Begrippenlijst
HST 1
Dynastieke model: De gangbare geschiedopvatting in China is die van een dynastieke
cyclus. Dit is de gedachte dat de geschiedenis van een dynastie verloopt volgens een vast
patroon van opkomst, bloei en verval en dat dit patroon zich steeds per dynastie
herhaald.
Hemels Mandaat: Regeren van koningen en keizers in naam van de Hemel, die hun de
taak heeft gegeven het hele Al-onder-de-Hemel(tianxia) te ordenen (de beschaafde
wereld). Deze taak wordt het Hemels Mandaat genoemd en is een van de meest
fundamentele concepten van de Chinese politiek, religie en filosofie.
Gele Keizer: 2698-2599 v. Chr. Stichter van de Chinese beschaving en de uitvinder van
de krijgskunst, volgens de Chinezen. Volgens de huidige Westerse historici is deze man
een mythe.
Yao, Shun en Yu: Drie koningen die de nieuwe dynastie Xia stichtten (beschreven
volgens Sima Qian)
1. Yao (2356-2255 v. Chr.)
2. Shun (2255-2200 v. Chr.)
3. Yu (2200-2100 v. Chr.)
Longshang-cultuur: De cultuur die beschreven is aan de hand van archeologische
vondsten uit dezelfde periode als waaruit, volgens Sima Qian, de Gele Keizer afkomstig
is. (3000 v. Chr.) Deze archeologische vondsten bestaan uit: nederzettingen, zwart
aardewerk en rituele voorwerpen. Binnen deze cultuur was er sprake van
statusverschillen en kende men het ritueel van begrafenissen. Het was een complexe
samenleving met een eigen religieuze cultuur.
Erligang-cultuur: 1550 v. Chr.-1045 v. Chr . Cultuur waarin essentiële technische
verbeteringen plaats vinden, waaronder het gieten in kleivormen die uit meerdere
onderdelen bestaan. Op deze manier slagen de bronsgieter erin bronzen voorwerpen te
gieten met een gedetailleerde versiering aan de buitenkant en inscripties aan de
binnenkant. Dit is een unieke Chinese ontwikkeling, want elders ter wereld wordt het
metaal in de vroegste ontwikkelingsfase altijd eerst in vorm gesmeed.
Xia-dynastie: 2000 v. Chr- 1550 v. Chr. Deze dynastie wordt door het handboek als
‘mythisch’ beschouwd. Er is geen archeologisch bewijs gevonden tot op de dag van
vandaag dat het bestaan van deze dynastie ondersteund. Enige bron voor deze periode
is Sima Qian.
HST 2
Shang-dynastie: 1550 v. Chr.-1045 v. Chr. Eerste periode met archeologisch materiaal
dat het bestaan van de dynastie kan aantonen. De dynastie kent geen vaste grenzen en
geen vaste hoofdstad (keizer trekt rond om zijn gezag te doen gelden) Wel is er sprake
van politieke, militaire, economische en religieuze eenheid
Anyang: (vlak bij Beijing) grote stad uit de Shang-dynastie die tevens de koninklijk
begraafplaats huisvest. Niet de hoofdstad uit de Shang, misschien wel de belangrijkste.
, Orakelbotten: In de loop van de Chinese geschiedenis werden er af en toe orakelbotten
opgegraven. Omdat met niet wist wat dat destijds waren werden zij ‘drakenbotten’
genoemd’ vanwege de tot toen toe onverklarebare tekens die er op stonden. Aan het
einde van de 19e eeuw ontdekte men dat deze tekens de voorlopers waren op Chinees
schrift. Sindsdien zijn er meer dan 200.000 schouderbladen van runderen en
buikschilden van schildpadden opgegraven en bestudeerd. Nu weet men dat deze
orakelbotten werden gebruikt bij het raadplegen van orakels in de late Shang-dynastie
(1200-1045 v. Chr.). De voorspellingen (en soms ook antwoorden) zijn na de
raadpleging op de schouderbladen en buikschilden opgetekend en vertellen zo iets over
de godenwereld, vooroudervereering en rituelen van de Shang-dynastie.
Vrouwe Hao (Fu Hao): In het college is het graf van de vrouw van koning Wu Ding. Het
graf is het meest intacte graf uit deze periode. Het lag vol met bronzen voorwerpen met
ingewikkelde motieven waaronder offervoorwerpen zoals strijdwapens en vaten maar
ook waren er meerdere lijken van mensoffers te vinden.
Di (of Shangdi): De hoogste soeverein. De koning bekleedt in de Shang-staat de centrale
positie, als drager van het hoogste politieke en militaire gezag, en als middelaar tussen
de wereld van de mensen en de goddelijke machten. Er is een uitgebreid pantheon van
natuurgoden met aan de top de Shangdi. Later is de deze naam verbasterd naar buangdi
als benaming voor de levende opperheerser.
Zhou-dynastie: 1045 v. Chr. -256 v. Chr. Met de stichting van de Zhou krijgt de Chinese
geschiedenis steeds meer vaste grond onder de voeten. De eerste fase van de ynastie
eindigt met het verlies van het westelijke kerngebied in 771 v. Chr. (Westelijke Zhou).
De politieke elite vlucht naar het oosten waar zij een nieuwe hoofdstad stichten
(Oostelijke Zhou). Echter, de oude macht wordt nooit herwonnen.
Vanaf deze periode is er een redelijk betrouwbare chronologie. De vroege geschiedenis
van de Zhou zal deel uitmaken van de baisverhalen van de elitecultuur van de volgende
millennia. De Zhou is het ijkpunt van Chinese elitecultuur.
Koning Wen en Koning Wu: Wen was de eerste koning van de Zhou, hij had het plan om
de dynastie te stichten. Hij heeft echter nooit als zittende koning geregeerd. In 1045
verslaat de Zhou de laatste Shang keizer. Men weet niet waar deze groep precies van
vandaan kwam, maar deze groep presenteerd zichzelf als vazallen van de Shang. Zij
plegen een coup op de keizer en presenteren zichzelf als de nieuwe legitieme opvolger.
De legitimatie die zij gebruiken leid tot de basis van het Hemels Mandaat. Wu was de
eerste zittende koning van de Zhou dynastie.
Lente en Herfst periode: 770-481 v. Chr Westelijke Zhou valt en de koning wordt
afgezet. Echter er is geen andere groep die sterk genoeg is om een nieuwe dynastie te
stichten. Daarom sticht de elite de Oostelijke Zhou, maar de macht zijn zij verloren. De
feitelijk ligt de macht bij de regionale heersers en er is alleen nog een nominale
erkenning van de Zhou koning. Wel zijn er veel oorlogen tussen de regionale heersers.
Deze oorlogen kennen een ceremonieel karakter en rivaliteit wordt ridderlijk
uitgevochten (via verdragen). Daarnaast is de oorlogvoering op kleine schaal
HST 1
Dynastieke model: De gangbare geschiedopvatting in China is die van een dynastieke
cyclus. Dit is de gedachte dat de geschiedenis van een dynastie verloopt volgens een vast
patroon van opkomst, bloei en verval en dat dit patroon zich steeds per dynastie
herhaald.
Hemels Mandaat: Regeren van koningen en keizers in naam van de Hemel, die hun de
taak heeft gegeven het hele Al-onder-de-Hemel(tianxia) te ordenen (de beschaafde
wereld). Deze taak wordt het Hemels Mandaat genoemd en is een van de meest
fundamentele concepten van de Chinese politiek, religie en filosofie.
Gele Keizer: 2698-2599 v. Chr. Stichter van de Chinese beschaving en de uitvinder van
de krijgskunst, volgens de Chinezen. Volgens de huidige Westerse historici is deze man
een mythe.
Yao, Shun en Yu: Drie koningen die de nieuwe dynastie Xia stichtten (beschreven
volgens Sima Qian)
1. Yao (2356-2255 v. Chr.)
2. Shun (2255-2200 v. Chr.)
3. Yu (2200-2100 v. Chr.)
Longshang-cultuur: De cultuur die beschreven is aan de hand van archeologische
vondsten uit dezelfde periode als waaruit, volgens Sima Qian, de Gele Keizer afkomstig
is. (3000 v. Chr.) Deze archeologische vondsten bestaan uit: nederzettingen, zwart
aardewerk en rituele voorwerpen. Binnen deze cultuur was er sprake van
statusverschillen en kende men het ritueel van begrafenissen. Het was een complexe
samenleving met een eigen religieuze cultuur.
Erligang-cultuur: 1550 v. Chr.-1045 v. Chr . Cultuur waarin essentiële technische
verbeteringen plaats vinden, waaronder het gieten in kleivormen die uit meerdere
onderdelen bestaan. Op deze manier slagen de bronsgieter erin bronzen voorwerpen te
gieten met een gedetailleerde versiering aan de buitenkant en inscripties aan de
binnenkant. Dit is een unieke Chinese ontwikkeling, want elders ter wereld wordt het
metaal in de vroegste ontwikkelingsfase altijd eerst in vorm gesmeed.
Xia-dynastie: 2000 v. Chr- 1550 v. Chr. Deze dynastie wordt door het handboek als
‘mythisch’ beschouwd. Er is geen archeologisch bewijs gevonden tot op de dag van
vandaag dat het bestaan van deze dynastie ondersteund. Enige bron voor deze periode
is Sima Qian.
HST 2
Shang-dynastie: 1550 v. Chr.-1045 v. Chr. Eerste periode met archeologisch materiaal
dat het bestaan van de dynastie kan aantonen. De dynastie kent geen vaste grenzen en
geen vaste hoofdstad (keizer trekt rond om zijn gezag te doen gelden) Wel is er sprake
van politieke, militaire, economische en religieuze eenheid
Anyang: (vlak bij Beijing) grote stad uit de Shang-dynastie die tevens de koninklijk
begraafplaats huisvest. Niet de hoofdstad uit de Shang, misschien wel de belangrijkste.
, Orakelbotten: In de loop van de Chinese geschiedenis werden er af en toe orakelbotten
opgegraven. Omdat met niet wist wat dat destijds waren werden zij ‘drakenbotten’
genoemd’ vanwege de tot toen toe onverklarebare tekens die er op stonden. Aan het
einde van de 19e eeuw ontdekte men dat deze tekens de voorlopers waren op Chinees
schrift. Sindsdien zijn er meer dan 200.000 schouderbladen van runderen en
buikschilden van schildpadden opgegraven en bestudeerd. Nu weet men dat deze
orakelbotten werden gebruikt bij het raadplegen van orakels in de late Shang-dynastie
(1200-1045 v. Chr.). De voorspellingen (en soms ook antwoorden) zijn na de
raadpleging op de schouderbladen en buikschilden opgetekend en vertellen zo iets over
de godenwereld, vooroudervereering en rituelen van de Shang-dynastie.
Vrouwe Hao (Fu Hao): In het college is het graf van de vrouw van koning Wu Ding. Het
graf is het meest intacte graf uit deze periode. Het lag vol met bronzen voorwerpen met
ingewikkelde motieven waaronder offervoorwerpen zoals strijdwapens en vaten maar
ook waren er meerdere lijken van mensoffers te vinden.
Di (of Shangdi): De hoogste soeverein. De koning bekleedt in de Shang-staat de centrale
positie, als drager van het hoogste politieke en militaire gezag, en als middelaar tussen
de wereld van de mensen en de goddelijke machten. Er is een uitgebreid pantheon van
natuurgoden met aan de top de Shangdi. Later is de deze naam verbasterd naar buangdi
als benaming voor de levende opperheerser.
Zhou-dynastie: 1045 v. Chr. -256 v. Chr. Met de stichting van de Zhou krijgt de Chinese
geschiedenis steeds meer vaste grond onder de voeten. De eerste fase van de ynastie
eindigt met het verlies van het westelijke kerngebied in 771 v. Chr. (Westelijke Zhou).
De politieke elite vlucht naar het oosten waar zij een nieuwe hoofdstad stichten
(Oostelijke Zhou). Echter, de oude macht wordt nooit herwonnen.
Vanaf deze periode is er een redelijk betrouwbare chronologie. De vroege geschiedenis
van de Zhou zal deel uitmaken van de baisverhalen van de elitecultuur van de volgende
millennia. De Zhou is het ijkpunt van Chinese elitecultuur.
Koning Wen en Koning Wu: Wen was de eerste koning van de Zhou, hij had het plan om
de dynastie te stichten. Hij heeft echter nooit als zittende koning geregeerd. In 1045
verslaat de Zhou de laatste Shang keizer. Men weet niet waar deze groep precies van
vandaan kwam, maar deze groep presenteerd zichzelf als vazallen van de Shang. Zij
plegen een coup op de keizer en presenteren zichzelf als de nieuwe legitieme opvolger.
De legitimatie die zij gebruiken leid tot de basis van het Hemels Mandaat. Wu was de
eerste zittende koning van de Zhou dynastie.
Lente en Herfst periode: 770-481 v. Chr Westelijke Zhou valt en de koning wordt
afgezet. Echter er is geen andere groep die sterk genoeg is om een nieuwe dynastie te
stichten. Daarom sticht de elite de Oostelijke Zhou, maar de macht zijn zij verloren. De
feitelijk ligt de macht bij de regionale heersers en er is alleen nog een nominale
erkenning van de Zhou koning. Wel zijn er veel oorlogen tussen de regionale heersers.
Deze oorlogen kennen een ceremonieel karakter en rivaliteit wordt ridderlijk
uitgevochten (via verdragen). Daarnaast is de oorlogvoering op kleine schaal
