Paragraaf 4
Economisch wereldsysteem:
1. Centrum: rijke landen, vaak westers
2. Semiperiferie: snel ontwikkelde landen maar nog net niet rijke welvaartsniveau
3. Periferie: arme landen
Elke groep van landen heeft binnen dit systeem een rol, maar ze zijn ook afhankelijk van elkaar.
2 zaken waarom de wereld zo verdeeld is:
1. Interne oorzaken: de reden ligt in het land zelf, natuurlijke oorzaken (bergligging of droge
bodem) menselijke oorzaken (oorlog of slecht bestuur) economische oorzaken zijn vaak met
elkaar verbonden.
2. Externe oorzaken: reden wordt gezocht in relatie die ontwikkelingsland heeft met rijk land.
Dit wordt uitgelegd met het centrum-periferiemodel
Dit model laat de rol zien van dominante rijke landen en afhankelijkheid van arme landen.
Bijvoorbeeld ongelijke uitwisseling van:
Goederen: olie, hout worden goedkoop uitgevoerd naar centrumlanden terwijl periferie veel
duurde eindproducten importeert
Arbeid: ongeschoolde arbeidsmigranten uit periferie en hoogopgeleide technici uit centrum
Kapitaal: investeringen en leningen van centrum naar schulden voor periferie.
Centrumlanden legde tijdens kolonialisme basis van systeem,
ze profiteren ervan en bepalen hoe intensief deze is.
Centrum grote invloed op periferie
Vanaf 19e eeuw maakten rijke landen door industrialisatie
een snelle ontwikkeling door stijging vraag voedsel en
grondstoffen.
Exploitatiekoloniën: een kolonie die gebruikt wordt
voor grondstoffen; kolonie wordt door het
moederland gebruikt om grondstoffen te leveren en
als afzetmarkt voor industriële eindproducten. De
kolonisten zijn hier vaak tijdelijk
Vestigingskolonie: een gebied waar kolonisten zich blijvend vestigen; zij richten de
samenleving in naar het voorbeeld van hun moederland
Na de WOII koloniale rijken afgebroken dekolonisatie. Nu waren koloniën zelfstandige staten met
een koloniaal verleden. Arme landen zijn exploitatiekoloniën geweest, terwijl de rijke landen zijn
vestigingskoloniën geweest.
Rond 1965 bestond export alleen nog uit grondstoffen en handelsgewassen. Maar toen kwam de de-
industrialisatie voor centrum gebieden. Veel arbeidsintensieve industriebedrijven verplaatsen naar
lagelonenlanden. Semiperiferie stijging industrie.
Economisch wereldsysteem:
1. Centrum: rijke landen, vaak westers
2. Semiperiferie: snel ontwikkelde landen maar nog net niet rijke welvaartsniveau
3. Periferie: arme landen
Elke groep van landen heeft binnen dit systeem een rol, maar ze zijn ook afhankelijk van elkaar.
2 zaken waarom de wereld zo verdeeld is:
1. Interne oorzaken: de reden ligt in het land zelf, natuurlijke oorzaken (bergligging of droge
bodem) menselijke oorzaken (oorlog of slecht bestuur) economische oorzaken zijn vaak met
elkaar verbonden.
2. Externe oorzaken: reden wordt gezocht in relatie die ontwikkelingsland heeft met rijk land.
Dit wordt uitgelegd met het centrum-periferiemodel
Dit model laat de rol zien van dominante rijke landen en afhankelijkheid van arme landen.
Bijvoorbeeld ongelijke uitwisseling van:
Goederen: olie, hout worden goedkoop uitgevoerd naar centrumlanden terwijl periferie veel
duurde eindproducten importeert
Arbeid: ongeschoolde arbeidsmigranten uit periferie en hoogopgeleide technici uit centrum
Kapitaal: investeringen en leningen van centrum naar schulden voor periferie.
Centrumlanden legde tijdens kolonialisme basis van systeem,
ze profiteren ervan en bepalen hoe intensief deze is.
Centrum grote invloed op periferie
Vanaf 19e eeuw maakten rijke landen door industrialisatie
een snelle ontwikkeling door stijging vraag voedsel en
grondstoffen.
Exploitatiekoloniën: een kolonie die gebruikt wordt
voor grondstoffen; kolonie wordt door het
moederland gebruikt om grondstoffen te leveren en
als afzetmarkt voor industriële eindproducten. De
kolonisten zijn hier vaak tijdelijk
Vestigingskolonie: een gebied waar kolonisten zich blijvend vestigen; zij richten de
samenleving in naar het voorbeeld van hun moederland
Na de WOII koloniale rijken afgebroken dekolonisatie. Nu waren koloniën zelfstandige staten met
een koloniaal verleden. Arme landen zijn exploitatiekoloniën geweest, terwijl de rijke landen zijn
vestigingskoloniën geweest.
Rond 1965 bestond export alleen nog uit grondstoffen en handelsgewassen. Maar toen kwam de de-
industrialisatie voor centrum gebieden. Veel arbeidsintensieve industriebedrijven verplaatsen naar
lagelonenlanden. Semiperiferie stijging industrie.
