor meer energie. Wat heeft geleid tot grotere hersenen? Mensen
hadden meer energie om ook andere dingen te doen dan kauwen. Hersenen groeiden
denkvermogen werd groter, taal kon ontwikkelen, ontstaan van civilisatie/samenleving. Regels: hoe
wordt het eten verdeeld etc. Dat wordt bedoeld met ‘koken maakt mensen tot mensen’: uitvinding
Eetcultuur in antropologisch en sociologisch perspectief
Bij debat bronnen genoemd.
Deel 1: de kloof tussen voedselproductie en eten (pagina 29 – 125)
Paradox van de vooruitgang
Paradox volgens boek: bezig zijn met voedsel maakt mensen tot mens, maar doordat zij steeds
minder tijd besteden aan productie en vertering hebben ze meer tijd voor andere activiteiten, wat
ten slotte leidt tot vervreemding van deze fundamentele processen en dus van zichzelf.
Uitleg: Mensen zijn tot mens geworden door tijdsbesparing van productie en vertering van voedsel
→ meer en meer losmaken van voedselproductie (rol = consument i.p.v. producent) → kloof tussen
productie en consumptie → vervreemd raken van voedsel en aarde en afhankelijk worden van steeds
kleinere groep die voedsel produceert (voedingsindustrie)
- ‘’Toename vrijheid leidt tot afhankelijkheid’’
- Gevolg = toename overgewicht, verspilling van voedsel en verspreiding van het fastfoodsysteem.
Pagina 33, tentamenvraag. Mensen zijn tot mens geworden door tijdsbesparing van productie en
vertering van voedsel. Daardoor: kloof tussen productie en consumptie. Geen producent, maar
consument. Daardoor vervreemding van processen en natuur; en afhankelijkheid van industrie. We
zijn steeds efficiënter voedsel gaan produceren en verbouwen, tegenwoordig bijna geheel door de
industrie gedaan. Onze cultuur is zo ver ontwikkeld als gevolg van tijdsbesparing. Maar ook vertering
van voedsel: we hoeven niet meer de hele dag te kauwen. Het kost niet meer zo ontzettend veel tijd
daardoor die kloof. Zelf verbouwen we ons eten niet meer, we zijn geen producenten meer. We
weten niet meer waar ons eten vandaan komt en hoe het geproduceerd wordt.
Uitvinding van koken op vuur onderscheidt mensen van apen
Gekookt, gaar voedsel leverde onze voorouders energierijk en makkelijk verteerbaar voedsel
(in kortere tijd meer voedingsmiddelen en nutriënten binnen)
Mens steeds minder tijd kwijt aan produceren, voorbereiden en verteren voedsel → meer
tijd voor praten, vechten en spelen (hersenen groeien) → ontstaan van de beschaving
Koken heeft ons sociaal gemaakt: samen zitten, samen koken, synchronisatie (samen dingen
tegelijk doen), eten delen hierdoor civilisatie/samenleving
→ koken draagt bij aan cognitieve, sociale en culturele expansie van de mens
Mening: Functie van koken in de huidige maatschappij is niet meer wat het is geweest.
Steeds vaker alleen eten of niet zelf voedsel maken → geen element meer van het
samenzijn/de cultuur.
Geschiedenis van de kloof: 29-41
Evolutie van de mens als voedselproducent: 5 fasen.
Fase 1: koken met vuur (Catching Fire: How cooking made us human). Doordat wij ons voedsel
gingen verwarmen, konden wij het beter gaan verteren. Hier gaat ook een tentamenvraag over:
‘koken maakt mensen tot mensen’. Netflix: cooked michael pollan. Niet alleen menselijke
activiteiten als denken, maar ook invloed op de samenleving. Mensen zijn, niet als andere dieren,
biologisch aangepast om te koken: rauw eten is onnatuurlijk voor ons. Homo erectus: toename
hersenvolume. Wanneer je de hoeveelheid te verteren voedsel vergroot en minder moeite hebt het
te verteren koken zorgt voor meer energie. Wat heeft geleid tot grotere hersenen? Mensen
hadden meer energie om ook andere dingen te doen dan kauwen. Hersenen groeiden
denkvermogen werd groter, taal kon ontwikkelen, ontstaan van civilisatie/samenleving. Regels: hoe
wordt het eten verdeeld etc. Dat wordt bedoeld met ‘koken maakt mensen tot mensen’: uitvinding
