1 De opkomst van de stedelijke burgerij in de Nederlandse
gewesten
Veranderingen in Europa in de Late Middeleeuwen
Veranderingen in de landbouw leiden tot groei bevolking
Vernieuwingen in landbouw:
- Ontginningen van bos en heide
- Droogleggen van gebieden met windmolens
- Verbetering van landbouwwerktuigen
- Invoering drieslagstelsel
→ Productie landbouw nam toe → Groei van bevolking
Opbloeiende handel gaat gepaard met groei nijverheid
Hogere productie landbouw → Landbouwoverschotten → Niet iedereen was nog nodig →
Specialisatie in andere ambachten
Mensen trokken naar de stad om zich te vestigen en verkochten hun producten op de lokale
markt.
Niet alleen regionale handel groeide, maar ook internationale handel → Transport
verbeterde.
Er ontstaat weer een monetaire economie van grotere omvang
Internationale handel neemt toe → Betalen werd een probleem → Veel verschillende
munten → uitvinding wisselbrief om vervoeren van geld veiliger te maken.
De Lage Landen worden één van de meest verstedelijkte gebieden van Europa
Gunstiger geografische omstandigheden
De Schelde, de Maas, de Rijn en de IJssel zorgden voor goede verbindingen tussen de
Noordzee en andere landen.
Landwegen bevorderden de urbanisatie.
Meer bescherming van landsheren, hoge edelen en stadsbesturen
Welvaart groeit → Inkomsten voor leiders hoger door belastingen → Handelsroutes werden
beschermd
Rijkdom van sommige kooplieden nam zo snel toe dat zij geld konden lenen aan landsheren
en stadsbesturen.
Meer samenwerking tussen steden
Noord-Europese steden gingen samenwerken in een onderling handelsverbond: de Hanze
, Stedelingen bevechten en kopen zelfbestuur
Stedelingen kochten zelfbestuur in de vorm van stadsrechten → Positie ten opzichte van
landsheer versterkt → Betalen van belastingen, militaire hulp en erkenning in ruil.
Stadsrechten:
- Geen verplichtingen tegenover grootgrondbezitters
- Zelf hun bestuur en rechtspraak regelen
- Bepalen wie wel of geen poorter (stadsburger) is
Netwerken binnen en tussen verzorgingsgebieden
Bewoners van een verzorgingsgebied waren politiek en economisch met elkaar verbonden
Netwerken tussen steden onderling ontstonden op een jaarmarkt.
Het leven in de stad was ongezonder dan op het platteland → Stad had voortdurende
instroom van kapitaalkrachtige of kundige aspirant-poorters van het platteland nodig → Hier
konden zij op rekenen door verschillende factoren:
- Stad bood kansen op werk
- Juridische bescherming
- Kans op scholing → Kansen op arbeidsmarkt
2 Opkomst van Vlaanderen en Brabant in de Late Middeleeuwen
Atrecht werd het startpunt van stedelijke dynamiek
Hoge landbouwproductiviteit en schapenhouderij → Stad werd centrale plaats in de
lakennijverheid
Rijke kooplieden versterkten hun positie door zich te organiseren in koopliedengilden
→ Door leningen te verstrekken aan edellieden kregen ze het stadsbestuur in handen
Atrecht wordt overvleugeld door Gent en Brugge
Tegen 1300 werd Atrecht als centrum van nijverheid overvleugeld door Vlaamse steden als
Gent en Brugge → Brugge werd centrum van handel tussen Zuid- en Noord Europa
Patriciërs en adel komen tegenover ambachtslieden en boeren te staan
Patriciërs: Het gemeen:
Rijke kooplieden die de macht in handen De rest van de stedelijke bevolking
hadden (ambachtslieden, dagloners, werklozen)
Namen steeds meer een adellijke levensstijl Aangevoerd door ambachtslieden
aan
Er ontstaan spanningen:
- Alleen patriciërs (10%) maakten deel uit van het stadsbestuur
- Dagloners hadden geen vast inkomen
gewesten
Veranderingen in Europa in de Late Middeleeuwen
Veranderingen in de landbouw leiden tot groei bevolking
Vernieuwingen in landbouw:
- Ontginningen van bos en heide
- Droogleggen van gebieden met windmolens
- Verbetering van landbouwwerktuigen
- Invoering drieslagstelsel
→ Productie landbouw nam toe → Groei van bevolking
Opbloeiende handel gaat gepaard met groei nijverheid
Hogere productie landbouw → Landbouwoverschotten → Niet iedereen was nog nodig →
Specialisatie in andere ambachten
Mensen trokken naar de stad om zich te vestigen en verkochten hun producten op de lokale
markt.
Niet alleen regionale handel groeide, maar ook internationale handel → Transport
verbeterde.
Er ontstaat weer een monetaire economie van grotere omvang
Internationale handel neemt toe → Betalen werd een probleem → Veel verschillende
munten → uitvinding wisselbrief om vervoeren van geld veiliger te maken.
De Lage Landen worden één van de meest verstedelijkte gebieden van Europa
Gunstiger geografische omstandigheden
De Schelde, de Maas, de Rijn en de IJssel zorgden voor goede verbindingen tussen de
Noordzee en andere landen.
Landwegen bevorderden de urbanisatie.
Meer bescherming van landsheren, hoge edelen en stadsbesturen
Welvaart groeit → Inkomsten voor leiders hoger door belastingen → Handelsroutes werden
beschermd
Rijkdom van sommige kooplieden nam zo snel toe dat zij geld konden lenen aan landsheren
en stadsbesturen.
Meer samenwerking tussen steden
Noord-Europese steden gingen samenwerken in een onderling handelsverbond: de Hanze
, Stedelingen bevechten en kopen zelfbestuur
Stedelingen kochten zelfbestuur in de vorm van stadsrechten → Positie ten opzichte van
landsheer versterkt → Betalen van belastingen, militaire hulp en erkenning in ruil.
Stadsrechten:
- Geen verplichtingen tegenover grootgrondbezitters
- Zelf hun bestuur en rechtspraak regelen
- Bepalen wie wel of geen poorter (stadsburger) is
Netwerken binnen en tussen verzorgingsgebieden
Bewoners van een verzorgingsgebied waren politiek en economisch met elkaar verbonden
Netwerken tussen steden onderling ontstonden op een jaarmarkt.
Het leven in de stad was ongezonder dan op het platteland → Stad had voortdurende
instroom van kapitaalkrachtige of kundige aspirant-poorters van het platteland nodig → Hier
konden zij op rekenen door verschillende factoren:
- Stad bood kansen op werk
- Juridische bescherming
- Kans op scholing → Kansen op arbeidsmarkt
2 Opkomst van Vlaanderen en Brabant in de Late Middeleeuwen
Atrecht werd het startpunt van stedelijke dynamiek
Hoge landbouwproductiviteit en schapenhouderij → Stad werd centrale plaats in de
lakennijverheid
Rijke kooplieden versterkten hun positie door zich te organiseren in koopliedengilden
→ Door leningen te verstrekken aan edellieden kregen ze het stadsbestuur in handen
Atrecht wordt overvleugeld door Gent en Brugge
Tegen 1300 werd Atrecht als centrum van nijverheid overvleugeld door Vlaamse steden als
Gent en Brugge → Brugge werd centrum van handel tussen Zuid- en Noord Europa
Patriciërs en adel komen tegenover ambachtslieden en boeren te staan
Patriciërs: Het gemeen:
Rijke kooplieden die de macht in handen De rest van de stedelijke bevolking
hadden (ambachtslieden, dagloners, werklozen)
Namen steeds meer een adellijke levensstijl Aangevoerd door ambachtslieden
aan
Er ontstaan spanningen:
- Alleen patriciërs (10%) maakten deel uit van het stadsbestuur
- Dagloners hadden geen vast inkomen
