Cyclus 2.11 Odontogene ontstekingen en acute pijn: Samenvatng onderdeel 2: Lichamelijke processen van pijn
Leerdoel 4: de lichamelijke processen (anatomie en fysiologie) van pijn toepassen op kiespijn
Leerdoel 5: de verschillende theorieën over het ontstaan van kiespijn
Leerdoel 1: de wijze waarop signalen uit de buitenwereld worden overgedragen op het CZS
Marieb: 505-512 – Chapter 13: het perifeer zenuwstelsel en refee actviteit
Het perifeer zenuwstelsel (PZS) zorgt voor een verbinding tussen de buitenwereld en het
lichaam.
o Bestaat uit alle neurale structuren behalve de hersenen en de ruggengraat.
Sensorische receptoren, perifere zenuwen en hun ganglia, eferente
motorische uiteinden.
Sensorische receptoren en gevoel
o Sensorische receptoren reageren op stmuli uit de omgeving.
Actvate zorgt voor potentalen langs de aferente vezels van het PZS
naar het CZS.
Sensate (bewust zijn van stmuli) en percepte (interpretate van betekenis van stmuli) in de hersenen.
o Classifcate van sensorische receptoren
1. Type van stimul le ge etecteer wor t
Mechanoreceptoren: reageren op mechanische druk zoals aanraking, druk (inclusief bloeddruk), vibrate en
rek.
Thermoreceptoren: reageren op temperatuurverschillen.
Fotoreceptoren: reageren op licht (retna oog).
Chemoreceptoren: reageren op chemicaliën in oplossing (moleculen die geroken of geproefd worden,
veranderingen in bloed of samenstelling intersttële vloeistof)
Nociceptoren: reageren op vernielende prikkels die resulteren in pijn (warmte, kou, veel druk,
ontstekingschemicaliën).
o Deze signalen stmuleren subtypes van thermoreceptoren, mechanoreceptoren en
chemoreceptoren.
2. Locate ln ulchaai
Eeteroceptor: gevoelig voor prikkels van buiten het lichaam. (Aanraking, druk, pijn, temperatuurreceptoren
op huid en speciale zintuigen als zien, horen, evenwicht, geur, smaak)
Interoceptor/visceroceptor: reageren op prikkels in het lichaam zoals interne organen en bloedvaten.
(Monitoren chemische veranderingen, weefselrek, temperatuur en soms zorgt de actviteit van deze
receptoren voor pijn, discomfort, honger, dorst).
o Vaak niks merken van deze receptoren.
Proprioceptor: reageren op intere stmuli in skeletale spieren, pezen, gewrichten, ligamenten, bindweefsel
over botten en spieren.
o Informeert de hersenen van bewegingen die door lichaam worden uitgevoerd door te monitoren
hoeveel rek er plaatsvindt.
3. Strmctmreue coipuexltelt
De meeste sensorische receptoren horen bij de algemene zintuigen en worden bewerkt door dendritsche
uiteinden van de sensorische neuronen.
Receptoren voor speciale zintuigen (zien, horen, evenwicht, smaak en reuk) zijn ondergebracht in een
complex vaak bestaande uit meerdere receptoren.
Eenvoudige receptoren van algemene zintuigen
o Tactele sensate (mengsel van aanraking, druk, rek en vibrate)
o Temperatuur
o Pijn
o Spiergevoel
Een receptor kan reageren op verschillende stmuli
Verschillende receptoren kunnen reageren op dezelfde stmuli
Sensorische receptoren zijn wel/niet ingekapselde zenuwuiteinden
o Niet-ingekapseld (vrije zenuwuiteinden):
Overvloedig aanwezig in epitheel en bindweefsel.
Vaak niet-gemyeliniseerd, kleine diameter C-groep vezels
Distale uiteinden met knobbelachtge zwellingen
Vrije uiteinden reageren vooral op temperatuur- en pijnprikkels en sommige op
weefselbewegingen en druk.
Zenuwuiteinden die reageren op 10-40 graden Celsius) zijn gelegen in de
oppervlakkige dermis.
Zenuwuiteinden die reageren op 32-48 graden Celsius) zijn dieper gelegen in
de dermis.
Kou of warmte dat niet binnen deze intervallen van thermoreceptoren past,
zorgt voor actvate van nociceptoren en wordt gevoeld als pijn.
o Nociceptoren reageren ook op knijpen en afgife van chemicaliën
door beschadigd weefsel.
o Een hoofdfactor bij detecteren van een pijnprikkel is
het plasmamembraan eiwit de vanilloïde receptor: een ion-kanaal
die geopend wordt door hitte, lage pH, verschillende chemicaliën
zoals capsaicine (zit in chilipepers).
, Jeuk wordt ook veroorzaakt door vrije zenuwuiteinden.
Vele chemicaliën waaronder histamine, aanwezig op de ontstoken plekken,
actveert deze zenuwuiteinden.
Tactle (Merkel) discs: liggen in de diepste laag van de epidermis en functoneren als
lichte aanrakingsreceptoren.
Zulke vrije zenuwuiteinden verbinden met grote schijfachtge epidermale
cellen (tactele cellen/Merkel cellen) om tactele schijven te vormen.
Haarfollikelreceptoren: vrije zenuwuiteinden die zich wikkelen rond haar follikels zijn
lichte druk receptoren die buigen van haren voelen.
Een kietelend gevoel van een mug die op de huid landt wordt gemedieerd
door haarfollikelreceptoren.
o Ingekapseld:
Bestaan uit een of meer vezeluiteinden van sensorische neuronen ingesloten in een
bindweefselcapsule.
Alle ingekapselde receptoren zijn mechanoreceptoren maar ze verschillen in vorm,
grootte en verspreiding door het lichaam.
Tactle corpuscles/Meissnerss corpuscles: kleine receptoren waarbij enkele
draaiende sensorische uiteinden zijn omringd door cellen van Schwann en een
dunne eivormige bindweefselcapsule.
o Net onder epidermis in de dermale papillae.
o Vooral grote aantallen in sensiteve en haarloze gebieden zoals de
tepels, vingertoppen, en onderkant voeten.
o Onderscheiden aanraking
o Spelen een rol in voelen van lichte aanraking bij haarloze huid dat
haarfollikelreceptoren doen bij een harige huid.
Lamellar corpuscles/Pacinian corpuscles:
o Diep in de dermis en onderhuidsbindweefsel
o Mechanoreceptoren die gestmuleerd worden door diepe druk en
reageren alleen op het moment dat druk wordt aangenracjt.
o Kunnen het beste vibrate voelen.
o Grootste corpusculaire receptoren.
o Lijkt op een gesneden ui.
o De enkele dendriet is omgeven door een capsule die meer dan 60
lagen collageen vezels en afgeplatte ondersteunende cellen bevat.
Bulbous corpuscle/Rufni uiteinden:
o In de dermis, onderhuidsbindweefsel, gewrichtscapsulen.
o Meerdere receptoruiteinden die afgesloten worden door een
afgeplatte capsule.
o Lijken op peesorganen
Spelen een gelijke rol in het diepe onderhuidsbindweefsel
waar ze reageren op diepe en contnue druk.
Muscle spindle:
o Spindelvormige proprioceptoren in het perimysium van skeletspier.
o Elke spindel bestaat uit een bundel van bewerkte skeletale
spiervezels, intrafusale vezels genoemd en worden omsloten door
een bindweefeslcapsule.
o Detecteren spierrek en initëren een refex die strek weerstaat.
Tendon organs:
o Proprioceptoren in pezen.
o Bestaan uit kleine bundels van pees (collageenvezels) die omsloten
zijn door een gelaagde capsule met sensorische uiteinden die
draaien tussen en rond de vezels.
o Wanneer spiercontracte de peesvezels rekt, resulteert het in
compressie van zenuwvezels die de peesorganen actveert.
o Initeert een refex die zorgt voor relaxate van de spier.
Joint kinesthetc receptors:
o Proprioceptoren die strek in de artculaire capsulen meet die de
synoviale gewrichten sluiten.
o Bevat ten minste vier type receptoren:
Lamellar corpuscles
Bulbous corpuscles
Vrije zenuwuiteinden
Receptoren die de peesorganen verzameld
o Samen bieden deze receptoren informate over de gewrichtsposite
en beweging
o Mensen zijn bewust van dit gevoel.
Receptoren, opstjgende routes en hersenschors dat sensorische informate verwerkt
o Sensate (bewustzijn van veranderingen in interne en externe omgeving)
o Percepte (bewuste interpretate van de prikkels)
Bepaald hoe wij als mens reageren.
Leerdoel 4: de lichamelijke processen (anatomie en fysiologie) van pijn toepassen op kiespijn
Leerdoel 5: de verschillende theorieën over het ontstaan van kiespijn
Leerdoel 1: de wijze waarop signalen uit de buitenwereld worden overgedragen op het CZS
Marieb: 505-512 – Chapter 13: het perifeer zenuwstelsel en refee actviteit
Het perifeer zenuwstelsel (PZS) zorgt voor een verbinding tussen de buitenwereld en het
lichaam.
o Bestaat uit alle neurale structuren behalve de hersenen en de ruggengraat.
Sensorische receptoren, perifere zenuwen en hun ganglia, eferente
motorische uiteinden.
Sensorische receptoren en gevoel
o Sensorische receptoren reageren op stmuli uit de omgeving.
Actvate zorgt voor potentalen langs de aferente vezels van het PZS
naar het CZS.
Sensate (bewust zijn van stmuli) en percepte (interpretate van betekenis van stmuli) in de hersenen.
o Classifcate van sensorische receptoren
1. Type van stimul le ge etecteer wor t
Mechanoreceptoren: reageren op mechanische druk zoals aanraking, druk (inclusief bloeddruk), vibrate en
rek.
Thermoreceptoren: reageren op temperatuurverschillen.
Fotoreceptoren: reageren op licht (retna oog).
Chemoreceptoren: reageren op chemicaliën in oplossing (moleculen die geroken of geproefd worden,
veranderingen in bloed of samenstelling intersttële vloeistof)
Nociceptoren: reageren op vernielende prikkels die resulteren in pijn (warmte, kou, veel druk,
ontstekingschemicaliën).
o Deze signalen stmuleren subtypes van thermoreceptoren, mechanoreceptoren en
chemoreceptoren.
2. Locate ln ulchaai
Eeteroceptor: gevoelig voor prikkels van buiten het lichaam. (Aanraking, druk, pijn, temperatuurreceptoren
op huid en speciale zintuigen als zien, horen, evenwicht, geur, smaak)
Interoceptor/visceroceptor: reageren op prikkels in het lichaam zoals interne organen en bloedvaten.
(Monitoren chemische veranderingen, weefselrek, temperatuur en soms zorgt de actviteit van deze
receptoren voor pijn, discomfort, honger, dorst).
o Vaak niks merken van deze receptoren.
Proprioceptor: reageren op intere stmuli in skeletale spieren, pezen, gewrichten, ligamenten, bindweefsel
over botten en spieren.
o Informeert de hersenen van bewegingen die door lichaam worden uitgevoerd door te monitoren
hoeveel rek er plaatsvindt.
3. Strmctmreue coipuexltelt
De meeste sensorische receptoren horen bij de algemene zintuigen en worden bewerkt door dendritsche
uiteinden van de sensorische neuronen.
Receptoren voor speciale zintuigen (zien, horen, evenwicht, smaak en reuk) zijn ondergebracht in een
complex vaak bestaande uit meerdere receptoren.
Eenvoudige receptoren van algemene zintuigen
o Tactele sensate (mengsel van aanraking, druk, rek en vibrate)
o Temperatuur
o Pijn
o Spiergevoel
Een receptor kan reageren op verschillende stmuli
Verschillende receptoren kunnen reageren op dezelfde stmuli
Sensorische receptoren zijn wel/niet ingekapselde zenuwuiteinden
o Niet-ingekapseld (vrije zenuwuiteinden):
Overvloedig aanwezig in epitheel en bindweefsel.
Vaak niet-gemyeliniseerd, kleine diameter C-groep vezels
Distale uiteinden met knobbelachtge zwellingen
Vrije uiteinden reageren vooral op temperatuur- en pijnprikkels en sommige op
weefselbewegingen en druk.
Zenuwuiteinden die reageren op 10-40 graden Celsius) zijn gelegen in de
oppervlakkige dermis.
Zenuwuiteinden die reageren op 32-48 graden Celsius) zijn dieper gelegen in
de dermis.
Kou of warmte dat niet binnen deze intervallen van thermoreceptoren past,
zorgt voor actvate van nociceptoren en wordt gevoeld als pijn.
o Nociceptoren reageren ook op knijpen en afgife van chemicaliën
door beschadigd weefsel.
o Een hoofdfactor bij detecteren van een pijnprikkel is
het plasmamembraan eiwit de vanilloïde receptor: een ion-kanaal
die geopend wordt door hitte, lage pH, verschillende chemicaliën
zoals capsaicine (zit in chilipepers).
, Jeuk wordt ook veroorzaakt door vrije zenuwuiteinden.
Vele chemicaliën waaronder histamine, aanwezig op de ontstoken plekken,
actveert deze zenuwuiteinden.
Tactle (Merkel) discs: liggen in de diepste laag van de epidermis en functoneren als
lichte aanrakingsreceptoren.
Zulke vrije zenuwuiteinden verbinden met grote schijfachtge epidermale
cellen (tactele cellen/Merkel cellen) om tactele schijven te vormen.
Haarfollikelreceptoren: vrije zenuwuiteinden die zich wikkelen rond haar follikels zijn
lichte druk receptoren die buigen van haren voelen.
Een kietelend gevoel van een mug die op de huid landt wordt gemedieerd
door haarfollikelreceptoren.
o Ingekapseld:
Bestaan uit een of meer vezeluiteinden van sensorische neuronen ingesloten in een
bindweefselcapsule.
Alle ingekapselde receptoren zijn mechanoreceptoren maar ze verschillen in vorm,
grootte en verspreiding door het lichaam.
Tactle corpuscles/Meissnerss corpuscles: kleine receptoren waarbij enkele
draaiende sensorische uiteinden zijn omringd door cellen van Schwann en een
dunne eivormige bindweefselcapsule.
o Net onder epidermis in de dermale papillae.
o Vooral grote aantallen in sensiteve en haarloze gebieden zoals de
tepels, vingertoppen, en onderkant voeten.
o Onderscheiden aanraking
o Spelen een rol in voelen van lichte aanraking bij haarloze huid dat
haarfollikelreceptoren doen bij een harige huid.
Lamellar corpuscles/Pacinian corpuscles:
o Diep in de dermis en onderhuidsbindweefsel
o Mechanoreceptoren die gestmuleerd worden door diepe druk en
reageren alleen op het moment dat druk wordt aangenracjt.
o Kunnen het beste vibrate voelen.
o Grootste corpusculaire receptoren.
o Lijkt op een gesneden ui.
o De enkele dendriet is omgeven door een capsule die meer dan 60
lagen collageen vezels en afgeplatte ondersteunende cellen bevat.
Bulbous corpuscle/Rufni uiteinden:
o In de dermis, onderhuidsbindweefsel, gewrichtscapsulen.
o Meerdere receptoruiteinden die afgesloten worden door een
afgeplatte capsule.
o Lijken op peesorganen
Spelen een gelijke rol in het diepe onderhuidsbindweefsel
waar ze reageren op diepe en contnue druk.
Muscle spindle:
o Spindelvormige proprioceptoren in het perimysium van skeletspier.
o Elke spindel bestaat uit een bundel van bewerkte skeletale
spiervezels, intrafusale vezels genoemd en worden omsloten door
een bindweefeslcapsule.
o Detecteren spierrek en initëren een refex die strek weerstaat.
Tendon organs:
o Proprioceptoren in pezen.
o Bestaan uit kleine bundels van pees (collageenvezels) die omsloten
zijn door een gelaagde capsule met sensorische uiteinden die
draaien tussen en rond de vezels.
o Wanneer spiercontracte de peesvezels rekt, resulteert het in
compressie van zenuwvezels die de peesorganen actveert.
o Initeert een refex die zorgt voor relaxate van de spier.
Joint kinesthetc receptors:
o Proprioceptoren die strek in de artculaire capsulen meet die de
synoviale gewrichten sluiten.
o Bevat ten minste vier type receptoren:
Lamellar corpuscles
Bulbous corpuscles
Vrije zenuwuiteinden
Receptoren die de peesorganen verzameld
o Samen bieden deze receptoren informate over de gewrichtsposite
en beweging
o Mensen zijn bewust van dit gevoel.
Receptoren, opstjgende routes en hersenschors dat sensorische informate verwerkt
o Sensate (bewustzijn van veranderingen in interne en externe omgeving)
o Percepte (bewuste interpretate van de prikkels)
Bepaald hoe wij als mens reageren.
