MODULE 2: Samenvattingen Hoorcolleges en Werkcolleges
Week 1 Introductie college 2.1
Endocrinologie
Homeostase: Is het zo constant mogelijk houden van het inwendige milieu.
Temperatuur, bloeddruk, bloedglucose, calcium, osmolariteit, instandhouden lichaam.
Verschillende regelmechanismen betrokken
Neuraal (via zenuwcellen): Bijvoorbeeld spontane spiercontracties (bibberen) > om warm te
blijven
Hormonaal (via hormonen in het bloed met receptoren): Bijvoorbeeld samenspel insuline
(gemaakt in de eilandjes van langerhans) en glucagon voor regulatie bloedsuiker.
De belangrijkste hormoonstelselklieren:
o Pijnappelklier: Melatonine (belangrijk voor het dag/nacht ritme)
o Hypothalamus: Releasing factors en ADH, Oxytocine
o Hypofyse: Corticotrophe hormonen in de voorkwab (adenohypofyse)
Afgifte ADH, Oxytocine in de achterkwab (neurohypofyse)
o Schildklier: Thyroid hormoon (T4, T3)
o Bijschildklier (parathyroid): Parathyroid hormoon
o Bijnieren:
Schors: Aldosteron, androgenen en cortisol
Merg: Catecholamines (adrenaline, Noradrenaline
o pancreas (alvleesklier): insuline en Glucagon
o Gonaden:
Ovaria: Oestrogenen en Progesteron
Testis: Testosteron
Hormonen
Een in het lichaam gevormde chemische stof (aminozuur, steroïd of peptide) die via de
bloedstroom bepaalde organen tot werkzaamheid aanzet. > werkt via afstand
- Worden gemaakt in endocriene klieren: Dan wordt de stof (hormoon) afgegeven aan het
bloed.
- Exocriene klieren: De stoffen die gemaakt worden komen buiten het lichaam via een
afvoerbuis.
Voorbeeld orgaan met exocriene en endocriene klieren
Pancreas (alvleesklier)
, MODULE 2: Samenvattingen Hoorcolleges en Werkcolleges
Eilandjes van langerhans
De endocriene kliertjes voor Insuline en Glucagon
De exocriene kliertjes (acinus) wat de verteringsenzymen maakt wat aan de darm wordt
afgegeven.
Waar bestaan de hormonen uit
o Amine: Worden gesynthetiseerd vanuit tyrosine (aminozuur)
Noradrenaline, Adrenaline, Dopamine en Thyroid hormonen (T3 en T4)
o Eiwit: Bestaan uit polypeptiden > 3 aminozuren.
Insuline, ACTH, Glucagon
o Steroïden: Worden gesynthetiseerd uit cholesterol en zijn vet oplosbaar
Cortisol, Progesteron, Testosteron en Oestrogeen
Werking in de omgeving
o Autocrien > De cel scheid een stof uit en is werkzaam in de cel zelf
o Paracrien > De cel scheid een stof uit en is werkzaam in de nabije omgeving. Op een
andere cel naast de cel die de stof aanmaakt (op het weefsel)
o Endocrien > De stof die de cel uitscheid gaat de bloedstroom waar ze elders in het
lichaam werkzaam zijn.
Werkingsmechanisme op/in de ‘target’ cel:
De Amine en Eiwit hormonen: binden zich aan een receptor op het celmembraan. Waarbij er
een signaal cascade in werking wordt gezet in de cel. Wat leidt tot een reactie in de cel. Snelle
werking binnen seconde of minuten.
Steroïden hormonen: kunnen het celmembraan zonder moeite passeren (omdat ze vet
oplosbaar zijn net als het lipide membraan wat de cel omgeeft). Het hormoon komt dan in het
cytoplasma van de cel. Dan bindt het hormoon zich aan een receptor in het cytoplasma of in
de celkern (Nucleus) van de cel. Receptor + hormoon bind zich aan het DNA. Waarbij het
wordt overgeschreven naar mRNA wat leid tot een eiwit. Dat specifieke eiwit zorgt voor een
reactie in de cel. Deze reactie duurt langer (uren) en houdt langer aan.
, MODULE 2: Samenvattingen Hoorcolleges en Werkcolleges
Hormoonproductie en secretie
Pre-hormoon > Pro-hormoon > Hormoon
De hormoonproductie en secretie. Bij een endocriene cel die een hormoon produceert. Maakt
deze eerst een ruw product wat in het Endoplasmatisch reticulum en Golgi apparaat waar het
wordt gevouwen en ‘dingen’ toegevoegd. En wordt het in blaasjes opgenomen zodat het kan
worden uitgescheiden in een andere cel (anders meteen werkzaam in de cel zelf, blaasjes zijn
voor het vervoer). Bij de secretie kan het hormoon ook nog aanpassen. (in stukjes geknipt en
dan pas actief wordt)
Insuline > Voordat het uitgescheiden wordt zit er nog cyto-c-peptide aan vast. Wat bij de
secretie eraf wordt geknipt. Daarna is insuline pas actief.
, MODULE 2: Samenvattingen Hoorcolleges en Werkcolleges
Vorming ACTH > vb. Pre-Pro-Hormoon
Hormoon wordt in de hypofyse gemaakt en dat zet de bijnier aan tot de productie van
cortisol. (onderdeel POMC complex). In de endocriene cellen van de hypofyse wordt een groot
eiwit gevormd. Wat uit verschillende delen bestaat en dat wordt in stukjes geknipt. Één van
die delen is ACTH. (bijnier tot productie cortisol). Maar ook Beta-endorphine wat een
pijnstillende werking heeft. Daarna kan het zelfs nog verder verfijnt worden. Wat bijvoorbeeld
leidt tot het Alpha-MSH hormoon. (Alfa-Melanocyte-stimulerend hormoon) Peptide dat in de
bloedbaan wordt uitgescheiden en de huidpigmentie stimuleerd. Verder speelt het een rol bij
het reguleren van ontstekingen, de voortplantingsfunctie en de energiehomeostase. De
bewerking van de hormonen (knippen) is belangrijk omdat het hormoon pas werkzaam is als
het de cel uitgaat.
Transport van hormonen
Steroïden zijn slecht oplosbaar in water (wel vet oplosbaar). Bloed bestaat voor een groot deel
uit water. Dus het is onhandig dat de Steroïden slecht oplosbaar daarin zijn. Om ze toch te
vervoeren via het bloed wordt dat gedaan door transporteiwitten.
Week 1 Introductie college 2.1
Endocrinologie
Homeostase: Is het zo constant mogelijk houden van het inwendige milieu.
Temperatuur, bloeddruk, bloedglucose, calcium, osmolariteit, instandhouden lichaam.
Verschillende regelmechanismen betrokken
Neuraal (via zenuwcellen): Bijvoorbeeld spontane spiercontracties (bibberen) > om warm te
blijven
Hormonaal (via hormonen in het bloed met receptoren): Bijvoorbeeld samenspel insuline
(gemaakt in de eilandjes van langerhans) en glucagon voor regulatie bloedsuiker.
De belangrijkste hormoonstelselklieren:
o Pijnappelklier: Melatonine (belangrijk voor het dag/nacht ritme)
o Hypothalamus: Releasing factors en ADH, Oxytocine
o Hypofyse: Corticotrophe hormonen in de voorkwab (adenohypofyse)
Afgifte ADH, Oxytocine in de achterkwab (neurohypofyse)
o Schildklier: Thyroid hormoon (T4, T3)
o Bijschildklier (parathyroid): Parathyroid hormoon
o Bijnieren:
Schors: Aldosteron, androgenen en cortisol
Merg: Catecholamines (adrenaline, Noradrenaline
o pancreas (alvleesklier): insuline en Glucagon
o Gonaden:
Ovaria: Oestrogenen en Progesteron
Testis: Testosteron
Hormonen
Een in het lichaam gevormde chemische stof (aminozuur, steroïd of peptide) die via de
bloedstroom bepaalde organen tot werkzaamheid aanzet. > werkt via afstand
- Worden gemaakt in endocriene klieren: Dan wordt de stof (hormoon) afgegeven aan het
bloed.
- Exocriene klieren: De stoffen die gemaakt worden komen buiten het lichaam via een
afvoerbuis.
Voorbeeld orgaan met exocriene en endocriene klieren
Pancreas (alvleesklier)
, MODULE 2: Samenvattingen Hoorcolleges en Werkcolleges
Eilandjes van langerhans
De endocriene kliertjes voor Insuline en Glucagon
De exocriene kliertjes (acinus) wat de verteringsenzymen maakt wat aan de darm wordt
afgegeven.
Waar bestaan de hormonen uit
o Amine: Worden gesynthetiseerd vanuit tyrosine (aminozuur)
Noradrenaline, Adrenaline, Dopamine en Thyroid hormonen (T3 en T4)
o Eiwit: Bestaan uit polypeptiden > 3 aminozuren.
Insuline, ACTH, Glucagon
o Steroïden: Worden gesynthetiseerd uit cholesterol en zijn vet oplosbaar
Cortisol, Progesteron, Testosteron en Oestrogeen
Werking in de omgeving
o Autocrien > De cel scheid een stof uit en is werkzaam in de cel zelf
o Paracrien > De cel scheid een stof uit en is werkzaam in de nabije omgeving. Op een
andere cel naast de cel die de stof aanmaakt (op het weefsel)
o Endocrien > De stof die de cel uitscheid gaat de bloedstroom waar ze elders in het
lichaam werkzaam zijn.
Werkingsmechanisme op/in de ‘target’ cel:
De Amine en Eiwit hormonen: binden zich aan een receptor op het celmembraan. Waarbij er
een signaal cascade in werking wordt gezet in de cel. Wat leidt tot een reactie in de cel. Snelle
werking binnen seconde of minuten.
Steroïden hormonen: kunnen het celmembraan zonder moeite passeren (omdat ze vet
oplosbaar zijn net als het lipide membraan wat de cel omgeeft). Het hormoon komt dan in het
cytoplasma van de cel. Dan bindt het hormoon zich aan een receptor in het cytoplasma of in
de celkern (Nucleus) van de cel. Receptor + hormoon bind zich aan het DNA. Waarbij het
wordt overgeschreven naar mRNA wat leid tot een eiwit. Dat specifieke eiwit zorgt voor een
reactie in de cel. Deze reactie duurt langer (uren) en houdt langer aan.
, MODULE 2: Samenvattingen Hoorcolleges en Werkcolleges
Hormoonproductie en secretie
Pre-hormoon > Pro-hormoon > Hormoon
De hormoonproductie en secretie. Bij een endocriene cel die een hormoon produceert. Maakt
deze eerst een ruw product wat in het Endoplasmatisch reticulum en Golgi apparaat waar het
wordt gevouwen en ‘dingen’ toegevoegd. En wordt het in blaasjes opgenomen zodat het kan
worden uitgescheiden in een andere cel (anders meteen werkzaam in de cel zelf, blaasjes zijn
voor het vervoer). Bij de secretie kan het hormoon ook nog aanpassen. (in stukjes geknipt en
dan pas actief wordt)
Insuline > Voordat het uitgescheiden wordt zit er nog cyto-c-peptide aan vast. Wat bij de
secretie eraf wordt geknipt. Daarna is insuline pas actief.
, MODULE 2: Samenvattingen Hoorcolleges en Werkcolleges
Vorming ACTH > vb. Pre-Pro-Hormoon
Hormoon wordt in de hypofyse gemaakt en dat zet de bijnier aan tot de productie van
cortisol. (onderdeel POMC complex). In de endocriene cellen van de hypofyse wordt een groot
eiwit gevormd. Wat uit verschillende delen bestaat en dat wordt in stukjes geknipt. Één van
die delen is ACTH. (bijnier tot productie cortisol). Maar ook Beta-endorphine wat een
pijnstillende werking heeft. Daarna kan het zelfs nog verder verfijnt worden. Wat bijvoorbeeld
leidt tot het Alpha-MSH hormoon. (Alfa-Melanocyte-stimulerend hormoon) Peptide dat in de
bloedbaan wordt uitgescheiden en de huidpigmentie stimuleerd. Verder speelt het een rol bij
het reguleren van ontstekingen, de voortplantingsfunctie en de energiehomeostase. De
bewerking van de hormonen (knippen) is belangrijk omdat het hormoon pas werkzaam is als
het de cel uitgaat.
Transport van hormonen
Steroïden zijn slecht oplosbaar in water (wel vet oplosbaar). Bloed bestaat voor een groot deel
uit water. Dus het is onhandig dat de Steroïden slecht oplosbaar daarin zijn. Om ze toch te
vervoeren via het bloed wordt dat gedaan door transporteiwitten.
