H9 MEMORY AND ATTENTION
HET INFORMATIEVERWERKINGSMODEL VAN ONZE COGNITIE
Het informatieverwerkingsmodel poogt de werking van ons geheugen te omschrijven. Het
model omvat drie soorten geheugen, het sensorisch geheugen, het
kortetermijngeheugen, en het langetermijngeheugen. Binnenkomende informatie gaat
stap voor stap door
deze vormen van
geheugen.
Deze drie vormen
van geheugen
hebben elk een
eigen functie. Het
sensorisch
geheugen ontvangt
de sensorische
input en ‘kijkt’ of het relevante informatie is, als dit het geval is wordt het doorgestuurd
naar het kortetermijngeheugen door er aandacht aan te besteden. Het
kortetermijngeheugen wordt ook wel het werkgeheugen genoemd, echter is er een
verschil tussen de twee (hier kom ik later op terug). Het kortetermijngeheugen omvat
onze bewuste gedachtes. Het houdt zich bezig met sensorische input van buitenaf, maar
ook met terug gehaalde herinneringen uit het langetermijngeheugen. Het
langetermijngeheugen heeft een oneindige hoeveelheid opslagruimte en kan in principe
herinneringen voor altijd vasthouden. Langetermijnherinneringen worden gevormd door
codering. Deze ‘gecodeerde’ herinneringen kunnen door middel van terughalen in het
bewuste kortetermijngeheugen worden gebracht.
DE MANIER WAAROP ZINTUIGLIJK GEHEUGEN, KORTETERMIJNGEHEUGEN EN
LANGETERMIJNGEHEUGEN ZICH TOT ELKAAR VERHOUDEN.
Aandacht zorgt ervoor dat sensorische informatie van het sensorische geheugen naar het
kortetermijngeheugen wordt gebracht, codering zorgt er voor dat de informatie van het
kortetermijngeheugen naar het langetermijngeheugen wordt gebracht. Hier wordt het
opgeslagen. Het langetermijngeheugen is echter niet toegankelijk voor het bewustzijn,
om toch bij de herinneringen te kunnen komen wordt de informatie teruggehaald uit het
langetermijngeheugen naar het kortetermijngeheugen. Aandacht, coderen en terughalen
worden controle processen genoemd. Het is manier waarop de hersenen herinneringen
beïnvloeden om deze efectief te verwerken. Daarnaast kunnen ook nog automatische en
moeizame processen. In het begin in autorijden een moeizaam proces, bij het besturen
van de auto heb je veel bewuste mentale inspanning nodig. Tijdens dit proces is het
lichaam daardoor ook niet in staat om tegelijkertijd een gesprek te voeren. Wanneer men
echter een geoefend bestuurder is geworden is autorijden een automatisch proces en
vereist het weinig bewuste inspanning. Hierdoor kan men tegelijkertijd een gesprek
voeren. Echter is het wel zo dat het vermogen om te rijden afneemt wanneer men
tegelijkertijd een gesprek voert, al is dit in een kleine mate wanneer zowel spreken als
autorijden zeer sterk geautomatiseerd zijn. Een automatisch proces vindt plaats zonder
bewuste aandacht, belemmert geen andere processen, wordt niet beter door oefening, en
kan niet worden beïnvloed door individuele intelligentie, motivatie of educatie. Een
moeizaam proces vindt plaats met bewuste aandacht, belemmert andere moeizame
processen, verbeterd door oefening, en wordt beïnvloed door individuele intelligentie,
motivatie en educatie.
, DE ROL VAN AANDACHT EN DIVERSE EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ DE WERKING
VAN HET GEHEUGEN.
Het sensorisch geheugen bepaald welke informatie belangrijk is, maar hoe wordt dit
gedaan? Een verklaring is preattentive verwerking.
Het geheugen is in staat
om de aandacht selectief
te focussen op bepaalde
stimuli. Het cocktail-party
fenomeen is hier een goed
voorbeeld van. Terwijl er
veel stemmen zijn,
sommige zelfs harder dan
die van jouw
gesprekspartner, kun jij toch verstaan en begrijpen wat deze persoon zegt. Het gesprek
van jouw buurman bereikt het kortetermijngeheugen niet en belemmerd daardoor niet
jouw gesprek. In dit geval is er sprake van selectief luisteren. Er kan ook sprake zijn van
selectief zien, zoals bijvoorbeeld wordt gedemonstreerd in de test waarbij een gorilla over
het hoofd wordt gezien. Een ander voorbeeld is het zien van structuur in chaos. Je kunt je
aandacht in dit geval richten op de grote lijnen en de details weglaten.
Op het moment dat jij op je cocktail-party een goed gesprek hebt, en je hoort een zeer
luide knal. Dan zal dit waarschijnlijk je gesprek onderbreken. Deze knal is dan zo luidt dat
je sensorisch geheugen dit als relevant ziet en hierdoor wordt er aandacht aan besteed.
Het vermogen om de aandacht snel van het gesprek naar de luide knal de verplaatsen
wordt shifting genoemd. Een veel voorkomende methode van shifting is door als het ware
terug in de tijd te kijken. Wanneer op de cocktail-party iemand aan een ander tafeltje
zegt: “Weet je wie echt een lul is, [Jouw naam]”. Dan kan dit je aandacht trekken. Men zal
eerder reageren op hun eigen naam namelijk. Maar hoe kan het dan zijn, dat je ook weet
wat er voor is gezegd? Dat komt door het echoïsche geheugen. Dit houdt geluiden
tijdelijk vast in het sensorische geheugen, mocht het zo zijn dat het achteraf toch nuttig
was, dan kan een deel nog worden teruggehaald. Deze tijdsspanne bedraagt ongeveer 10
seconden. Het vasthouden van sensorische informatie in het sensorisch geheugen kan
ook met visuele stimuli, door middel van het iconische geheugen. Dit geheugen houdt
visuele stimuli voor een korte periode vast (0,33 seconden).
De poort tussen het sensorische en kortetermijngeheugen is zeer smal, hierdoor kan er
maar een kleine hoeveelheid informatie tegelijkertijd worden overgebracht. Wanneer in
een test een aantal getallen voor een korte periode worden weergegeven, vervolgens
wordt er direct een zeer felle stimulus gegeven. Deze stimulus (maskerstimulus) wist als
het ware het iconische geheugen. Hierdoor kan men maar drie van de originele items
benoemen. Uit onderzoek is gebleken dat er door training meer items kunnen worden
benoemd. Een bekende trainingsvorm is gamen. Doordat er veel dingen tegelijk
gebeuren moet de aandacht als het waren worden opgesplitst. Het geheugen wordt hier
door middel van training steeds beter in. Uit onderzoek blijkt echter dat dit niet geld voor
zogenaamd ‘multitasken’. Multitasken zorgt er over het algemeen voor dat er op beide
taken slechter wordt gepresteerd.
Zoals we eerder konden zien wordt niet alle stimuli door de ‘poort’ gelaten. Hierdoor gaat
een groot deel van de informatie niet naar ons bewustzijn. Het is niet zo dat alle
informatie die niet in het bewustzijn komt verloren gaat. Door het onbewust zijn van een
konijn, zal men eerder denken aan een konijn wanneer men huisdieren moet opnoemen
HET INFORMATIEVERWERKINGSMODEL VAN ONZE COGNITIE
Het informatieverwerkingsmodel poogt de werking van ons geheugen te omschrijven. Het
model omvat drie soorten geheugen, het sensorisch geheugen, het
kortetermijngeheugen, en het langetermijngeheugen. Binnenkomende informatie gaat
stap voor stap door
deze vormen van
geheugen.
Deze drie vormen
van geheugen
hebben elk een
eigen functie. Het
sensorisch
geheugen ontvangt
de sensorische
input en ‘kijkt’ of het relevante informatie is, als dit het geval is wordt het doorgestuurd
naar het kortetermijngeheugen door er aandacht aan te besteden. Het
kortetermijngeheugen wordt ook wel het werkgeheugen genoemd, echter is er een
verschil tussen de twee (hier kom ik later op terug). Het kortetermijngeheugen omvat
onze bewuste gedachtes. Het houdt zich bezig met sensorische input van buitenaf, maar
ook met terug gehaalde herinneringen uit het langetermijngeheugen. Het
langetermijngeheugen heeft een oneindige hoeveelheid opslagruimte en kan in principe
herinneringen voor altijd vasthouden. Langetermijnherinneringen worden gevormd door
codering. Deze ‘gecodeerde’ herinneringen kunnen door middel van terughalen in het
bewuste kortetermijngeheugen worden gebracht.
DE MANIER WAAROP ZINTUIGLIJK GEHEUGEN, KORTETERMIJNGEHEUGEN EN
LANGETERMIJNGEHEUGEN ZICH TOT ELKAAR VERHOUDEN.
Aandacht zorgt ervoor dat sensorische informatie van het sensorische geheugen naar het
kortetermijngeheugen wordt gebracht, codering zorgt er voor dat de informatie van het
kortetermijngeheugen naar het langetermijngeheugen wordt gebracht. Hier wordt het
opgeslagen. Het langetermijngeheugen is echter niet toegankelijk voor het bewustzijn,
om toch bij de herinneringen te kunnen komen wordt de informatie teruggehaald uit het
langetermijngeheugen naar het kortetermijngeheugen. Aandacht, coderen en terughalen
worden controle processen genoemd. Het is manier waarop de hersenen herinneringen
beïnvloeden om deze efectief te verwerken. Daarnaast kunnen ook nog automatische en
moeizame processen. In het begin in autorijden een moeizaam proces, bij het besturen
van de auto heb je veel bewuste mentale inspanning nodig. Tijdens dit proces is het
lichaam daardoor ook niet in staat om tegelijkertijd een gesprek te voeren. Wanneer men
echter een geoefend bestuurder is geworden is autorijden een automatisch proces en
vereist het weinig bewuste inspanning. Hierdoor kan men tegelijkertijd een gesprek
voeren. Echter is het wel zo dat het vermogen om te rijden afneemt wanneer men
tegelijkertijd een gesprek voert, al is dit in een kleine mate wanneer zowel spreken als
autorijden zeer sterk geautomatiseerd zijn. Een automatisch proces vindt plaats zonder
bewuste aandacht, belemmert geen andere processen, wordt niet beter door oefening, en
kan niet worden beïnvloed door individuele intelligentie, motivatie of educatie. Een
moeizaam proces vindt plaats met bewuste aandacht, belemmert andere moeizame
processen, verbeterd door oefening, en wordt beïnvloed door individuele intelligentie,
motivatie en educatie.
, DE ROL VAN AANDACHT EN DIVERSE EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ DE WERKING
VAN HET GEHEUGEN.
Het sensorisch geheugen bepaald welke informatie belangrijk is, maar hoe wordt dit
gedaan? Een verklaring is preattentive verwerking.
Het geheugen is in staat
om de aandacht selectief
te focussen op bepaalde
stimuli. Het cocktail-party
fenomeen is hier een goed
voorbeeld van. Terwijl er
veel stemmen zijn,
sommige zelfs harder dan
die van jouw
gesprekspartner, kun jij toch verstaan en begrijpen wat deze persoon zegt. Het gesprek
van jouw buurman bereikt het kortetermijngeheugen niet en belemmerd daardoor niet
jouw gesprek. In dit geval is er sprake van selectief luisteren. Er kan ook sprake zijn van
selectief zien, zoals bijvoorbeeld wordt gedemonstreerd in de test waarbij een gorilla over
het hoofd wordt gezien. Een ander voorbeeld is het zien van structuur in chaos. Je kunt je
aandacht in dit geval richten op de grote lijnen en de details weglaten.
Op het moment dat jij op je cocktail-party een goed gesprek hebt, en je hoort een zeer
luide knal. Dan zal dit waarschijnlijk je gesprek onderbreken. Deze knal is dan zo luidt dat
je sensorisch geheugen dit als relevant ziet en hierdoor wordt er aandacht aan besteed.
Het vermogen om de aandacht snel van het gesprek naar de luide knal de verplaatsen
wordt shifting genoemd. Een veel voorkomende methode van shifting is door als het ware
terug in de tijd te kijken. Wanneer op de cocktail-party iemand aan een ander tafeltje
zegt: “Weet je wie echt een lul is, [Jouw naam]”. Dan kan dit je aandacht trekken. Men zal
eerder reageren op hun eigen naam namelijk. Maar hoe kan het dan zijn, dat je ook weet
wat er voor is gezegd? Dat komt door het echoïsche geheugen. Dit houdt geluiden
tijdelijk vast in het sensorische geheugen, mocht het zo zijn dat het achteraf toch nuttig
was, dan kan een deel nog worden teruggehaald. Deze tijdsspanne bedraagt ongeveer 10
seconden. Het vasthouden van sensorische informatie in het sensorisch geheugen kan
ook met visuele stimuli, door middel van het iconische geheugen. Dit geheugen houdt
visuele stimuli voor een korte periode vast (0,33 seconden).
De poort tussen het sensorische en kortetermijngeheugen is zeer smal, hierdoor kan er
maar een kleine hoeveelheid informatie tegelijkertijd worden overgebracht. Wanneer in
een test een aantal getallen voor een korte periode worden weergegeven, vervolgens
wordt er direct een zeer felle stimulus gegeven. Deze stimulus (maskerstimulus) wist als
het ware het iconische geheugen. Hierdoor kan men maar drie van de originele items
benoemen. Uit onderzoek is gebleken dat er door training meer items kunnen worden
benoemd. Een bekende trainingsvorm is gamen. Doordat er veel dingen tegelijk
gebeuren moet de aandacht als het waren worden opgesplitst. Het geheugen wordt hier
door middel van training steeds beter in. Uit onderzoek blijkt echter dat dit niet geld voor
zogenaamd ‘multitasken’. Multitasken zorgt er over het algemeen voor dat er op beide
taken slechter wordt gepresteerd.
Zoals we eerder konden zien wordt niet alle stimuli door de ‘poort’ gelaten. Hierdoor gaat
een groot deel van de informatie niet naar ons bewustzijn. Het is niet zo dat alle
informatie die niet in het bewustzijn komt verloren gaat. Door het onbewust zijn van een
konijn, zal men eerder denken aan een konijn wanneer men huisdieren moet opnoemen
