Waarom sommige landen rijk zijn en andere arm
Why Natons Fail
,Inhoud
3. Het creëren van welvaart en armoede.........................................................................................13
7. Het keerpunt.................................................................................................................................31
,1. Zo vlak bij elkaar en toch zo verschillend
Waarom zijn de insttutes van de VS zo veel bevorderlijk voor economisch succes dan die van Mexico
en zelfs die van heel Latjnss-merika? Dat heef te maken met de manier waarop de verschillende
samenlevingen vorm kregen tjdens de vroeg koloniale periode. Toen al ontstonden er verschillen
tussen insttutes en de gevolgen daarvan doen zich tot op de dag van vandaag gelden.
De stictin vai Bueioss Aires
In 1534 stuurden de nog altjd optmistsche Spanjaarden er een eerste missie van kolonisten uit
Spanje heen. Op het eerste gezicht was het een ideale plek voor Europeanen want Buenos -ires
betekent leterlijk goede luchten. Ze waren op zoek naar delfstofen en dwangarbeiders. De
Charrúa’s en de Querandí’s werken niet erg mee. Het bleek niet de plek waarvan ze gedroomd
hadden. Het zilver dat De Solis er had aangetrofen kwam uit de Incastaat in de -ndes, veel verder
naar het westen.
Ze begonnen expedites te organiseren om een nieuwe plek te vinden waar meer te halen viel, met
een bevolking die zich gemakkelijker liet onderwerpen. Een van deze expedites, onder leiding van
Juan de -yolas zocht een route naar de Inca’s. Hij kwam in het binnenland en trof de Guaraní’s, Na
korte weerstand stchte hij de stad Nuestra Senora de Santa Maria de la -sucion. De -yolas en zijn
mannen trouwden met de prinsessen aldaar en vormen al spoedig de nieuwe aristocrate. Ze pasten
het bestaande Guaraníssysteem van dwangarbeid en schatng aan en namen het roer over. Het
prijsgeven van Buenos -ires en de onderwerpen van de Guaraní’s maakt duidelijk wat oorspronkelijk
de bedoeling was van de Europese kolonisate van Noords en Zuids-merika. De eerste Spaanse en
Engelse kolonisten waren er niet op uit zelf grond te bewerken, maar wilden dat anderen dit voor
hen deden. En ze wilden de daar aanwezige rijkdommen, het goud en zilver meester maken.
Vai Cajamaria…
De Spaanse expansie en kolonisate van Middens en Zuids-merika begon pas echt met de invasie van
Mexico door Hernan Cortes in 1519, de expedite van Francisco Pizarro naar Peru 15 jaar later en de
expedite van Pedro de Mendoza naar de Río de la Plata twee jaar daarna.
Spaanse kolonisatestrategie:
s tegenstand de kop indrukken door indianenleider gevangen te nemen
s vergaarde rijkdom opeisen
s inheemse bevolking dwingen schatng te betalen en voedsel te leveren
s zichzelf als de nieuwe elite van de inheemse bevolking installeren
s controle over bestaande methoden van belastng, schatng en dwangarbeid overnemen
In 1521 was de militaire onderwerpen van de -zteken een feit. Cortes, als gouverneur van de
provincie NieuwsSpanje, begon met de instelling van de encomienda. Van oorsprong een systeem uit
de reconquista. Een aantal indianen werd toegewezen aan een Spanjaard die encomendero werd
genoemd. De indianen moesten de encomendero schatng betalen en voor hem werken; in ruil
daarvoor moest de encomendero hen tot het christendom bekeren. Na de -zteken richten zij zich
op de Inca’s. Dit was in de vroege koloniale periode het belangrijkste systeem voor het controleren
, en organiseren van arbeid, maar kreeg al snel geduchte concurrente. Voor het delven van zilver
hadden de Spanjaarden mijnwerkers nodig. Om aan de benodigde mankrachten te komen
deporteerde De Toledo eerst vrijwel alle inheemse bewoners en bracht ze bijeen in nieuwe steden
die reducciones werden genoemd. Vervolgens blies hij nieuw leven in een arbeidssysteem van de
Inca’s: mita. Dit betekent ‘regelmatge periode’. Bij de Inca’s was de mita een systeem van
dwangarbeid op plantages waar voedsel voor de tempels, de aristocrate en het leger werd
verbouwd. Dit systeem zou uitgroeien tot een van de grootste en meest onderdrukkende stelsels van
arbeidsexploitate uit de Spaanse koloniale tjd. Het rekruteringgebied viel samen met het hart van
het rijk.
In Peru is nu nog de erfenis van dit systeem te zien. Neem de verschillen tussen de naburige
provincies Calca en -comayo. Inwoners van Calca hebben drie keer meer te besteden. De weg is daar
verhard. In Calca verbouwen ze voor de markt. -llemaal verschillen (p.25). Het belangrijkste
historische verschil was dat -comayo in het rekruteringsgebied van de mita (van Potosi) lag, en Calca
niet. De Toledo’s ambtsperiode hield in dat indianen gedwongen werden goederen van de
Spanjaarden te kopen tegen vaste prijzen. Introduceerde ook de trajin: inheemse bevolking moest
zware lasten dragen zoals wijn en cocabladeren ten behoeve van ondernemingen van de Spaanse
elite. Overal in de Spaanse koloniale wereld van Middens en Zuids-merika ging het er zo aan toe.
s Plundering van gouds en zilverkoorts
s netwerk aanleggen van insttutes om de inheemse bevolking te exploiteren
allemaal bedoeld om de levensstandaard van de inheemse volk omlaag te brengen tot het
bestaansminimum en alle inkomsten daarboven ten goede te laten komen aan de Spanjaarden. Dit
werd bereikt door het land van de inheemse bevolking af te nemen, hen tot arbeid te dwingen, lage
lonen te betalen, hoge belastngen te hefen en hoge prijzen te rekenen voor goederen die ze ook
nog eens verplicht waren te kopen. Hoewel deze insttutes de Spaanse kroon enorme rijkdom
brachten en de conquistadores en hun afstammelingen fortuinen opleverden, maakten ze van
Latjnss-merika ook het werelddeel met de grootste ongelijkheid en zogen ze het qua economische
potenteel voor een groot deel leeg.
… tost Jamestoswi
De Engelsen waren wat later en begonnen bij Noords-merika. Niet omdat het zo aantrekkelijk was,
maar omdat alleen dit nog beschikbaar was.
Op 14 mei 1607 stchten ze de nederzetng Jamestown. Het kolonisatemodel sterk beïnvloed door
het voorbeeld van Cortes, Pizarro en De Toledo. Het plan was eerst om het opperhoofd van de
plaatselijke indianen gevangen te nemen en op die manier voorraden te verkrijgen en de lokale
bevolking te dwingen voedsel en bezit te leveren.
De gedachte om zelf te gaan werken en hun eigen voedsel te verbouwen schijnt niet bij de kolonisten
te zijn opgekomen. Wahunsunacock besloot de bedoelingen van de Engelsen verder af te wachten en
stuurde in het begin boodschappers om te laten weten dat hij vriendschappelijke bedoelingen wilde.
Het was John Smith die een serie handelsmissies die vitale voedselaanvoerlijnen zeker stelden. Hij
had als eerste door dat het Spaanse kolonisatemodel niet zou werken in Noords-merika (geen goud
of edelmetalen , dunbevolkt Dus geen gedwongen arbeid). Smith had door dat de kolonie alleen
levensvatbaar was als de kolonisten zelf zouden gaan werken.
De Virginia Company verving de regerende raad van de kolonie door één gouverneur. 1606s1610:
hongertjd. Van de vijfonderd kolonisten overleefden er slechts zestg. -ls de inheemse bevolking
Why Natons Fail
,Inhoud
3. Het creëren van welvaart en armoede.........................................................................................13
7. Het keerpunt.................................................................................................................................31
,1. Zo vlak bij elkaar en toch zo verschillend
Waarom zijn de insttutes van de VS zo veel bevorderlijk voor economisch succes dan die van Mexico
en zelfs die van heel Latjnss-merika? Dat heef te maken met de manier waarop de verschillende
samenlevingen vorm kregen tjdens de vroeg koloniale periode. Toen al ontstonden er verschillen
tussen insttutes en de gevolgen daarvan doen zich tot op de dag van vandaag gelden.
De stictin vai Bueioss Aires
In 1534 stuurden de nog altjd optmistsche Spanjaarden er een eerste missie van kolonisten uit
Spanje heen. Op het eerste gezicht was het een ideale plek voor Europeanen want Buenos -ires
betekent leterlijk goede luchten. Ze waren op zoek naar delfstofen en dwangarbeiders. De
Charrúa’s en de Querandí’s werken niet erg mee. Het bleek niet de plek waarvan ze gedroomd
hadden. Het zilver dat De Solis er had aangetrofen kwam uit de Incastaat in de -ndes, veel verder
naar het westen.
Ze begonnen expedites te organiseren om een nieuwe plek te vinden waar meer te halen viel, met
een bevolking die zich gemakkelijker liet onderwerpen. Een van deze expedites, onder leiding van
Juan de -yolas zocht een route naar de Inca’s. Hij kwam in het binnenland en trof de Guaraní’s, Na
korte weerstand stchte hij de stad Nuestra Senora de Santa Maria de la -sucion. De -yolas en zijn
mannen trouwden met de prinsessen aldaar en vormen al spoedig de nieuwe aristocrate. Ze pasten
het bestaande Guaraníssysteem van dwangarbeid en schatng aan en namen het roer over. Het
prijsgeven van Buenos -ires en de onderwerpen van de Guaraní’s maakt duidelijk wat oorspronkelijk
de bedoeling was van de Europese kolonisate van Noords en Zuids-merika. De eerste Spaanse en
Engelse kolonisten waren er niet op uit zelf grond te bewerken, maar wilden dat anderen dit voor
hen deden. En ze wilden de daar aanwezige rijkdommen, het goud en zilver meester maken.
Vai Cajamaria…
De Spaanse expansie en kolonisate van Middens en Zuids-merika begon pas echt met de invasie van
Mexico door Hernan Cortes in 1519, de expedite van Francisco Pizarro naar Peru 15 jaar later en de
expedite van Pedro de Mendoza naar de Río de la Plata twee jaar daarna.
Spaanse kolonisatestrategie:
s tegenstand de kop indrukken door indianenleider gevangen te nemen
s vergaarde rijkdom opeisen
s inheemse bevolking dwingen schatng te betalen en voedsel te leveren
s zichzelf als de nieuwe elite van de inheemse bevolking installeren
s controle over bestaande methoden van belastng, schatng en dwangarbeid overnemen
In 1521 was de militaire onderwerpen van de -zteken een feit. Cortes, als gouverneur van de
provincie NieuwsSpanje, begon met de instelling van de encomienda. Van oorsprong een systeem uit
de reconquista. Een aantal indianen werd toegewezen aan een Spanjaard die encomendero werd
genoemd. De indianen moesten de encomendero schatng betalen en voor hem werken; in ruil
daarvoor moest de encomendero hen tot het christendom bekeren. Na de -zteken richten zij zich
op de Inca’s. Dit was in de vroege koloniale periode het belangrijkste systeem voor het controleren
, en organiseren van arbeid, maar kreeg al snel geduchte concurrente. Voor het delven van zilver
hadden de Spanjaarden mijnwerkers nodig. Om aan de benodigde mankrachten te komen
deporteerde De Toledo eerst vrijwel alle inheemse bewoners en bracht ze bijeen in nieuwe steden
die reducciones werden genoemd. Vervolgens blies hij nieuw leven in een arbeidssysteem van de
Inca’s: mita. Dit betekent ‘regelmatge periode’. Bij de Inca’s was de mita een systeem van
dwangarbeid op plantages waar voedsel voor de tempels, de aristocrate en het leger werd
verbouwd. Dit systeem zou uitgroeien tot een van de grootste en meest onderdrukkende stelsels van
arbeidsexploitate uit de Spaanse koloniale tjd. Het rekruteringgebied viel samen met het hart van
het rijk.
In Peru is nu nog de erfenis van dit systeem te zien. Neem de verschillen tussen de naburige
provincies Calca en -comayo. Inwoners van Calca hebben drie keer meer te besteden. De weg is daar
verhard. In Calca verbouwen ze voor de markt. -llemaal verschillen (p.25). Het belangrijkste
historische verschil was dat -comayo in het rekruteringsgebied van de mita (van Potosi) lag, en Calca
niet. De Toledo’s ambtsperiode hield in dat indianen gedwongen werden goederen van de
Spanjaarden te kopen tegen vaste prijzen. Introduceerde ook de trajin: inheemse bevolking moest
zware lasten dragen zoals wijn en cocabladeren ten behoeve van ondernemingen van de Spaanse
elite. Overal in de Spaanse koloniale wereld van Middens en Zuids-merika ging het er zo aan toe.
s Plundering van gouds en zilverkoorts
s netwerk aanleggen van insttutes om de inheemse bevolking te exploiteren
allemaal bedoeld om de levensstandaard van de inheemse volk omlaag te brengen tot het
bestaansminimum en alle inkomsten daarboven ten goede te laten komen aan de Spanjaarden. Dit
werd bereikt door het land van de inheemse bevolking af te nemen, hen tot arbeid te dwingen, lage
lonen te betalen, hoge belastngen te hefen en hoge prijzen te rekenen voor goederen die ze ook
nog eens verplicht waren te kopen. Hoewel deze insttutes de Spaanse kroon enorme rijkdom
brachten en de conquistadores en hun afstammelingen fortuinen opleverden, maakten ze van
Latjnss-merika ook het werelddeel met de grootste ongelijkheid en zogen ze het qua economische
potenteel voor een groot deel leeg.
… tost Jamestoswi
De Engelsen waren wat later en begonnen bij Noords-merika. Niet omdat het zo aantrekkelijk was,
maar omdat alleen dit nog beschikbaar was.
Op 14 mei 1607 stchten ze de nederzetng Jamestown. Het kolonisatemodel sterk beïnvloed door
het voorbeeld van Cortes, Pizarro en De Toledo. Het plan was eerst om het opperhoofd van de
plaatselijke indianen gevangen te nemen en op die manier voorraden te verkrijgen en de lokale
bevolking te dwingen voedsel en bezit te leveren.
De gedachte om zelf te gaan werken en hun eigen voedsel te verbouwen schijnt niet bij de kolonisten
te zijn opgekomen. Wahunsunacock besloot de bedoelingen van de Engelsen verder af te wachten en
stuurde in het begin boodschappers om te laten weten dat hij vriendschappelijke bedoelingen wilde.
Het was John Smith die een serie handelsmissies die vitale voedselaanvoerlijnen zeker stelden. Hij
had als eerste door dat het Spaanse kolonisatemodel niet zou werken in Noords-merika (geen goud
of edelmetalen , dunbevolkt Dus geen gedwongen arbeid). Smith had door dat de kolonie alleen
levensvatbaar was als de kolonisten zelf zouden gaan werken.
De Virginia Company verving de regerende raad van de kolonie door één gouverneur. 1606s1610:
hongertjd. Van de vijfonderd kolonisten overleefden er slechts zestg. -ls de inheemse bevolking
