Samenvatting Biologie HAVO 5 thema 3 mens en milieu

Biologie samenvatting
H3, mens en milieu
Paragraaf 1

Mensen worden beïnvloed door het milieu. Ze zijn er zo’n beetje afhankelijk van. Wel
spreekt men in dit verband van ecosysteemdiensten.
- Ecosysteemdiensten  diensten die een ecosysteem aan mensen levert (bijv.
drinkwater, voedsel, bestuiving van gewassen enz.)

Mensen beïnvloeden ook het milieu doordat ze ingrijpen.
- Vervuiling  stoffen aan het milieu toevoegen
- Uitputting  te veel stoffen onttrekken
- Aantasting  te veel aan het milieu veranderen

Duurzaamheid betekent dat de invloed van de activiteiten van de mens geen
blijvende schade aanricht aan het milieu en dat ook toekomstige generaties het
milieu kunnen blijven gebruiken. Het betekent ook dat er zo met grondstoffen wordt
omgegaan dat ze in de toekomst nog in voldoende mate beschikbaar zijn.

Paragraaf 2

Om een zo hoog mogelijke opbrengst te hebben in de landbouw, maken mensen de
abiotische en biotische factoren voor de groei en ontwikkeling zo optimaal mogelijk.
Bij voedingsgewassen kan dat door bemesting, bodembewerking en bescherming
tegen ziekten en plagen.

Mineralen in de bodem worden door planten gebruikt als voedingsstoffen. Door het
oogsten van gewassen en door uitspoeling worden mineralen onttrokken.
- Uitspoeling  mineralen zakken met het regenwater weg naar diepere lagen.

Door bemesting voegt men weer mineralen toe aan de bovenste bodemlagen van de
landbouwgrond. Dit kan met kunstmest of stalmest.
- Kunstmest  hiermee kan een boer precies die mineralen toevoegen die de
gewassen nodig hebben. Het bestaat vooral uit stikstofhoudende mineralen en
fosfaat
- Stalmest  bestaat uit uitwerpselen en urine van dieren. Bacteriën en
schimmels breken dit af waarbij mineralen vrijkomen.

Voedingsgewassen worden vaak verbouwt in monocultuur (op een groot stuk grond
wordt 1 soort gewas geteeld). Dit verhoogt wel de kans op plagen en uitbreiding van
ziekten. Je kunt de gewassen hier tegen beschermen door mechanische bestrijding,
chemische bestrijdingsmiddelen of op een biologische manier.

Mechanische bestrijding

, Dit kan doormiddel van vogelverschrikkers of vallen. Je kunt hier maar een beperkt
aantal dieren mee verjagen en uiteindelijk schrikken dieren hier niet meer van of
weten ze de vallen te ontwijken.
Chemische bestrijdingsmiddelen
Chemische bestrijdingsmiddelen (gifstoffen) heten in het algemeen pesticiden.
- Bestrijdingsmiddelen tegen insecten heten insecticiden
- Bestrijdingsmiddelen tegen onkruiden heten herbiciden
Het voordeel van chemische bestrijdingsmiddelen is dat ze erg effectief zijn. Het
nadeel is dat de pesticiden vaak niet-soort specifiek zijn. Ze doden dan veel
onschadelijke organismen. Ook predatoren worden gedood, waardoor
plaagorganismen niet meer opgegeten worden.

Een ander nadeel is dat er bij de soort die wordt bestreden al snel resistentie
optreedt tegen het bestrijdingsmiddel (vooral bij plaagorganismen). In veel populaties
blijken individuen voor te komen met gemuteerde genen waardoor ze resistent zijn
tegen een bepaalde pesticide.

Sommige pesticiden zijn persistent. Dit betekent dat
ze erg langzaam worden afgebroken. Dieren kunnen
ze opslaan en geven ze uiteindelijk door naar
roofdieren (als ze opgegeten worden). Zij geven het
weer door naar de volgende stap in de voedselketen.
De hoeveelheid biomassa neemt bij iedere stap
omhoog af. Als de gifstof niet wordt afgebroken
neemt de gif concentratie bij iedere stap toe. (=
accumulatie).

Een deel van de pesticiden komt terecht in sloten en rivieren. Hierdoor wordt het
water vervuild. Door uitspoeling komen de pesticiden in de bodem terecht. Hier komt
het grootste deel van ons drinkwater vandaan, waardoor de kwaliteit ervan bedreigt
wordt.

Biologische bestrijding
Bij biologische bestrijding maakt men gebruik van biologische verschijnselen. Plagen
worden bijvoorbeeld bestreden met natuurlijke vijanden (predatoren, parasieten of
ziekteverwekkers).
Om plantenziekten te voorkomen zijn er ook biologische teeltmethoden, bijv.
vruchtwisseling (of wisselteelt).
- Vruchtwisseling houdt in dat er nooit twee jaar achtereen hetzelfde gewas op
een bepaald stuk grond wordt verbouwd. Zo worden ziekteverwekkers voor
dat gewas uit de bodem verwijderd.

De voedselproductie kan ook worden verhoogd door de erfelijke eigenschappen van
voedingsgewassen en landbouwdieren te veranderen. Bij de kweek van
voedingsgewassen wordt veredeling toegepast. Bij dieren spreekt men vaak van
fokkerij.