Week 1
3G-gender: genen, genitaliën en gonaden
Gendersocialiteit: ontwikkelen van vrouwelijk of mannelijke identiteit door het
internaliseren van rollen, talen en kenmerken
Vrouwen: zijn-in-relatie --> te sterke verbondenheid
Coping = piekeren, probleemgericht
Mannen: zijn-in-zichzelf --> te sterke autonomie --> isolement
Coping = afleiding zoeken, ontkennen, oplossingsgericht
Genderidentiteit: mate waarom iemand zich man, vrouw of overig voelt
Genderaspecten in de spreekkamer. Valkuilen bij mannen:
o Onvoldoende uitvragen van psychische klachten
o Onvoldoende/niet uitvragen van sociale component (eventuele zorg voor -
familie/gezin)
o Onvoldoende uitvragen van manier waarop hij met de klachten om gaat
(ontkenning/afleiding)
Kenmerken gendersensitieve zorg:
o Dat het voor mannen gemiddeld moeilijker kan zijn om over kwetsbaarheid te
spreken
o Dat het er sprake kan zijn van ‘delay’ bij mannen met emotionele/psychische
problemen
Vroeger: zieke-symptoom model
Nu: biopsychosociaal model
Ziektelast: maat objectieve last ziekte
Disease Adjusted Life Years (DALY's) = hoeveelheid verloren jaren in gezondheid (extra
levensduur patiënt x levenskwaliteit)
Ervaren gezondheid: iemands oordeel over eigen gezondheidstoestand
Ziektebeleving: subjectieve beleving van iemands ziek-zijn
Ziektepercepties, attitudes en overtuigingen
Belangrijke voorspellaar van ziektegedrag
Common Sense Model (CSM): mensen gaan op zoek naar verklaringen als zij klachten
ervaren
o Emotioneel aspect
o Cognitief aspect
Ziekteperceptie vragenlijst: Illness Perceptions Questionnaire (IPQ):
o Tijdspad (kort/chronisch)
o Gevolgen (ernst)
o Identiteit (aard van de klacht)
, o Oorzaak
o Controle
De 3 factoren die de kans op een succesvolle gedragsverandering bepalen volgens het COM-
B model:
o Capaciteit
o Motivatie
o Omgeving (in de gelegenheid zijn)
Volgens COM-B model wordt motivatie bepaalt door 3 percepties:
o Risicoperceptie: hoeverre je denkt dat de gedragsverandering gevaar voor je gaat
opleveren
o Self-efficacy: in hoeverre je denkt dat je het kan blijven doen
o Uitkomstverwachtingen
Noodzaak-bezorgdheid model: hoe mensen tegenover medicatie staan
2 dimensies:
Hoeverre iemand de noodzaak ziet om het medicijn de nemen
In welke mate de patiënt bezorgd is
4 type patiënten:
o Ambivalente patiënt: ziet hoge noodzaak in gebruik medicijn (begrijpt dat het zal
helpen), maar maakt zich ook zorgen over het medicijn (door bijv. bijwerkingen)
o Skeptische patiënt: heel bezorgd over medicijn, maar ziet weinig noodzaak
o Onverschillige patiënt: ziet geen noodzaak en is niet bezorgd
o Accepterende patiënt: maakt zich geen zorgen en ziet noodzaak in nemen medicijn
Stages of Change model stadia
o Precontemplation
o Contemplation
o Intention/preperation
o Action
o Maintenance
o Stable life style
WHO-definitie gezondheid: Gezondheid is een toestand van volledig fysiek, geestelijk en
sociaal welbevinden en niet alleen het ontbreken van ziekte en gebrek.
Positieve gezondheid: Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te
voeren in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven
Biostatische gezondheidstheorie van Christopher Boorse: iemand is gezond wanneer er
sprake is van normaal functioneren vergeleken met het statistisch gemiddelde van de
referentiegroep
Holistische gezondheidstheorie van Lennart Nordenfelt: persoon is volledig gezond indien
deze het vermogen heeft, onder normale omstandigheden, al diens vitale doelen te bereiken
, Equity: iemand die meer zorg nodig heeft (door bv lagere sociaaleconomische status) hoort
dit te krijgen --> gelijke kansen
Determinanten gezondheid
o Leefstijl
o Fysieke omgeving
o Sociale omgeving
o Psychosociale stress
o Gebruik van zorg
Bedside medicine (tot 1970)
Kijken naar mens in holistische wijze
Ziekte = verstoring 4 lichaamsvochten = humeraaltheorie/pathologie
o Bloed
o Zwart gal
o Geel gal
o Slijm
-->
Hospital medicine (1970-1850)
Orgaanpathologie
-->
Laboratory medicine (vanaf 1850)
Experimentele fysiologie
Microbiologie
Bacteriologie: Koch's 4 eisen om micro-organisme vast te stellen als oorzaak van ziekte:
o Ziektekiem moet bij zieken aangetroffen worden
o Ziektekiem moet worden geïsoleerd en gekweekt
o Gekweekte ziektekiem moet bij proefdier ziekte veroorzaken
o Ziektekiem moet bij proefdier geïsoleerd kunnen worden en dezelfde zijn als de
ziektekiem in lichaam patiënt
20e eeuw: surveillance medicine (focus op publieke gezondheidszorg) en evidence based
medicine (meer grootschalig klinisch onderzoek)
Ontwikkeling geneeskunde:
o 17e eeuw: anatomie
o 18e eeuw: orgaanpathologie
o 19e eeuw: fysiologie
o 20e eeuw: microbiologie
Psychofarmaceutische revolutie --> 1950
Stappenplan WHO farmacotherapie
1. Probleem patient
2. Therapeutisch doel
3. Standaardtherapie/geneesmiddelen
4. Controleren geschiktheid van patient
3G-gender: genen, genitaliën en gonaden
Gendersocialiteit: ontwikkelen van vrouwelijk of mannelijke identiteit door het
internaliseren van rollen, talen en kenmerken
Vrouwen: zijn-in-relatie --> te sterke verbondenheid
Coping = piekeren, probleemgericht
Mannen: zijn-in-zichzelf --> te sterke autonomie --> isolement
Coping = afleiding zoeken, ontkennen, oplossingsgericht
Genderidentiteit: mate waarom iemand zich man, vrouw of overig voelt
Genderaspecten in de spreekkamer. Valkuilen bij mannen:
o Onvoldoende uitvragen van psychische klachten
o Onvoldoende/niet uitvragen van sociale component (eventuele zorg voor -
familie/gezin)
o Onvoldoende uitvragen van manier waarop hij met de klachten om gaat
(ontkenning/afleiding)
Kenmerken gendersensitieve zorg:
o Dat het voor mannen gemiddeld moeilijker kan zijn om over kwetsbaarheid te
spreken
o Dat het er sprake kan zijn van ‘delay’ bij mannen met emotionele/psychische
problemen
Vroeger: zieke-symptoom model
Nu: biopsychosociaal model
Ziektelast: maat objectieve last ziekte
Disease Adjusted Life Years (DALY's) = hoeveelheid verloren jaren in gezondheid (extra
levensduur patiënt x levenskwaliteit)
Ervaren gezondheid: iemands oordeel over eigen gezondheidstoestand
Ziektebeleving: subjectieve beleving van iemands ziek-zijn
Ziektepercepties, attitudes en overtuigingen
Belangrijke voorspellaar van ziektegedrag
Common Sense Model (CSM): mensen gaan op zoek naar verklaringen als zij klachten
ervaren
o Emotioneel aspect
o Cognitief aspect
Ziekteperceptie vragenlijst: Illness Perceptions Questionnaire (IPQ):
o Tijdspad (kort/chronisch)
o Gevolgen (ernst)
o Identiteit (aard van de klacht)
, o Oorzaak
o Controle
De 3 factoren die de kans op een succesvolle gedragsverandering bepalen volgens het COM-
B model:
o Capaciteit
o Motivatie
o Omgeving (in de gelegenheid zijn)
Volgens COM-B model wordt motivatie bepaalt door 3 percepties:
o Risicoperceptie: hoeverre je denkt dat de gedragsverandering gevaar voor je gaat
opleveren
o Self-efficacy: in hoeverre je denkt dat je het kan blijven doen
o Uitkomstverwachtingen
Noodzaak-bezorgdheid model: hoe mensen tegenover medicatie staan
2 dimensies:
Hoeverre iemand de noodzaak ziet om het medicijn de nemen
In welke mate de patiënt bezorgd is
4 type patiënten:
o Ambivalente patiënt: ziet hoge noodzaak in gebruik medicijn (begrijpt dat het zal
helpen), maar maakt zich ook zorgen over het medicijn (door bijv. bijwerkingen)
o Skeptische patiënt: heel bezorgd over medicijn, maar ziet weinig noodzaak
o Onverschillige patiënt: ziet geen noodzaak en is niet bezorgd
o Accepterende patiënt: maakt zich geen zorgen en ziet noodzaak in nemen medicijn
Stages of Change model stadia
o Precontemplation
o Contemplation
o Intention/preperation
o Action
o Maintenance
o Stable life style
WHO-definitie gezondheid: Gezondheid is een toestand van volledig fysiek, geestelijk en
sociaal welbevinden en niet alleen het ontbreken van ziekte en gebrek.
Positieve gezondheid: Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te
voeren in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven
Biostatische gezondheidstheorie van Christopher Boorse: iemand is gezond wanneer er
sprake is van normaal functioneren vergeleken met het statistisch gemiddelde van de
referentiegroep
Holistische gezondheidstheorie van Lennart Nordenfelt: persoon is volledig gezond indien
deze het vermogen heeft, onder normale omstandigheden, al diens vitale doelen te bereiken
, Equity: iemand die meer zorg nodig heeft (door bv lagere sociaaleconomische status) hoort
dit te krijgen --> gelijke kansen
Determinanten gezondheid
o Leefstijl
o Fysieke omgeving
o Sociale omgeving
o Psychosociale stress
o Gebruik van zorg
Bedside medicine (tot 1970)
Kijken naar mens in holistische wijze
Ziekte = verstoring 4 lichaamsvochten = humeraaltheorie/pathologie
o Bloed
o Zwart gal
o Geel gal
o Slijm
-->
Hospital medicine (1970-1850)
Orgaanpathologie
-->
Laboratory medicine (vanaf 1850)
Experimentele fysiologie
Microbiologie
Bacteriologie: Koch's 4 eisen om micro-organisme vast te stellen als oorzaak van ziekte:
o Ziektekiem moet bij zieken aangetroffen worden
o Ziektekiem moet worden geïsoleerd en gekweekt
o Gekweekte ziektekiem moet bij proefdier ziekte veroorzaken
o Ziektekiem moet bij proefdier geïsoleerd kunnen worden en dezelfde zijn als de
ziektekiem in lichaam patiënt
20e eeuw: surveillance medicine (focus op publieke gezondheidszorg) en evidence based
medicine (meer grootschalig klinisch onderzoek)
Ontwikkeling geneeskunde:
o 17e eeuw: anatomie
o 18e eeuw: orgaanpathologie
o 19e eeuw: fysiologie
o 20e eeuw: microbiologie
Psychofarmaceutische revolutie --> 1950
Stappenplan WHO farmacotherapie
1. Probleem patient
2. Therapeutisch doel
3. Standaardtherapie/geneesmiddelen
4. Controleren geschiktheid van patient
